«این شهر، از همه شهرهای کرمان اقدم است.» این را احمدعلی وزیری در کتاب جغرافیای کرمان آورده است. ساسانیان، و به خصوص بابک، این شهر را که پیش‌تر سمنکان نام داشته، و زادگاه پدرش ساسان موبد عشایر بوده، مرمت می‌کنند. سمنکان، که نام آن در شاهنامه هم آمده، در حمله اسکندرمقدونی ویران شده بود. اوج رونق شهر نیز در زمان ساسانیان بوده است. شهربابک، از همان ابتدای ساخت و شکل‌گیری تا اکنون، همیشه موقعیتی مهم داشته است. شهربابک به‌خاطر وجود معادن بزرگ مس و فیروزه، امروزه تبدیل به یک مرکز مهم صنعتی در کرمان شده است. به‌علاوه، شهربابک در مسیر ترانزیت تهران بندرعباس نیز هست که اهمیت‌ آن را بیشتر می‌کند. شهربابک همجوار سه استان فارس، یزد و کرمان نیز هست که دسترسی‌ای عالی به آن می‌دهد. اگر دوست دارید که سفری در زمان داشته باشید، از دوره‌های مختلف قاجار و صفوی گرفته تا نخستین سکونت‌گاه‌های بشر، به شهربابک سفر کنید. دیدنی‌های این شهر، پایان‌ناپذیرند. در این مطلب از سفرزون با ما همسفر شوید. میخواهیم به گردشی کوتاه در دیدنی های شهربابک برویم.

saadatrent

عمارت موسی‌خانی از دیدنی های شهربابک

بیاید از خود شهربابک شروع کنیم. یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی ایران، در یکی از محله‌های قدیمی شهربابک قرار دارد. این عمارت را موسی‌خان پسر شیخ‌الله ساخته است. عمارت موسی‌خانی با معماری بی‌نظیر و استفاده منحصربه‌فرد از تزئینات سیم سکه، از جمله دیدنی های شهربابک است.

عمارت موسی خانی
عمارت موسی خانی

بنا در دو طبقه و سه ضلع شمالی، غربی، و جنوبی ساخته شده که در فصول مختلف استفاده می‌شده‌اند. نقوش کبوتر، سرو، گل و بوته، و نقش‌های هندسی از جمله تزئینات سکه جبری اجرا شده در این عمارت است.تمامی چوب‌های به کار رفته در درها و پنجره‌ها و و ارسی‌ها از چوب گردو و ستون‌ها و حایل‌ها از چوب درخت توت ساخته شده‌اند. پس از حاج محمدعلی، هم دوره با سلطنت محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار، پسرش در شهربابک به حکومت رسید. او ۳۰ سال حکومت کرد. این خانه، در زمان او ساخته شد و اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی است.

مسجد و حسینه شهر کهنه

آدرس مسجد و حسینیه شهر کهنه روی نقشه گوگل

در یکی از کوچه‌های قدیمی شهربابک، مسجد و حسینه شهر قرار دارد. کتاب تاریخ شهربابک می‌گوید که این مسجد در زمان صفویه ساخته شده است. صحن مسجد، نقشه‌ای چهارگوش دارد. آجرکاری، گچبری، و مقرنس‌کاری‌های زیبا، از جمله تزئینات به کار رفته در این مسجد است. ورودی حسینیه، در سمت غربی یک کوچه که در گذشته بازار بوده است باز می‌شود. اتاق‌های حسینیه، از خشت ساخته شده و طاق سقف اتاق‌ها را به شکل ضربی اجرا کرده اند.

غار ایوب، زیارتگاهی با روی گشاده

غاری در کوه ایوب، حوالی شهر دهج از توابع شهربابک وجود دارد که از مهم‌ترین دیدنی های شهربابک است. این غار از اول بهار تا پایان تابستان، میزبان مردمی است که برای تفریح و زیارت به سمت آن می‌آیند. کوه ایوب، با حدود ۳۰۰۰ هزار متر ارتفاع، و جنس سنگ‌های آذرین در جنوب‌شرقی دهج قرار دارد. دیواره‌های این غار به خاطر شدت فرسایش باد و ماسه بر سنگ داسیت، به حالت لانه زنبوری درآورده است.

