مسجد عماد الدوله کرمانشاه ، نمایانگر معماری با شکوه قاجاری

کرمانشاه یکی از شهرهای پرجمعیت و کلان‌شهرهای غربِ ایران است. سفر به این شهرِ معتدل و کوهستانی با آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی بی‌نظیری که دارد؛ قطعاً به تجربه‌ای به یاد ماندنی برای شما تبدیل خواهد شد. شهر کرمانشاه دومین پایتخت ایران در زمان ساسانیان و نیز از سکونتگاه‌های مهم پادشاهی ساسانی بوده است. به همین دلیل آثار تاریخی متعددی در آن وجود دارد و با دارا بودن حدود ۴ هزار جاذبه‌ی تاریخی و مذهبی، از جمله مسجد عماد الدوله کرمانشاه یکی از پر جاذبه‌ترین شهرهای ایران محسوب می‌شود.

کرمانشاه را شهر مساجد و تکیه‌های مینیاتوری می‌نامند. مساجد متعددی از دوره‌های مختلف اسلامی در این شهر وجود دارد که جلال و شکوه معماری اسلامی و ایرانی را به تصویر می‌کشند. مسجد عماد الدوله کرمانشاه یکی از این مساجد است. این مسجد در حال حاضر به یک مدرسه‌ی علوم دینی تبدیل شده است. در ادامه با جزئیات بیشتری به معرفی مسجد عماد‌‌ الدوله خواهیم پرداخت. پس در سفرزون همراه ما باشید.

موقعیت جغرافیایی مسجد عماد الدوله کرمانشاه

مسجد عمادالدوله در یکی از محله‎‌های قدیمی کرمانشاه به نام فیض آباد، در بخش غربی خیابان مدرس و غرب بازار زرگرها قرار دارد. این بنا به همراه بناهای تاریخیِ دیگر نظیر کاروانسرا و بازار عمادالدوله، از زمان قاجار به جا مانده است. علیرغم تغییرات فراوانی که با گذشت سالیان طولانی و دوره‌های مختلف در شکل و بافت شهر ایجاد شده است. این مسجد همچنان در مرکز شهر و در نزدیکی بازار سنتی کرمانشاه (تاریکه بازار) واقع گردیده و بدین جهت از اهمیت مکانی خاصی برخوردار است. در شمالِ مسجد عماد الدوله، مسجد جامع و اداره‌ی اماکن؛ در جنوبِ آن بازار بزازان؛ در شرق، بازار زرگرها و در غربِ آن، محله‌ی گمرک قرار دارد. مسجد عماد الدوله کرمانشاه یک ورودی اصلی و یک ورودی فرعی دارد. ورودی اصلی در راسته‌ی بازار زرگرها و ورودی فرعی در راسته‌ی بازار بزازان قرار دارد.

آدرس مسجد عماد الدوله کرمانشاه روی نقشه گوگل

در سفرزون بخوانید: بیستون کرمانشاه ، راز و رمز با ارزش‌ترین آثار تاریخی ایران

تاریخچه‌ی مسجد عماد الدوله کرمانشاه

بانی مسجد عماد الدوله، شخصی به نام امام قلی میرزا عماد الدوله، والی غرب و از مرزداران منطقه بوده است. این مسجد در سال ۱۲۸۵ هجری قمری، یعنی حدود ۱۵۰ سال پیش و مقارن با زمان حکومت قاجار ساخته شد و تاکنون نیز پابرجا مانده است.

نمای ۳۶۰ درجه مسجد عماد الدوله کرمانشاه

بخش‌های مختلف مسجد و معماری آن

مسجد عماد الدوله کرمانشاه، هم به لحاظ زیبایی‌های ساخت و معماری و پیشینه‌ی تاریخی خود و هم به لحاظ جنبه‌های مذهبی و اسلامی، مکان بسیار مهم و ارزشمندی به شمار می‌رود که دیدن آن خالی از لطف نخواهد بود. این مسجد زیبا و باشکوه، دارای ۴ ایوان و یک مناره است و بخش‌های مختلفی نظیر شبستان ستون‌دار، سر در، دهنه‌ها، ایوان، اتاق‌های متعدد و صحنی با ابعاد تقریبی ۲۴×۳۰ متر دارد.

