خیابان سی تیر، یکی از دیدنی‌ترین خیابان‌های تهران، خیابانی که ساعت‌های طولانی را می‌توان داخل آن قدم زد و خسته نشد. روی سنگ فرشی از جنس محبت و تاریخ قدم بر می‌دارید و در هر کافه و رستوران سرک می‌کشید. در سی تیر می‌تواتید بوی کهنگی و اصالت طهران قدیم را استشمام کنید. آرام نفس بکشید و به یاد خاطرات گذشته بیافتید. از این موزه به آن موزه بروید و صفحات تاریخ تهران را ورق بزنید. در میان این موزه‌های دلنشین، موزه‌ای از جنس شیشه و به ظرافت سفال وجود دارد که موزه آبگینه آن را نامیده‌اند. موزه‌ای که در آن می‌توانید انواع آثار سفالی و شیشه‌ای زیبا را مشاهده کنید. دست در دست سفرزون همراه باشید تا در این موزه زیبا با هم قدم بزنیم.

saadatrent

ساختمان موزه آبگینه ، برگی از تاریخ ایران کهن

زمانی که در خیابان سی تیر قدم بر می‌دارید، ساختمانی در پلاک ۵۵ توجه شما را به خود جلب می‌کند. ساختمانی زیبا، باستانی و دیدنی که انگار به دوران پهلوی و یا قاجار تعلق دارد. کمی که دقیق می‌شوید، تابلوی موزه آبگینه را در سردر آن می‌خوانید و متوجه می‌شوید که این ساختمان به موزه آبگینه تعلق دارد.

نمای ورودی موزه آبگینه

اما این ساختمان زیبا که در دل شلوغی‌های تهران و دود و دم مرکز شهر قرار دارد، همیشه موزه نبوده. تا سال ۱۳۳۰ هجری شمسی، این ساختمان هم محل سکونت و هم محل کار قوام‌السلطنه بوده. پس از آن این ساختمان را به سفارت مصر هدیه کردند و پس از آن سفارت افعانستان در اینجا ساکن شد. این رویه همینطور ادامه داشت و حتی بانک بازرگانی نیز در این ساختمان مستقر شد. در نهایت دو سال پیش از انقلاب، در سال ۱۳۵۵ بود که به دستور فرح پهلوی این ملک از بانک بازرگانی خریداری و به موزه آبگینه تبدیل شد.

در همان سال بود که به کمک مهندسان ایرانی و اتریشی، تغیراتی را روی این ساختمان اعمال کرده و آن را برای بازدید عموم آماده کردند. خانه قوام یا همان موزه آبگینه در سال ۱۳۷۷ جزء فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ایران قرار گرفت.


برای دریافت راهنمای سفر به تهران کلیک کنید.


توضیحاتی در مورد ساختمان موزه

درب و پنجره‌های این ساختمان زیبا، یادگاری از دوره سلجوقی است. یکی از نکاتی که باعث منحصر به فرد شدن این ساختمان شده این است که معماری آن را می‌توان تلفیقی از معماری ایرانی و معماری اروپایی دانست. گچ بری‌ها، سقف‌ها، ستون‌ها و آینه‌کاری‌ها تماما کار هنرمندان ایرانی است.

نمای بیرون موزه آبگینه

ساختمان اصلی موزه در باغی با وسعت ۷۲۰۰ متر مربع قرار گرفته. بنای اصلی موزه ۱۰۴۰ متر مربع وسعت دارد و به شکل هشت گوش ساخته شده است. ستون‌های ورودی آن کاذب هستند و تنها جنبه تزئینی دارند. سبک ساخت این خانه دقیقه به شیوه ایرانی بوده و دارای یک اندرونی و یک بیرونی است. ساختمان اندروی به بنیاد فارابی تعلق دارد و موزه آبگینه در ساختمان بیرونی واقع شده.

ساختمان اصلی دارای دو طبقه و یک زیرزمین است. دو طبقه به وسیله یک پلکان چوبی بسیار زیبا به هم متصل شده‌اند. ساخت این پلکان بر اساس معماری روسی بوده و بسیار زیبا و دیدنی است. سرساری موزه تا پیش از اینکه به دست سفارت مصر بیافتد، به شکل گنبد بوده.

در فضای بیرونی ساختمان یک آبنمای بسیار زیبا قرار دارد. کاشی کاری‌های روی این آب نما به دوره قاجاری تعلق داشته و بسیار ارزشمند هستند.

طراحی داخلی موزه

از نظر معماری و طراحی داخلی، ساختمان موزه آبگینه را می‌توان یکی از آثار هنری برجسته دانست. اما جالب است بدانید که مضامین مذهبی و انقلابی موجود در طراحی داخلی، پس از انقلاب اسلامی ایجاد شده‌اند. قدمت این آثار را حدود سی سال هستند و در اواسط سال ۱۳۶۸ هجری شمسی ایجاد شده‌اند.

اما نکته قابل توجه در مورد طراحی داخلی این موزه، نوع طراحی ویترین‌های آن است. در آن دوران از یک طراح اتریشی با نام هولادین برای طراحی ویترین‌های موزه کمک گرفتند. او با وجود اینکه یک طراح اتریشی بود، اما از نماد‌های ایرانی برای طراحی خود کمک گرفت.