غار ایوب از دیدنی های شهربابک
غار ایوب از دیدنی های شهربابک

دهانه بزرگ آذرین غار، که به «خمیازه تاریخ» معروف است، در نیمه‌های کوه و ارتفاعی بالا واقع شده است. این دهانه، بزرگترین دهانه آذرین غارهای ایران است. آبشاری باریک که از سقف جاری است، با آبی گوارا که به یک حوض می‌رسد، در دل غار قرار دارد. کمی بالاتر، حوض آرزوهاست. جایگاه همواری که در میان آن چاله کوچکی وجود دارد. طبق یک روایت که اگر کسی با یک آرزو سنگی را به داخل آن پرتاب کند و سنگ بعد از برخورد به سنگ چاله به بیرون پرت شود، آرزویش برآورده خواهدشد. در سمت دیگر غار، در دل یک دیوار نازک غار، سوراخ حرام حلال قرار دارد. مردم محلی معتقد بودند که اگر شخصی حلال زاده باشد، می‌تواند به صورت خوابیده از این سوراخ عبور کند. منزل‌گاه نیز جایگاهی برای استراحت و اتراق زائران غار است. ۱۵۰ متر بعد، زیارتگاه غار ایوب است. یک اعتقاد قدیمی، بر این باور است که جای پای باقی مانده در میانه غار، متعلق به حضرت ایوب است. برای رسیدن غار ایوب در جاده اصلی تهران-بندرعباس یک دوراهی به نام جوزم قرار دارد که بعد از ۳۵ کیلومتر به غار می‌رسد. از سمت یزد تا غار ۲۵۴ کیلومتر و از کرمان، ۲۳۹ کیلومتر را باید طی کنید.

آتشکده آذربغ ، قامتی خمیده در طوفان تاریخ

این آتشکده در ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهربابک و در جاده انار-شهربابک قرار دارد. در روستایی متروکه به نام کهتو، که توسط اسکندر مقدونی تخریب شده بود و بابک آن را بازسازی کرد. این آتشکده با پلانی متقارن و ارتفاعی ۹ متری با سنگ ساخته شده است. سر در ۴ در ورودی بنا، پنجره‌ای کوچک وجود دارد که آن زا زیباتر می‌کند. سقف این آتشکده گنبدی و دیوارهای داخلی گچ اندود است. گفته می‌شود این آتشکده از دوره زرتشت وجود داشته است.

زمان شاه‌سلطان حسین صفوی، مقارن با حمله افغان‌ها به ایران، شهربابک و توابع آن آسیب فراوان می‌بینند. مشهور است که فرمانروای این شهر، میر قطب الدین حیدر، نیز در این جنگ کشته و در این آتشکده دفن می‌شود. به‌همین خاطر آتشکده آذربغ را با نام گنبد سیدحیدر نیز می‌شناسند.این اثر تاریخی و یکی از دیدنی های شهربابک ، حوادث بسیاری را از سر گذرانده و بسیار آسیب دیده‌است و نیاز به مرمت‌های اساسی دارد. گفته می‌شود در نزدیکی آتشکده، در روستای کهتو، قلعه‌ای تاریخی نیز وجود داشته است. این قلعه به مرور زمان تخریب شده و اثری از آن باقی نمانده است.

روستای صخره‌ای میمند ، دست‌سازه بی‌نظیر بشر

یکی از مهم‌ترین دیدنی های شهربابک ، روستای میمند است. احتمالا حدود ۱۲۰۰۰ هزار سال از عمر این روستا می‌گذرد. یکی از نخستین زیستگاه‌های بشر در ایران که در ۳۵ کیلومتری شهربابک قرار دارد. محل سکونت مردم، حمام، مراکز آموزشی و اجتماعی، و یک مسجد ۱۸۰ ساله، همه در دل کوه قرار دارند.  دست بشر تمام این مکان‌ها را از دل صخره درآورده است. این‌ روستا را احتمالا مهرپرستان، به دلیل اهمیت و اقتدار کوه در آیینشان ساخته‌اند. سفال‌هایی که از این روستاها به دست آمده‌است ۳ هزار سال قدمت آن را تایید می‌کنند. اما همچنان نشانه‌هایی برای عمر ۱۲۰۰۰هزارساله آن وجود دارد. این روستا، تنها روستای تاریخی تاریخی جهان است که هنوز شیوه زندگی اصیل خود را حفظ کرده‌اند و می‌توان هزاره‌ دوم میلادی را در آن دید.

