مدرسه غیاثیه خرگرد از زیباترین مدارس تاریخی ایران در استان خراسان رضوی و شاهکاری از دوران تیموریان است. این مدرسه چهار ایوانی و چشم نواز، در دوران شکوه خود، از بهترین دانشگاه‌ های اسلامی به شمار می رفت و دانشمندان بسیاری را در دل خود پرورش داد. مدرسه غیاثیه در میان مدارس تاریخی ایران، در دقت و تنوع معماری، کامل ‌ترین نمونه است و این روزها به مقصدی برای گردشگران بدل شده است. سفرزون در این مطلب قصد دارد تا با معرفی این بنا و وصف معماری شگفت انگیزش، شما همراهان همیشگی را به دیدن آن ترغیب کند.

saadatrent

مدرسه غیاثیه خرگرد در حاشیه جنوبی روستای خرگرد و ۵ کیلومتری شهر خاف، در نزدیکی مرز افغانستان قرار دارد. این مدرسه  اثری بر جای مانده از شهر خرگرد قدیم در خراسان به معنای خورشید گرد است. برخی درباره وجه تسمیه خرگرد گفته‌اند: خر به معنای بزرگ و گرد یعنی شهر چون این شهر مرکز علمای بزرگ بوده است. عده دیگری هم خرد را معادل علم و دانش و گرد را همان شهر گرفته اند که نتیجه “شهر علم و دانش” است. که هر دو تعبیر ناظر بر این‌ است که خرگرد مرکز علم وادب بوده است.

خراسان، مهد مدارس تاریخی ایران

مدرسه غیاثیه خرگرد
مدرسه غیاثیه خرگرد

 خراسان بزرگ به دلیل وجود مقدس بارگاه امام رضا (ع)، مدارس باشکوه متعددی در خود دارد. در زمان قدیم، مساجد و مدارسی به صورت مکتب ‌خانه وجود داشتند، مدارسی که جلسات بحث و تدریس یا جلسات قرآن به شمار می ‌رفت. برخی از این مدارس به لحاظ معماری‌ بسیار چشمگیر و قابل توجه ساخته می شدند و بناهای با شکوهی داشتند. این امر دوره تیموریان و زمان شاهرخ به اوج خود می رسد. شاهرخ شاه تیموری همچون پدرش تیمور و فرزندش الغ‌بیگ همواره از معماران خردمند و با استعداد روزگار، با صرف هزینه‌ زیاد حمایت می‌کرد.

نمای ۳۶۰ درجه مدرسه غیاثیه


در سفرزون بخوانید: خانه تاریخی داروغه ، معماری نمونه قاجاری


مدرسه غیاثیه، شاهکاری از عهد تیموری

مدرسه غیاثیه، شاهکاری از عهد تیموری
مدرسه غیاثیه، شاهکاری از عهد تیموری

روستای غیاثیه زادگاه وزیر مقتدر شاهرخ، غیاث الدین پیر احمد خوافی بانی مدرسه غیاثیه است. مدرسه غیاثیه خرگرد به دست هنرمندان معمار، قوام الدین و غیاث الدین شیرازی بنا نهاده شده است و شاید با الهام از نام یکی از معماران خود یا وزیرِ شاهرخ تیموری نام‌گذاری و شهرت یافته باشد. این بنا را می‌توان آخرین بنای با عظمت دوران تیموریان قلمداد کرد و در عین حال شاید بتوان آن را نماینده کامل معماری دوره تیموری به شمار آورد.

معماری مدرسه غیاثیه

 

مدرسه غیاثیه، بنایی آجری با پلان مستطیل شکل و دارای ابعاد ۴۴ در۵۶ متر است. پس از ورودی، نخستین فضای معماری به درون هشتی چلیپا شکل مدرسه است که بازوی سمت راست آن به مسجد ختم می‌شود. بازوی سمت چپ آن نیز به مَدرَس منتهی می‌گردد. بنای غیاثیه دارای صحن چهار ایوانی است که اطراف آن ۳۲ حجره برای استفاده طلاب در دو طبقه ساخته شده است. ایوان قبله بزرگ ترین ایوان بنا است و ارتفاع ایوان‌ها به ۱۱ متر می رسد.  نسخه‌ای با خط‌ خوش نسخ که به اِسپَر ایوان قبله نوشته شده، معرف نام معماران تاریخ بنا است.


در سفرزون بخوانید: عمارت امین الاسلامی نیشابور ، زیبایی باشکوه بنایی تاریخی در مرکز شهر


مدرسه غیاثیه ، انقلابی در تزئینات

نمای بیرونی مدرسه طوری طراحی شده که از همه طرف دیده شود
نمای بیرونی مدرسه طوری طراحی شده که از همه طرف دیده شود.