نمای ورودی فضای داخلی موزه آبگینه

طراحی برخی از ویترین‌ها الهام گرفته شده از ستون‌های تخت جمشید و برخی دیگر الهام گرفته از کاخ تچر داریوش کبیر هخامنشی است. حتی در برخی موارد می‌توانیم حس کنیم که از کعبه زرتشت در نقش رستم الهام گرفته شده است. همین مساله باعث منحصر به فرد شدن طراحی داخلی موزه آبگینه شده که در سطح جهانی نیز شهرت دارد.

در تزئینات داخلی موزه آبگینه تماما از عناصر ایرانی اسلامی استفاده شده است. منبت‌کاری‌های چهار چوب درب‌ها و کنار پله‌ها نمای زیبایی به فضای داخلی موزه بخشیده‌اند. همچنین آجر کاری نمای آن بسیار زیبا و دیدنی است و در حدود ۵۱ طرح آجری مختلف در نمای بیرونی ساختمان به چشم می‌خورند.

تاریخچه ساختمان موزه آبگینه ، تاریخی غنی در پشت دیوار‌های قطور

در پس دیوار‌های قطور هر ساختمانی، زندگی افرادی که در آنجا زندگی می‌کردند نهفته. در حقیقت این افراد هستند که باعث ایجاد و شهرت پیدا کردن این ساختمان‌ها شده‌اند. گاهی اگر یک فرد در تاریخ حضور نداشت، ساختمانی تاریخی هم ساخته نمی‌شد و ما از دیدن و لذت بردن آن بی بهره می‌ماندیم. در مورد ساختمان موزه آبگینه نیز دقیقا چنین موضوعی صادق است. همانطور که اشاره کردیم، این ساختمان به قوام‌السلطنه تعلق داشته اما قوام چه کسی بوده؟

قوام‌السلطنه چه کسی بوده؟

قوام‌السلطنه یا همان احمد قوام را می‌توان یکی از با نفوذ‌ترین افراد سیاستمدار در تمام تاریخ ایران دانست. او پس از اتمام سلطنت دوره قاجار توانست قدرت خود را حفظ کند و در دوره پهلوی نیز فردی سیاستمدار قلمداد شود. جالب است بدانید که سه بار در دوران قاجار و دوبار در دوره سلطنت پهلوی توانست به مقام نخست وزیری برسد. جالب است بدانید که برخی قوام را چرچیل ایران می‌دانند!

قوام در مدت عمر خود چهارده بار به عنوان وزیر امور داخلی و چهار بار به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب شد. علاوه بر همه این‌ها، او چهار بار وزیر امور مالیه، دو بار وزیر جنگ و یک بار وزیر عدلیه یا همان قویه قضایه بوده. واقعا که می‌توان نتیجه گرفت او فردی بسیار بانفوذ و سیاست مدار بوده. حتی در زمان وزارت او، قیام ۳۰ تیر سال ۱۳۳۱ اتفاق افتاد، نیرو‌های شوروی از ایران خارج شدند و فرمان مشروطیت نگارش شد.

قوام در اواخر دوران سلطنت قاجار که احمد شاه جوان در راس امور بود، دستور داد تا در یکی از بهترین نقاط طهران برای او خانه بسازند تا در آن زندگی کرده و به امور کشوری بپردازد. در نتیجه تاریخ دقیقا ساخت موزه آبگینه را می‌توان به اواخر دوره قاجار نسبت داد. اساسا در سال ۱۲۹۹ شمسی و در اوایل روی کار آمدن دولت پهلوی اول، این ساختمان نیز ساخته شده.

موزه آبگینه
نمای خارجی موزه آبگینه

در موزه آبگینه چه خبر است؟

در اکثر موارد از نام یک موزه می‌توان انتظار داشت که قرار است با چه چیزی رو به رو شویم. اما این مساله در مورد موزه آبگینه صادق نیست. برخی از ما با شنیدن نام موزه آبگینه شاید تصور کنیم که در این موزه وسایلی مرتبط با آب وجود دارند. اما اگر به فرهنگ دهخدا سری بزنیم، خواهیم دید که در وصف آبگینه چنین بیان کرده که ” جسمی جامد غیر حاجب ماورائی که از ذوب شدن سنگ آتش زنه با قلیاء ساخته می‌شود. در ادامه هم برای آن مترادف‌هایی هماند زجاج، شیشه و زجاجه را آورده.

موزه‌ای مختص آثار شیشه‌ای و سفالی

در نتیجه باید انتظار این را داشته باشید که داخل موزه آثاری شیشه‌ای و زیبا را مشاهده ببینید. شیشه قطعا یکی از زیبا‌ترین و ظریف‌ترین عناصر طبیعت است. پس از اینکه اولین بار انسان با شیشه آشنا شد، به ترجیح هنر شیشه گری نیز شکل گرفت. انسان عادت دارد تا از هر چیز طبیعی یک هنر فاخر ایجاد کند که این در مورد ایرانیان بسیار صادق است.

سفالینه‌های موزه آبگینه

شیشه گری را می‌توان هنر دمیدن در مذاب شیشه و شکل دادن به آن دانست. حال اگر شما به هنر شیشه گری و دیدن آثار شیشه‌ای و سفالی زیبا علاقه دارید، باید بدانید که موزه آبگینه جایی است که باید به آن سر بزنید. موزه آبگینه به صورت تخصصی و انحصاری میزبان ظروف و اشیای شیشه‌ای و سفاری از دوران قدیم تا به امروز است. همانطور که ذکر کردیم، این ساختمان میزبان دوستان مصری و افغانی بوده به همین دلیل از نظر فرهنگی نیز بسیار غنی و پربار است.