نمای ۳۶۰ درجه از روستای صخره‌ای میمند

خانه‌های این روستا، در دل صخره‌ها با برداشتن انبوهی از خاک و سنگ و بدون استفاده از ملات ساخته شده‌اند. در هر اتاق، طاقچه‌هایی برای وسایل کنده شده و هر خانه دارای یک یا چند اتاق و اصطبل است. به این خانه‌ها کیچه می‌گویند. ساخت این خانه ها به شکلی است که دمای آن حدود ۵ درجه با بیرون متفاوت است. در زمستان گرم‌تر و در تابستان، خنک‌تر. این روستا و یکی از مهم‌ترین دیدنی های شهربابک ، در تیرماه سال ۱۳۹۴ شمسی، در فهرست میراث یونسکو ثبت شده است. میمند جایزه معتبر ملینا مرکوری را از سوی دولت یونان نیز دریافت کرده است.

مردم میمند اعتقاد دارند روزی مردی از میان خورشید می‌آید و گنجینه میمند پدیدارخواهد شد. ایران به دست این مرد و این گنجینه دوباره شکوه سابقش را به دست می‌آورد. اگر دوست دارید کمی از این سبک زندگی را بچشید، یک مسافرخانه ۸ اتاقه در دل کوه هست که پذیرای شماست.

پاقلعه ، یادگار انسان‌های نخستین در دست خان‌ها

پاقلعه یا قلعه کمر جزو دیدنی های شهربابک
پاقلعه یا قلعه کمر جزو دیدنی های شهربابک

قلعه کمر، یکی از دیدنی های شهربابک است که قدمت آن با بررسی‌های یک باستان شناس آلمانی، به زمان‌ انسان‌های نخستین باز می‌گردد. این منطقه در ۵۵ کیلومتری شهر بابک قرار دارد. قلعه کمر در طول تاریخ، مرکز حکومت منطقه و خوانین بوده و به همین دلیل روستاهای اطراف آن را پاقلعه می‌نامند.  روستاهای افکوس، کهنوج، کوشه، ریسه، باب حیه، پیش اوستا، روستاهای پاقلعه هستند.

روستای ریسه
روستای ریسه

قلعه کمر، کوهی منفرد است که حدود ۵۰۰ متر ارتفاع دارد. سطحی کاملا صاف با مساحت حدود ۴کیلومتر دارد و از دو قسمت تشکیل شده که قسمت کوچکتر، شبیه برج قلعه است. قسمت بزرگتر با دیوارهایی با حدود ۳۰ متر ارتفاع محصور کرده‌اند که ورود به قلعه را غیرممکن می‌کند. تنها راه ورودی قلعه این دو قسمت را از هم جدا می‌کند. بین دو قسمت قلعه چاهی وجود دارد که گفته اهالی، تونلی قدیمی است که دهانه آن در روستای مرج «نزدیک‌ترین روستا به قلعه» قرار داشته است. بومیان برای فرار از دزدان و راهزنان، از طریق آن به بالای قلعه می‌رسیدند. بعد از تخریب دهانه ورودی، از این تونل به عنوان سیاه‌چال و خزانه استفاده می‌شده است. روی سطح قلعه نیز ۲۰ اتاق غار مانند در داخل زمین ایجاد شده که پناهگاه مناسبی در برابر باد و باران است. دو حوض برای جمع‌آوری آب باران نیز در سطح قلعه طراحی شده که تامین کننده آب ساکنان قلعه بوده است. در پای این قلعه دو طبقه اتاق‌های صخره‌ای وجود دارد که بافت و معماری آن شبیه روستای دستکند میمند است.