این بنا بیش از هر چیز انقلابی در تزئینات است. معمار در این مکان، رویای معماری گذشته را که پوشاندن جامه آسمانی بر جسم زمینی بنا بود، محقق ساخته است. او سر تاسر بنا را با کاشی پوشانده و فضا را آکنده از گل و ریحان کرده است. مدرسه غیاثیه خرگرد از لحاظ هیئت ساختمانی، تزیینات و فنون طاق زنی بدیع آن بارز و بی نظیر است. نمای بیرونی مدرسه طوری طراحی شده که از همه طرف دیده شود.

تزئینات مدرسه غیاثیه با کاشی‌کاری معرق
تزئینات مدرسه غیاثیه با کاشی‌کاری معرق

اما مهم‌ترین ویژگی این بنا استفاده گسترده از کاشی معرق جهت پوشش دیوارها است و از این لحاظ در زمره شاهکارهای قرن نهم هجری به شمار می‌رود. در مدرسه‌ غیاثیه‌ سطوح بزرگ و عظیم برای نخستین بار با کاشی‌کاری معرق و معقلی تزئین شد. رنگ لعاب کاشی‌ها اغلب فیروزه‌ای یا آبی‌سیر بوده ولی رنگ غالب بنا به رنگ آجر است. بخش‌های انتهای ایوان‌ها، با مقرنس‌ها و قاب گچی مزین شده‌اند. رویه‌ی دیوارها و زیر طاق‌ها نیز با تلفیق آجر و کاشی آراسته شده است. نقش کاشی‌های بنا گل، برگ، و اسلیمی است.

خرید بلیط هواپیما تهران مشهد
رزرو هتل داخلی

خرگرد ، دارنده تاریخی شکوهمند

مدرسه غیاثیه خرگرد سالم‌ترین مدرسه به جا مانده از دوره تیموری در جهان و یکی از زیباترین مدارس تاریخی است. گرچه خرگرد امروزه روستای کوچکی بیش نیست اما شواهد موجود، از رونق آن در گذشته حکایت می‌‌کنند. هر یک از آثار تاریخی این شهرستان به عنوان شاهکارهای معماری قرون میانی پس از اسلام در ایران مطرح است. این که خواجه نظام‌الملک وزیر ملکشاه سلجوقی در قرن پنجم هجری در اینجا مدرسه نظامیه را ساخت، نشان می‌دهد که خرگرد در روزگار سلجوقیان نیز شهری درخور توجه بوده است.

مدرسه غیاثیه، مشهور در مطالعات تاریخی 

اهمیت هنری مدرسه در‌حدی است که محققان معروف غربی چون هرتسفلد، سایکس و برنارد اوکین و گرابار در مورد آن به تحقیق پرداخته و از کتیبه‌های آن نسخه برداری کرده‌اند. غیاثیه در روزگار خود به لحاظ نوع معماری و جایگاه علمی از زیباترین و کامل ‌ترین نمونه‌ های دانشگاه های اسلامی به شمار می رفته است. زیبایی و استحکام بنا به گونه‌ای بوده که امید می‌رفته قرن‌ها‌ی متمادی مرکز پر جنب و جوش تعلیم و تربیت باشد اما شرایط خاص آن روزگار مجال چنین مرکزیتی را به غیاثیه نداد.

دسترسی

آدرس مدرسه غیاثیه خرگرد روی نقشه گوگل

روستای غیاثیه در ۵ کیلومتری جنوب شرقی خاف و بر سر راه تربت حیدریه در فاصله ۲۸۰ کیلومتری مشهد واقع شده است. در مسیر ارتباطی تایباد به خاف یک جاده فرعی به سمت روستای خرگرد و مدرسه غیاثیه کشیده شده است.

اگر عازم خراسان رضوی شدید و دغدغه زمان و مکان نداشتید، حتمن در کنار زیارت بارگاه امام هشتم، بازدید از مدرسه باشکوه غیاثیه را نیز در برنامه سفرتان بگنجانید.
 

طبیعت گردی

طبیعت گردی

برای مشاهده‌ی تورهای طبیعت گردی سفرزون کلیک کنید.

تور مشهد

تور مشهد

برای مشاهده‌ی تورهای مشهد سفرزون کلیک کنید.

null

تور یک روزه

برای مشاهده‌ی تورهای یک روزه سفرزون کلیک کنید.

null

تور چند روزه

برای مشاهده‌ی تورهای چند روزه سفرزون کلیک کنید.