طراحی داخلی ویترین‌ها و نمای درونی موزه

همانطور که عرض کردیم، برای طراحی ویترین‌های درون موزه آبگینه از یک معمار اتریشی با نام هاولاین کمک گرفته شده. او هم در طراحی این ویترین‌ها چیزی کم نگذاشت و با توجه به فرهنگ ایرانی یک طراحی منحصر به فرد انجام داد. به جرات می‌توان گفت که هیچ کس به جز هاولاین قادر به انجام چنین طراحی هوشمندانه‌ای نبود.

همانطور که اشاره کردیم، این ویترین‌ها با الهام از نماد‌های ایرانی همچون ستون‌های تخت جمشید، کاخ تچر و یا کعبه زرتشت طراحی شده اما در عین حال ظاهری مدرن و امروزی دارند. در حقیقت انگار که فضای درونی موزه به ما این حس را منتقل می‌کند که در حال بازدید از آثار باستانی در قرن بیست و یکم هستید!

کپسول‌های موزه آبگینه

طراحی موزه به شکلی دقیق انجام شده و شما در حین بازدید اصلا احساس خستگی نخواهید کرد. فضا اصلا یکنواخت نیست و چشم شما در هر لحظه باید آماده دیدن یک زیبایی معماری جدید باشد. نکته مهم در مورد طراحی داخلی هاولاین این است که کمترین آسیب را به بافت اصلی ساختمان وارد کرده و در عین حال یک طراحی بسیار زیبا را به ثمر رسانده.

اکثر آثار هولاین، مخصوصا آثار بعدی او بسیار شلوغ‌تر از طراحی موزه آبگینه هستند. او جزئ معماران آوانگارد بوده و همیشه سبک مدرنیسم را نقد می‌کند. جالب است بدانید که هولاین هنوز زنده است و ۷۳ سال سن دارد. در حال حاضر او را جزء معماران تراز اول جهانی می‌شناسند.

ساختمان چند طبقه است و چه قسمت‌هایی دارد؟

ساختمان موزه آبگینه در دو طبقه ساخته شده و به صورت کلی پنج تالار دارد. در طبقه اول تارای یک و دو قرار دارند و تالار‌های سه، چهار و پنج در طبقه دوم قرار گرفته‌اند. قدیمی‌ترین شیشه‌ها و لوله‌های ساخته شده از جنس شیشه و سفال‌ها  در تالار شما دوم قرار دارند که به تالار بلور معروف است.

پلکان چوبی موزه آبگینه

یک شیشه و یک سفال مربوط به دوران قبل از اسلام در طبقه اول و آثاری در دوره اسلامی در طبقه دوم به نمایش گذاشته شده‌اند. در حین بازدید شاید مساله‌ای توجه شما را به خود جلب کند و آن هم تفاوت نوع گچ‌بری هاست. قسمتی از گچ‌بری‌ها متعلق به دوره قوام است و به دستور او ایجاد شده‌اند و قسمتی دیگر به سبکی غربی بوده و متعلق به دورانی است که سفارت مصر در این ساختمان مستقر بوده.

آینه‌کاری‌های طبقه دوم به دوران قاجار تعلق دارند و این مساله چشم شما را به آنها خیره نگه می‌دارد.

معرفی بخش‌های مختلف موزه

زمانی که وارد موزه می‌شوید، باید ابتدا از راهروی طبقه اول بازدید بفرمایید. ما به همان ترتیبی که شما در این موزه قدم بر می‌دارید همراه شما خواهیم بود و توضیحات هر بخش و هر اثر را به شما می‌دهیم.

راهروی طبقه اول

در راهروی طبقه اول موزه آبگینه ظروف اهدایی اروپایی‌ها که متعلق به قرن هجدهم و نوزدهم میلادی هستند را می‌توانید ببینید. در کنار از ظروف اهدایی از جانب اروپاییان، ظروف سفالی ساخته شده از خاک رس وجود دارند که قدمت آنها به هزاره اول باز می‌گردد. همچنین پیکرک‌های سفالی رنگ، کوزه‌های سفالی هزاره اول قبل از میلاد مسیح و شیشه‌های تزئینی متعلق به قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد مسیح جزء مهم‌ترین آثار کشف شده هستند.

یکی از ویترین‌های موزه آبگینه

زمانی که وارد سرسرای طبقه اول شوید، یک سری سفالیه توجه شما را به خود جلب خواهند که به دوران پیش از تاریخ و معاصر نسبت داده می‌شوند. خمره سفالین با نقش حماسه‌ی گیل گمش نیز در این سرسرا قرار دارد و می‌توانید از دیدن آن لذت ببرید.

چه آثاری در راهروی طبقه اول وجود دارند؟

خب اگر به موزه آبگینه مراجعه کردید، بهتر است در راهروی طبقه اول، حتما از این آثار دیدن فرمایید:

  • شیشه سرامیک

این شیشه سرامیکی زیبا دارای چهار دسته است و برای تزئینات از آن استفاده می‌کردند. این ظرف را طی حفاری در بخش شهری ری تهران یافته‌اند و قدمت آن به قرن چهارم تا پنجم پیش از میلاد مسیح نسبت داده می‌شود.

  • سرامیک

ظرفی سرامیکی با یک دسته و یک لوله که دارای نقش دو اسب سوار روی دسته آن است. این اثر کاملا کار دست بوده و روی چرخ سفال گری ساخته شده. این اثر در آذربایجان کشف شده و قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.

