خانه صولت ؛ جادوی خشت و تاریخ

با وجود گرما و شرایط نامساعد برای زندگی در مناطق کویری کشور، بسیاری از دیرباز در این مناظق زندگی می‌کنند. باید بخشی از راز این موضوع را در معماری منازل این مردمان جست‌وجو کرد. شهر ابرکوه یزد با داشتن بافت تاریخی و خانه‌های قدیمی بسیار تقریبا به موزه‌ای زنده تبدیل شده است. خانه صولت یکی از بناهای سنتی و قدیمی این شهر زیباست که قصد داریم بیشتر با آن آشنا شویم. با سفرزون همراه باشید تا سری به این خانه‌ی دیدنی بزنیم.

خانه های تاریخی ، پیشانی آثار زیبای معماری در ایران

جای جای کشورمان پر است از خانه‌های قدیمی که هرکدامشان خاطرات بسیاری در دل خود دارند و لذت تماشای این منازل زیبا که معماری بسیار متفاوتی با محل زندگی امروزی اکثریت مردم دارند باعث می‌شود بازدیدکنندگان بسیاری از گوشه و کنار ایران برای تماشا به این خانه‌ها جلب شوند. یزد هم در میان این شهرها قرار دارد.

تاریخچه و مشخصات خانه صولت

خانه قدیمی صولت به دوره قاجاریه تعلق دارد و در سال ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تزیینات گچ‌بری خانه صولت بسیار زیباست و پس از مواجه با آن و در همان درب ورودی توجه شما را جلب خواهد کرد. مساحت این منزل تاریخی ۱۰۰۰ مترمربع است که ۱۵۰ متر آن به حیاط مرکزی خانه اختصاص داده شده است.

مالک اولیه‌ی این بنا آقای صولت یکی از خان‌های قدیمی ابرکوه بوده و امروزه با تغییر کاربری به موزه مردم شناسی ابرکوه تبدیل شده است. در حال حاضر با مرمت‌های انجام گرفته، این خانه وضعیت خوبی دارد و جزئیات معماری آن کاملا قابل مشاهده‌ هستند. در ادامه معماری بنای صولت را بیشتر بررسی می‌کنیم.

معماری خانه صولت

برای ورود به این خانه باید ابتدا به ورودی زیبای آن وارد شوید. این ورودی بلند و باشکوه دارای گچ‌بری و مقرنس‌کاری‌های بسیار زیبا است و در طرفین درب دو سکوی بلند جای دارد. با عبور از در به هشتی خانه داخل می‌شوید که به دالانی طولانی راه دارد. این دالان به حیاط مرکزی خانه ختم می‌شود. بر بالای بخش ورودی، یک برج مراقبت چهارگوش و مرتفع ساخته شده است.

حیاط مرکزی زیبای خانه صولت

حیاط مرکزی و بزرگ خانه دارای حوض و باغچه در مرکز و چهار صفه با گچ‌بری‌های زیبا در چهار طرف خود است. ضلع شمالی حیاط، زمستان نشین خانه صولت است و دارای اتاقی پنج‌دری با درب‌های کوچک و رو به آفتاب است. دیوارهای زمستان نشین بلند بوده و بدلیل قرارگیری در ضلع شمالی مدت ‌زمان طولانی‌تری نور خورشید را در زمستان دریافت می‌کند.

در مقابل اتاق پنج‌دری صفه جنوبی یا تابستان نشین خانه جای گرفته که پشت به آفتاب و دارای فضایی باز است. در مقابل سررا یا شکم دریده صفه جنوبی دو ستون گچی زیبا با تزیینات پرکار گچ‌بری با نقوش اسلیمی گل‌ و گیاه استوار شده‌اند. در زیر صفه جنوبی پایابی سنگی برای دسترسی به قنات تعبیه شده است. بخش‌هایی از جبهه‌های غربی و جنوبی ساختمان بصورت دوطبقه ساخته شده‌اند.

نمای ۳۶۰ درجه خانه صولت ابرکوه یزد روی نقشه گوگل

مصالح به‌کار رفته برای ساخت خانه صولت خشت و آجر هستند و تزئینات پرکار گچ‌بری در جای جای آن به چشم می‌خورند. در معماری این بنا اصول ساختمان‌سازی سنتی نواحی کویری ایران رعایت شده و از جمله این اصول می‌توان به قرارگیری عناصر اصلی خانه در سه جبهه شمالی، جنوبی و غربی، سفید‌رنگ بودن سطوح خارجی دیوارها، درون‌گرا بودن خانه، استفاده از خشت در ساخت آن و قرارگیری حوض و باغچه در مرکز تمامی قسمت‌های منزل اشاره کرد.

موزه مردم شناسی ابرکوه

این موزه در سال ۱۳۸۵ و با کمک مردم شهر ابرکوه و دولت وقت در خانه صولت افتتاح گردید. در حال حاضر بیش از ۵۲۵ شی با ارزش تاریخی در موزه نگهداری می‌شوند که با کمک مردم و سازمان میراث فرهنگی جمع‌آوری شده‌اند.

این اشیا متعلق به دوران مختلف اسلامی مخصوصا ایلخانی، صفویه و قاجاریه هستند و ما را با زندگی مردم ابرکوه آشنا می‌کنند. اقلام موجود در موزه عبارتند از مهر واشیای یافت شده در کاوش‌های باستانی در مسجد جامع ابرکوه، طاووس الحرمین و قلعه بهمن، وسایل متعلق به پیشه‌های سنتی، لوازم روشنایی و حمام مانند دارودان، سفیداب، انواع سنگ‌های حکاکی شده مانند سنگ قبر و سنگ سردر منزل، چراغ‌های گرد سوز و زنبوری از جنس مس، حکم احمدشاه قاجار به یکی از سرداران ابرکوه، انواع سکه‌های قدیمی، لباس‌های محلی و صد‌ها عکس و جنس دیگر که در جای جای خانه صولت به نمایش عمومی درآمده‌اند.

این بنا و موزه‌اش همه‌روزه بجز ایام تعطیل از ساعت ۸ صبح تا ۱۴ و ۱۵:۳۰ تا ۱۹ برای بازدید عمومی باز است و هزینه بلیت ورودی آن ۲۰۰۰ تومان می‌باشد.

و این نگین ابرکوه

شهر ابرکوه در فاصله تقریبا دو ساعته از شهر یزد واقع شده و تعدد بناهای تاریخی و جاهای دیدنی اطراف آن سبب گشته مسافرانی که برای دیدن شهر یزد به این استان سفر می‌کنند بازدید از ابرکوه را نیز در برنامه خود بگنجانند. پیشنهاد نویسنده آن است که حداقل یک شب را در اقامتگاه بوم‌گردی باباحسن ابرکوه که داخل شهر قرار دارد بگذرانید و با داشتن زمان کافی در تورهای یک‌روزه گردش داخل شهر و کویرنوردی شرکت کنید. بدلیل قرار داشتن این منطقه در نواحی کویری اوایل فصل بهار و اواخر فصل پاییز شاید بهترین زمان‌ها برای سفر باشد اما در هر زمان از سال می‌توانید به این شهر زیبا بروید.

آدرس خانه صولت یزد روی نقشه گوگل