ایوان جنوبی صحن

مسجد عماد الدوله کرمانشاه - عکس از فرزاد منتی

مسجد عماد الدوله کرمانشاه

ایوان بخش جنوبی، در واقع همان ورودی شبستان اصلی است که نسبت به سه ایوان دیگرِ مسجد بلندتر بوده و تزئینات بیشتر و زیباتری در آن به کار رفته است که بسیار چشم‌نواز هستند. در دوره‌های اخیر، کف و ازاره‌ی این ایوان با سنگ مرمر پوشانده شده است. بالای ازاره نیز کاشی‌کاری‌های زیبایی انجام گرفته است. در قسمت کاشی‌کاری شده‌ی ایوان، کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که نام پادشاه وقت یعنی ناصرالدین شاه قاجار، سازنده‌ی مسجد و تاریخ ساخت آن، یعنی سال ۱۲۸۵ هجری قمری حک شده است.

ضلع پشتی ایوان

در ضلع پشتی ایوان در مسجد عماد الدوله، درگاهی وجود دارد که راهِ ورود به یک شبستان مستطیل شکل است. گنبد این شبستان و پوشش طاق آن، از اطراف بر روی دیوارهای جانبی و از بخش میانی بر روی ۱۴ ستون آجری قرار گرفته است. ستون‌های شبستان مقاطع مربعی شکل با ابعاد ۸۰×۸۰ سانتی‌متر دارند. ساقه‌ی ستون‌ها، با برش گوشه‌های این مربع‌ها توسط سازندگان، به صورت هشت‌ضلعی‌های زیبایی در آمده‌اند.

در ساخت این بخش از مسجد، از دیوارها گرفته تا پوشش آن، از آجرکاری‌های ساده استفاده شده است و تزئین خاصی در آن دیده نمی‌شود.تنها پوششِ گنبدِ جانب محراب، دارای تزئینات ویژه و زیبایی است که نظر بیننده را به خود جلب می‌کند. در میانه‌ی ضلع جنوبی شبستان، محرابی با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و رنگارنگ خودنمایی می‌کند. در پوشش کف و ازاره نیز از سنگ مرمر استفاده شده است. برای ورود نور به شبستان و تأمین روشنایی این بخش، در رأسِ پوشش روزنه‌هایی تعبیه شده است.

در سفرزون بخوانید: سوغات کرمانشاه، از کاک خوشمزه تا گلیم‌های رنگ‌ووارنگ

ضلع شمالی صحن

عکس از فرزاد منتی

عکس از فرزاد منتی

در قسمت شمالیِ صحن مسجد، ایوان کوتاهی وجود دارد که یک برج ساعتی در بالای آن قرار گرفته است. در دو بخش شرقی و غربی این ایوان، دو ایوان دیگر به صورت کاملا قرینه بنا شده‌اند. در پیرامون این ایوان‌ها چندین حجره وجود دارد. نمای بیرونی ایوان‌ها و حجره‌ها به صورت استادانه‌ای با کاشی‌های خوش رنگ طراحی شده است. در سال‌های اخیر، در قسمت میانی صحن، حوضی ساخته شده که نمای زیبایی به این قسمت بخشیده است. در زیر این حوض، سردابه یا زیرزمینی وجود دارد که در حال حاضر مکانی است که طلاب در آنجا به انجام تمرینات ورزشی می‌پردازند.

در سفرزون بخوانید: جاهای دیدنی کرمانشاه

 قاپی شاه نجف، دروازه‌ای از حرم حضرت علی (ع) در مسجد عماد الدوله

در زمان احداث مسجد عماد الدوله کرمانشاه، سازنده‌ی آن دروازه‌ای چوبی را از حرم حضرت علی (ع) به کرمانشاه آورد و از آن به عنوان درب ورودی اصلی مسجد استفاده نمود. گفته می‌شود که ایشان در مقابل، درِ دیگری از جنس نقره که بسیار استادانه و هنرمندانه ساخته شده بود را به بارگاه حضرت علی (ع) تقدیم کرده است. در میان مردم محلی و کسبه‌ی بازارهای اطراف مسجد، این دروازه، «قاپی شاه نجف» یا «بقای شاه نجف» نامیده می‌شود. وجود تمامی زیبایی‌ها و ویژگی‌های ذکر شده و منحصر به فرد باعث شده که این مسجد در میان سایر مساجد تاریخی کرمانشاه اهمیت ویژه‌ای داشته باشد و بازدیدکنندگان زیادی جذب این مکان تاریخی و مذهبی شوند.