  • ظروفی به شکل جانوران

ساخت ظروف مختلف به شکل جانوران در گذشته بسیار رواج داشته. در اینجا شاهد یک ظرف سفالی هستید که به شکل یک شتر ساخته شده است. ساخت این اثر را با استفاده از دست و چرخ سفالگری می‌دانند. این ظرف زیبا را در اطراف اردبیل کشف کرده‌اند و قدمت آن را به قرن هشتم پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهند.

  • پیکره سفالین

ظرفی زیبا و سفالین که قدمت آن به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. این پیکره سفالین که به رنگ عاج فیل رنگ‌آمیزی شده در آذربایجان کشف شده و در موزه آبگینه قرار دارد.

تالار بلور

تالار بلور دقیقا همانجایی است که هولاین برای ساخت ویترین‌های آن از معماری دوره هخامنشیان و نقش رستم شیراز الهام گرفته. با ورود به تالار بلور موزه آبگینه و دیدن ویترین‌های شیشه‌ای، قطعا به یاد ستون‌های تخت جمشید خواهید افتاد.

ویترین‌های موزه آبگینه

همانطور که از نام این تالار مشخص است، آثاری شیشه‌ای را می‌توانید در آن ببینید. برخی از این آثار متعلق به هزاره اول پیش از میلاد مسیح تا اوایل دوره اسلام هستند. تزئینات روی این شیشه‌ها بسیار زیبا و دیدنی هستند. در این میان ظروفی کوچک را مشاهده خواهید کرد که در گذشته کاربرد پزشکی و یا مذهبی آیینی داشته‌اند.

طبقه بندی آثار و ویترین‌های مختلف تالار بلور موزه آبگینه

ترتیب چیده شدن ظروف در این تالار بسیار هوشمندانه است. جالب است بدانید که ظروف شیشه‌ای تالار بلور بر اساس دوره زانی و سیر تحول تکامل صنعت شیشه گیری در ایران چیده شده‌اند. دوره ساسانیان را می‌توان نقطه اوج صنعت شیشه گری ایران دانست. در اصل صنعت شیشه گری در این دوره آنقدر پیشرفت داشته که ایران شیشه و بلور را به کشور‌های دیگر صادر می‌کرد.

کپسول‌های شیشه‌ای موزه آبگینه

یک معکب بزرگ در میانه این تالار خودنمایی می‌کند. در اصل این ویترین بزرگ مکعب شکل را می‌توان مهم‌ترین قسمت تالار بلور دانست که انواع شیشه‌های کشف شده داخل کشور را در دل خود جای داده. نحوه نمایش آثار باستانی به این شکل در تمامی دنیا منحصر به فرد است. آثاری از دوره‌های مختلف همانند هزاره اول پیش از میلاد مسیح، ساسانیان، سلسله هخامنشیان و اوایل دوره اسلام در این مکعب قرار دارند.

ویترین مربعی شکل تالار

قالب زنی شیشه ساسانی که بر روی کوزه‌های شیشه‌ای هزاره اول پیش از میلاد مسیح، چراغ‌های آویز و کاسه و جام قرار دارند، جزء دیدنی‌ترین آثار تالار بلور هستند.

چه آثاری را باید در تالار بلور ببینیم؟

موزه آبگینه
موزه آبگینه

تنوع آثار در این تالار بسیار زیاد هستند اما قطعا نباید دیدن چند مورد از آثار را از دست دهید:

  • کوزه شیشه‌ای

این کوزه شیشه‌ای در آذربایجان کشف شده و قدمت آن به قرن پنجم پیش از میلاد مسیح نسبت داده می‌شود. روش ساخت این کوزه شیشه‌ای بر اساس فشار و با دمیدن بوده.

  • جام و کاسه شیشه‌ای

همانطور که عرض کردیم، صنعت شیشه گری در دوران ساسانی بسیار رواج داشته. به همین دلیل ظروف شیشه‌ای این دوران بسیار ارزشمند هستند. این جام و کاسه شیشه‌ای در املش گیلان کشف شده‌اند و متعلق به دوره ساسانی هستند. این کاسه را با همان شیوه قالب زنی معروف و فشار ساخته‌اند.

  • چراغ آویز شیشه‌ای یا همان لوستر

این نوع چراغ را می‌توان نوعی لوستر دانست که از جنس شیشه ساخته است. در نیشابور خراسان این چراغ آویز زیبا را کشف کرده‌اند و قدمت آن را به قرن پنجم پیش از میلاد مسیح نسبت داده‌اند.

  • کاسه شیشه‌ای

یکی دیگر از روش‌های ساخت شیشه، ایجاد انحنای مقعری به وسیله گوهرسنگ‌ها بوده. این هنر نیز متعلق به دوره ساسانی بوده و در سطح جهانی بسیار شهرت دارد. قدمت این کاسه به دوران ساسانیان باز می‌گردد و در املش گیلان کشف شده است.

تالار مینا

لوله‌های شیشه‌ای زیگورات چغازنبیل ، مهره‌های تزئینی، سفال‌های اولیه بدون لعاب و بدون نقش و نگار، عطردان‌های شیشه‌ای ، سفال‌های نقشدار، آثاری با نقوش حیوانات، گیاهان و یا اشکال هندسی، همه و همه در این تالار قرار دارند. آثاری که متعلق به هزاره اول و دوم پیش از میلاد مسیح هستند را می‌توانید در تالار مینا بیابید.