دریاچه مخرگه ، بزرگترین آینه طبیعی ایران

دریاچه مخرگه
دریاچه مخرگه

دریاچه فصلی مخرگه با طول هفت کیلومتر و عرض ۵٫۵ کیلومتر، یکی از دیدنی های شهربابک و از جاذبه‌های طبیعی آن است. آبگیری دریاچه با اولین‌ بارش‌های آبان هرسال آغاز می‌شود و اگر بارندگی منطقه نرمال باشد، تا اواخر مرداد پابرجاست. بستر دریاچه مسطح و نمکی است و به همین دلیل ساختاری آینه‌‌گونه دارد. یکی دیگر از منابع آب دریاچه، رودخانه فصلی حبیب‌الله خانی است. عمق دریاچه حدود ۳۰ سانتی‌متر است. هر روز، در این دریاچه می‌توان شاهد آمیزش بی‌مرز آسمان و زمین بود که تصور زیبایی آن نیز لذتی فراوان دارد. دریاچه مخرگه، یکی از دیدنی های شهربابک است که چندان بین مردم شناخته شده نیست. شاید به همین دلیل است که هنوز تخریب چندانی به خود ندیده است.

آدرس دریاچه نمک شهربابک (مخرگه) روی نقشه گوگل

منطقه جوزم ، بهشت کویر جزو دیدنی های شهربابک

در ۴۲کیلومتری شمال غرب شهر بابک، منطقه‌ای خوش آب‌وهوا به نام جوزم قرار دارد. این منطقه در گردنه‌های‌ مرتفع بخش انار رفسنجان و شهربابک واقع شده است. رودخانه‌ای دائم در این منطقه جریان دارد که پیام‌آور این بهشت است. طبیعت چشم‌نواز این منطقه همراه با بناهای تاریخی از جمله حمام قدیمی و منزل خان، و قبرستان قدیمی، آن را تبدیل به یکی از دیدنی های شهربابک کرده است. قله زیبای نرم‌کوه جوزم نیز از جمله مقصدهای کوه‌نوردان حرفه‌ای است.

خرید بلیط هواپیما تهران اصفهان
رزرو هتل داخلی

کفه نمک استبرق ، رویای از دست رفته یک دریاچه

کویر نمک استبرق، در ۱۶ کیلومتری شهربابک و در روستای استبرق قرار دارد. این کویر، چند صد سال پیش دریاچه‌ای کم عمق بوده که به دلیل تغییرات جوی خشک شده است. در ۲ کیلومتری این کویر، جریانی از آب شیرین وجود دارد که پدیده‌ای جالب در طبیعت است. کفه نمک استبرق را ادامه ناپیوسته کفه نمک سیرجان می‌دانند. به‌خاطر وجود دیواره‌ای  طبیعی در شرق این کویر، آب‌های بالادست و سیلاب‌های فصلی به این منطقه سرازیر می‌شوند. خاک آن مناطق شور بوده و به‌همین دلیل کویر استبرق تبدیل به نمکزار شده است.

کفه نمک استبرق
کفه نمک استبرق

در این کویر هیچ پوشش گیاهی‌ای وجود ندارد. تنها در حاشیه آن گیاهان شورپسندی مانند گز و آشنان دیده می‌شوند. در حاشیه کویر، نخلستان‌های زیادی هم وجود دارند. برای رسیدن به این کویر، می‌توان از جاده شهربابک به روستای استبرق استفاده کرد.  شب‌های پرستاره این کویر جذاب از دیدنی های شهربابک را فراموش نخواهید کرد.

آدرس دریاچه نمک شهربابک (مخرگه) روی نقشه گوگل

اگر می‌خواهید یک مقصد برای سفری یک روزه پیدا کنید، جاذبه‌های زیادی را از شهربابک از دست خواهید داد. ما هنوز از کوه دوعاج، حمام قدیمی، برج‌های سه‌گانه قنات نوح، برج خشتی استبرق و قلعه مهرآباد چیزی نگفته‌ایم. خانه‌های تاریخی ابراهیمی، سالاری و میمند، و مسجد قطب آباد هم از دیگر آثار تاریخی این‌شهر هستند. پیش از شروع هم گفتیم، دیدنی های شهربابک ، پایان‌ناپذیرند.