اگر به دنبال قدیمی‌ترین آثار شیشه‌ای و سفالین هستید، باید در همین تالار آنها را بیابید. انواع مات و براق شیشه‌ را می‌توانید در این تالار مشاهده کنید. جالب است بدانید که طراحی ویترین‌های این تالار نیز برگفته از معماری دوره هخامنشیان است.

لوله‌های شیشه‌ای زیگورات معبد چغازنبیل به بزرگترین معبد ایران تعلق دارند که در هزاره دوم پیش از میلاد مسیح وجود داشته. شما می‌توانید در تالار مینا شاهد این لوله‌های شیشه‌ای باستانی باشید که به دوره ایلام میانه تعلق دارند. اگر این لوله‌ها را در برابر نور خورشید قرار دهید، ترکیب رنگی بسیار زیبایی را شاهد خواهید بود.

لوله‌های شیشه‌ای زیگورات

چه آثاری را باید در تالار مینا دید؟

اگر وارد تالار مینا شدید و ندانستید که کدام اثر تاریخی زیبا را ببینید، بهتر است اول سری به این آثار بزنید:

  • گلدان آب با دسته
آثار شیشه‌ای و میناکاری موزه آبگینه
  • ظروف سافلین

یک سری ظروف سفالین با نقش و نگار‌های هندسی و تزئینات زیبا در آذربایجان کشف شده‌اند که به هزاره اول پیش از میلا مسیح متعلق هستند. دیدن این ظروف خالی از لطف نیست.

  • دستبند شیشه‌ای

این دستبند‌ها کاملا ساخت دست هستند و رنگ بندی بسیار زیبایی دارند. قدمت این دستبند‌های زیبا به دوره ساسانیان باز می‌گردد.

  • کاسه سرامیکی پا دراز

این کاسه سرامیکی زیبا در قزوین کشف شده و به هزار اول پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. طرح‌های هندسی روی آن بسیار زیبا هستند.

تالار سمعی بصری

جالب است بدانید که در تمامی تالار‌های موزه آبگینه، آثار باستانی وجود ندارند. تالاری با نام تالار سمعی بصری در موزه وجود دارد که اطلاعات عمومی شما را در مورد باستان شناسی و حفاری بالا می‌برد. در این تالار به شما توضیح می‌دهند که حفاری باستان شناسی چطور صورت می‌گیرد. گاهی آثار باستانی به صورت لایه به لایه روی یکدیگر قرار می‌دهند و یا آثار تمدن‌های متوالی در یک مکان با فاصله کم نسبت به یکدیگر یافت می‌شوند.

بر روی دیوار این تالار، یک جدول گاه شمار نصب شده. با نگاه کردن به این جدول می‌توانید دریابید که ایران چقدر قدمت دارد. در این جدول تمدن ایران را با سایر تمدن‌ها مقایسه کرده که بسیار جالب و دیدنی است. کمی آنطرف‌تر، نقشه دیگری روی دیوار نصب شده که مکان‌ها باستانی ایران را نشان می‌دهد. روی این نقشه منطقه استقرار اقوام مختلف و تمدن‌های ایرانی را می‌توانید ببینید.

جالب است بدانید که انسان در دوران گذشته تصور می‌کرده که بعد از مرگ دوباره به زندگی معمولی در دنیای دیگر باز خواهد گشت و به همین دلیل وسایل روزمره فرد مرده را همراه او دفن می‌کردند تا در آن دنیا از آنها استفاده نماید. حالا این وسایل شخصی و زیورآلات تبدیل به گورستان باستان شناسی شده که استخوان این اجساد را در کنار وسایل باستانی می‌توان پیدا کرد. در این سال با ابزار سمعی و بصری، آثار مختلف و روش باستان شناسی را به شما توضیح می‌دهند.

راهروی طبقه دوم

خب حالا وارد طبقه دوم شدیم. به وسیله پلکان چوبی زیبایی که به شکل نعل ساخته شده به سرسرای طبق دوم وارد می‌شوید. در لحظه ورود به راهروی طبقه دوم موزه آبگینه، سفالینه‌هایی را خواهید دید که به دوران اسلامی باز می‌گردند. اشیاء مختلف شیشه‌ای که به سده‌های چهارم تا ششم هجری قمری تعلق را می‌توانید ببینید که حالا داخل ویترین‌های این موزه قرار گرفته‌اند.

ظروفی که در این بخش قرار دارند علاوه بر قدمت تاریخی، به دلیل وجود تزئینات مختلف نیز شهرت دارند. پوشش لعاب گلی با نقاشی‌های رنگارنگ، نقاشی زیر لعاب، لعاب فیروزه‌ای، مشبک یا سوزنی و سایه‌کاری جزء روش‌های تزئین ظروف در آن دوران بوده. از طرف دیگر در دو ویترین این قسمت آثار سفال‌گری و شیشه گری هنرمندان معاصر کشوران قرار داده شده‌اند تا مردم با آنها نیز آشنا شوند.

از چه آثاری در راه روی طبقه دوم باید بازدید کنیم؟

آثاری از موزه آبگینه
  • آثار شیشه‌ای که با استفاده از تکنیک برش ایرانی ساخته شده‌اند

همانطور که می‌دانید، اوج هنری شیشه گری ایران متعلق به دوره ساسانی است. در آن زمان با استفاده از نوعی برش، شیشه‌گری می‌کردند که یک نمونه از آن را می‌توانید در راه روی طبقه دوم موزه آبگینه مشاهده کنید. این آثار شیشه‌ای در تهران کشف شده‌آند و به قرن چهارده پیش از میلاد مسیح باز می‌گردند.

  • گلاب‌پاش شیشه‌ای

نکته قابل توجه در مورد این گلاب پاش این است که کاملا بدون طرح قبلی ساخته شده. در حقیقت انگار سازنده این اثر تنها در مذاب شیشه دمیده و تبدیل به این گلاب‌پاش شده. این اثر زیبای آبگینه را در شهر شیراز و استان فارس کشف کرده‌اند که قدمت آن به قرن سزدهم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.

  • چینی الگو دار

همانطور که عرض کردیم، در گذشته مرسوم بوده که آثاری به شکل حیوانات بسازند. این چینی نیز به شکل یک پرنده ساخته شده که در شهر ری تهران از زیر خاک بیرون آمده. قدمت این چینی زیبا به قرن ششم پیش از میلاد باز می‌گردد.

  • جام سفالین

این جام زیبا که در شهر گرگان و استان گلستان کشف شده، دارای لعاب شفاف و رنگی زیبا است. جالب است بدانید که روی آن را حجاری کرده‌اند و قدمت آن به قرن ششم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.

تالار صدف

تالار دوم که در طبقه دوم واقع شده، تالار صدف است. این تالار از نظر ظاهری شبیه به یک صدف نیمه باز است و دلیل نام‌گذاری آن هم همین است. در این تالار انواع سفار‌های متعلق به قرن سوم و چهارم شهر نیشابور قرار دارند. سفال‌هایی که در این تالار وجود دارند، متعلق به اوایل دوره اسلامی بوده و خطوط کوفی تزئینی را روی آنها می‌توانید مشاهده کنید.

تالار موزه آبگینه

در این میان شیشه‌هایی متعلق به قوم مندایی وجود دارند که نشان دهنده تحولی بزرگ در صنعت شیشه ایران هستند. باید بدانید که در این دوران روشی جدید برای تراش شیشه ابداع شده بود. این روش یک تراش عمیق بود که حالت برجسته به شیشه می‌داد.

از طرف دیگر می‌توانید شاهد آثاری زیبا از نقاشی روی شیشه که به مینایی معروف هستند باشید. برخی از این آثار ساخت کشور سوریه هستند که به سده ششم هجری قمری تعلق دارند.

آثاری که باید در تالار صدف ببینیم:

موزه آبگینه
موزه آبگینه
  • بشقاب سرامیکی

این بشقاب پوشیده شده از لعاب شفاف است و طرح‌های گلدار کوفی آن به آن زینت بخشیده‌اند. این بشقاب زیبا در نیشابور کشف شده و قدمت آن به قرن پنجم پیش از میلاد باز می‌گردد.

  • بادکش‌های شیشه‌ای

این بادکش‌ها به وسیله شیوه دمیدن ساخته شده‌اند. طرح خاصی روی آنها وجود ندارد و رنگین کمانی هستند. اولین بار آنها را در نیشابور از زیر خاک بیرون آورده‌اند و به قرن چهارم تا پنجم پیش از میلاد مسیح تعلق دارند.

  • کاسه سفالی

یکی از نمونه‌های زیبای نقاشی زیر لعابی شفاف که در شهر نیشابور کشف شده. این کاسه به قرن چهارم پیش از میلاد مسیح تعلق دارد.

  • لیوان شیشه‌ای

این لیوان جزء دسته اثار میناکاری شده است و در نیشابور کشف شده. قدمت این لیوان به قرن پنجم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.

تالار زرین فام

عبارت زرین فام شاید به گوشتان آشنا بیایید. در اصل زرین فام نام ظروفی است که به دوره سلجوقی تعلق دارد. این ظروف بسیار زیبا هستند و دور تا دور با خط نسخ و نستعلیق تزئین شده‌اند. در این قسمت موزه آبگینه و در تالار زرین فام، همین ظروف قرار دارند و دلیل نام‌گذاری آن هم دقیقا همین است. این ظروف جزء ظروف اشرافی دوره سلجوقی به شمار می‌آمدند و تکنیک تزئین آن بسیار منحصر به فرد بوده.

چینی‌های موزه آبگینه

اکثرا این ظروف از جنس لاجورد، فیروزه و طلا ساخته شده‌اند. همچنین گاهی ممکن است چهره‌های مغولی را روی این ظروف مشاهده کنید که بر اساس محل کشف این چهره‌ها متفاوت هستند.

در این تالار نمونه‌ای از سفال‌های سده چهارم تا هفتم ه.ق را به صورت کلی می‌توانید مشاهده کنید. قسمتی از آن را ظروف زرین فام تشکیل داده‌اند و قسمت دیگر ظروف مینایی به چشم می‌خورند. روی این ظروف نقش‌هایی دیدنی از صحنه‌های داستان‌های حماسی وجود دارد که اطراف ان با اشعار و ادعیه مختلف به خط نسخ و نستعلیق تزئین شده‌ است.

چه آثاری را حتما باید در تالار زرین فام ببینیم؟

کاسه سفالی موزه آبگینه
  • ظرف سفالین

دیدن این ظروف زمانی جالب خواهد شد که بدانید از این ظروف برای هفت سین استفاده می‌کردند. قدمت این ظروف سفالین به قرن پنجم و ششم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد و در شهر گرگان، استان گلستان کشف شده.

  • کاسه سفالین

این ظرف زیبا و چشم گیر که با اشعار ایرانی تزئین شده، در شهر کاشان، استان اصفهان کشف شده است. قدمت این کاسه سفالین به قرن هفتم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد و بسیار پر زرق و برق است.

تالار لاجورد

رنگ لاجوردی یا همان رنگ فیروزه‌ای دلیل نام‌گذاری این تالار است. اکثر اشیایی که داخل این تالار قرار دارند، به رنگ لاجرودی هستند. در ویترین‌های این تالار، سفال‌هایی با لعاب لاجوردی وجود دارند که رایج‌ترین رنگ لعاب در ایران پس از اسلام به شمار می‌آمده. در قرن هفتم و هشتم و در دوره الیخانی را می‌توان اوج هنر لعاب لاجوردی دانست. علاوه بر ظروف مصرفی دوره لاجوردی، می‌توانیم شاهد ظروفی با همین لعاب باشیم که متعلق به دوران صفویه و قاجار هستند.

تالار لاجوردی

در دوران قاجار ظروفی را با لعاب هفت رنگ و نقوش چهره‌های شخصیت‌های شاهنامه می‌توانیم شاهد باشیم که بسیار ارزنده و زیبا هستند. تنگ آبی موزاییکی معروف نیز به همراه تمام ظروف لعابی دیگر در این تالار نگه داشته می‌شوند.

در این تالار میزی هفت رنگ و تزئین شده متعلق به دوران قاجار را خواهید دید که عکس چهره‌های شخصیت‌های شاهنامه را می‌توانید روی آن مشاهده کنید. این میز بسیار دیدنی است، پس به هیچ وجه بازدید از آن را فراموش نکنید.

تالار لاجورد ۱ و تالار لاجورد ۲

به دلیل اهمیت آثار حاضر در این تالار، تالار لاجورد را به دو بخش جداگانه تقسیم کرده‌اند. ویترین‌هایی که در این تالار قرار دارند، با الهام از خیمه‌های مغولی و برج و مقبره‌های آنها ساخته شده است.

در سده ششم ه.ق، ظروف لعابی ساخته شده در گرگان با انواع سنتی تفاوت داشتند. این ظروف از نظر فرم و تزئینات متفاوت بودند و نقوش برجسته و نقاشی‌هایی روی لعاب داشتند که از مشخصات بارز آنها بوده. همچنین قلم مشکی، مجسمه‌‌های حیوانات، ظروف دوپوست و اشیاء تزئینی نیز از آثار آن دوره خاص محسوب می‌شوند.

تالار لاجورد

داخل تالار لاجورد ۲ آثار شیشه‌ای به چشم می‌خورد که به سده‌های یازدهم تا سیزدهم تعلق دارند. این آثار تقریبا متعلق به دوران صفویه و قاجاریه هستند و نسبت به ظروف سده ششم ه.ق ساده‌تر بوده و نقوش کمتری دارند. در این تالار قطعاتی از کاشی‌های لعاب دار را خواهید دید که با نقوش شاهنامه تزئین شده‌اند. لوحی سفالی هفت رنگ که شاهنامه را به تصویر کشده و به دوران قاجار تعلق دارد نیز در تالار لاجورد ۲ قرار گرفته.

دوران صفویه، صنعت شیشه گری، پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته. این به خاطر دعوت شاه عباس از ونیزی‌ها بوده. شاه عباس از ونیزی‌ها دعوت کرد به ایران بیایند و هنر شیشه گری را به ایرانیان آموزش دهند.

معرفی قسمت‌های دیگر موزه آبگینه

  • دفتر ریاست واقع در طبقه دوم

دبیرخانه موزه آبگینه و همچنین دفتر ریاست این مجموعه در طبقه دوم قرار دارند. اگر قصد بازدید گروهی از موزه را دارید، باید برای هماهنگی به این دفتر مراجعه نمایید.

  • زیرزمین موزه آبگینه

باید بدانید که موزه آبگینه دارای یک بخش اداری نیز است که در زیرزمین مجموعه حضور دارند. علاوه بر کادر اداری، در زیرزمین موزه آبگینه کارگاه‌های تخصصی آموزش سفال‌گری و ساخت سرامیک نیز برگزار می‌شود.

  • فروشگاه موزه

در همه اماکن دیدنی، فروشگاهی قرار دارد تا به رسم یادبود وسیله‌ای بخرید و این بازدید را برای خودتان خاطره انگیز کنید. در فروشگاه موزه آبگینه نیز می‌توانید صنایع دستی، کارت پستال و یا فیلم و کتاب‌های آموزشی خریداری کرده و به یادگار نگه دارید.

  • کتابخانه موزه

در ضلع شمال غربی موزه، کتابخانه‌ای بزرگ دارای چهار هزار جلد کتاب فارسی و انگلیسی واقع شده. موضوعات این کتب در زمینه باستان‌شناسی، تاریخ و هنر هستند.

دوره‌های آموزشی برگزار شده در موزه آبگینه

مگر می‌شود در یک فضای فرهنگی انتظار برگزاری دوره‌های آموزشی را نداشت؟ دوره‌های آموزشی مختلف هنری مرتبط با زمینه کار موزه در این مکان برگزار می‌شوند. این دوره‌ها تنها مخصوص بزرگسالان نبوده و کارگاه‌های آموزشی کودکان نیز در موزه آبگینه وجود دارند.

هر دوره آموزشی ۱۰ جلسه دارد. مدت یک دوره حدود دو ماه و نیم است. کلاس‌ها هر روز به جزء جمعه‌ها و تعطیلات رسمی برگزار می‌شوند. برای حضور در این کلاس‌ها به مدیریت مجموعه در طبقه دوم و یا بخش اداری در طبقه زیرزمین مراجعه نمایید.

گالری‌های دوره‌ای موزه آبگینه

اصل وجود این موزه، ترویج فرهنگ ایرانی است. به همین دلیل مدیریت مجموعه تصمیم گرفته تا بخشی را به صورت دوره‌های موفق به هنرمندان معاصر اختصاص دهد. در این گالری‌های موقف و دوره‌ای آثار هنرمندان معاصر در زمینه شیشه و سفال را به نمایش می‌گذارند. به این شکل مردم ما می‌توانند با این هنرمندان نیز آشنا شوند و آثار آنها را ببینند.

اطلاعات بازدید از موزه آبگینه

درب این موزه همه روزه به جزء ایام سوگواری به روی بازدید کنندگان عزیز باز است. در فصل‌های بهار و تابستان از ساعت ۹ صبح الی ۱۹ عصر و در فصل‌های پاییز و زمستان از ۸ صبح الی ۱۷ عصر ، این موزه پذیرای شما بازدیدکنندگان خواهد بود.

برای بازدید از این موزه باید ۲۵۰۰ تومان مبلغ ورودیه پرداخت کنید. البته این مقدار برای گردشگران خارجی ۱۵۰۰۰ تومان خواهد بود. جالب است بدانید که بر خلاف موزه جواهرات ملی تهران، عکس برداری و فیلم برداری در این موزه امکان‌پذیر بوده و ممنوعیتی ندارد.

واحد اطلاعات موزه:  ۶۶۷۰۸۱۵۳-۰۲۱

مسیر دسترسی به موزه آبگینه

آدرس موزه آبگینه روی نقشه گوگل

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک ۵۵

قابل توجه مسافران عزیز اینکه موزه آبگینه داخل طرف ترافیک اصلی قرار دارد و شما از ساعت ۶ صبح تا ۱۹ عصر نمی‌توانید با وسیله نقلیه شخصی وارد این محدوده شوید. البته از طریق سایت تهران من می‌توانید یک طرح روزانه بخرید و وارد شوید. باز با این حال در خیابان سی تیر بسیار بعید است که بتوانید جای پارک مناسب پیدا کنید و اینکه خیابان سی تیر کاملا سنگ فرش شده و به خودروی شما آسیب وارد می‌کند.

به همین دلیل بهتر است از وسایل نقلیه عموملی مثل مترو، اتوبوس و یا تاکسی استفاده کنید.

چطور با وسایل نقلیه عمومی به موزه آبگینه بیاییم

نمای بیرون موزه آبگینه از فضای سبز

مترو: سوار بر خط دو مترو به سمت صادقیه شوید. سپس در ایستگاه حسن آباد از قطار پیاده شده و وارد خیابان شوید. این ایستگاه در خیابانی به نام خیابان امام خمینی قرار دارد و یک طرفه به سمت غرب است. در جهت عکس حرکت خودرو‌ها یعنی به سمت شرق کمی پیاده‌روی کنید تا به خیابان سی تیر برسید. خیابان سی تیر سمت چپ شما خواهد بود.

یک کوچه با نام سی تیر نیز در سمت راست شما قرار دارد که مقصد شما نیست. اگر مایل باشید، می‌توانید یک تاکسی تا جلوی موزه بگیرید. البته توصیه می‌شود کمی در خیابان سی تیر قدم بزنید و طعم طهران قدیم را بچشید.

جاذبه‌های اطراف موزه آبگینه

اگر یک روز برای بازدید از موزه آبگینه وقت گذاشته‌اید، بی انصافی است که از جاذبه‌های دیدنی اطراف آن دیدن نفرمایید.

  • موزه ملی ایران باستان در فاصله ۷۰۰ متری

آدرس: ابتدای خیابان سی‌تیر، خیابان پروفسور رولن

  • سردر باغ ملی در فاصله حدود ۱ کیلومتری

آدرس: میدان امام خمینی، خیابان امام خمینی، بین کوچه اطلاعات و کشاورزی

  • آتشکده آدریان در فاصله حدود ۳۰۰ متری

آدرس: خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، جنب مدرسه فیروز بهرام

  • کافه نادری در فاصله حدود ۴۰۰ متری

آدرس: خیابان جمهوری ، بین سی تیر و چهارراه استامبول ، پلاک ۵۲۴ و ۵۲۰

خب سفرزونی عزیز، بازدید ما از موزه آبگینه به پایان رسید. نظر شما چیست؟ آیا برنامه‌ای برای بازدید از این موزه دارید یا قبلا این کار را کرده‌اید؟ اگر هنوز نرفته‌اید، کدام اثر و کدام تالار را قصد دارید اول از همه ببینید و اگر هم که تجربه بازدید را داشته‌اید، به ما بگویید که کدام تالار و کدام اثر بیش از همه توجه شما را به خود جلب کرد؟


برای آشنایی بیشتر با دیدنی های تهران کلیک کنید.

بگرد، بخند، زندگی کن
تور های سفرزون تور های سفرزون