آدمها به طور ذاتی از فراموشی و فراموش شدن دوری میکنند. انگار یک حس درونی آنها را به سمت ماندگاری و جاودانه شدن سوق میدهد. جایی که بتوانند اندک ردی از خود بر جای بگذارند و سالها بعد، افرادی دوباره آنها را به یاد بیاورند. شاید پر بیراه نباشد که بگوییم موزهها برای همین گریز از فراموشی بر پا شدهاند. موزهها را میتوان بهترین مکانهایی دانست که حافظ تاریخ و گذشته بشریاند. ایران از جمله مناطق کهن دنیاست که با گذشتهای غنی و تاریخی درخشان وجود دارد. دانستن این تاریخ و گذشته پر مخاطره، از لذتبخشترین کارهایی است که میتوان به آن مشغول شد و برای این کار چه جایی بهتر از موزهها میتوان پیدا کرد؟ برای آنکه از گذشتههای دور و دوران پیش از تاریخ تا همین چند صد سال اخیر را بشناسیم، بهتر است سری به موزه ملی ایران بزنیم . موزهای غنی که پاسدار حافظه تاریخی کشورمان از دوران پیش از تاریخ تا دوران قاجار است.
اگر میخواهید با موزه بزرگ ملی ایران بیشتر آشنا شوید و بخشهای مختلف آن را بشناسید، با سفرزون همراه باشید:
موزه ملی ایران ؛ بزرگترین موزه باستانشناسی کشور
موزه ملی کشور، که در شهر تهران قرار دارد، بزرگترین و غنیترین موزه باستانشناسی و تاریخی ایران به شمار میرود. این موزه در واقع موزه مادر و یا مرجع است که از نظر تنوع، حجم، نوع و کیفیت آثاری که درون خود جای داده، برتری ویژهای دارد و از جمله موزههای خاص در جهان نیز به شمار میرود. موزه ملی، با قدمتی در حدود ۸۰ سال حافظ و نگهدارنده آثار ارزشمند تاریخی است که از دورترین زمانها تاکنون، نسل به نسل منتقل شده است. در این موزه، در حدود ۳۰۰ هزار شی ارزشمند و قیمتی از دوران پارینه سنگی تا عصر حاضر نگهداری میشود و قدیمیترین اثر موجود در آن متعلق به ۶۰۰ هزار سال پیش است. همین ویژگیها، باعث شده تا موزه ملی کشور، به عنوان مکانی ویژه از میان دیگر موزههای ایران معرفی شود.
برای دریافت راهنمای سفر به تهران کلیک کنید.
بخشهای مختلف موزه ملی ایران
آثار ارزشمند و مهمی که در این موزه نگهداری میشوند، در واقع در دو ساختمان قرار گرفتهاند. بخشی از این آثار در ساختمان موزه ایران باستان و بخش دیگر در موزه دوران اسلامی به نمایش در آمدهاند.
موزه ایران باستان، شکوهمند و دیدنی
موزه ایران باستان، ساختمانی آجری و قرمز رنگ را به خودش اختصاص داده که طاق بلند و زیبای آن، این بنا را از دیگر ساختمانها متمایز کرده است. موزه ایران باستان، آثار تاریخی کشور را در دو بخش و دو طبقه مجزا در معرض دید قرار داده است. طبقه دوم این موزه متعلق به آثار دوران پیش از تاریخ و طبقه اول آن، نگهدارنده آثار بخش تاریخی است.
در بخش پیش از تاریخ این موزه، میتوانید آثاری را از دوران پارینه سنگی قدیم تا اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد ببینید. آثار این بخش، در هفت تالار به نمایش درآمدهاند که شناختن هر یک از آنها جذابیت زیادی دارد:
دوران پارینه سنگی قدیم
در تالار یک موزه ایران باستان از مجموعه موزه ملی ایران میتوانید آثار و اشیای به دست آمده از دوران پارینه سنگی قدیم را ببینید که قدمت این آثار چیزی در حدود یک میلیون تا ۲۵۰ هزار سال است. در این تالار، قدیمیترین دستساختههای بشری در فلات ایران به نمایش در آمده است که انسانهای ساکن در آنجا، به وسیله این ابزار، به شکار حیوانات، تراشیدن چوبها و … میپرداختند.
دوران پارینه سنگی میانی
در این قسمت، در تالار دو موزه، آثار انسانهای مدرن اولیه به نمایش درآمده است. قدمت آثار این بخش به بیش از ۲۰۰ هزار سال پیش باز میگردد. ابزارهایی که در این بخش دیده میشود، شامل انواع ابزارهای ساخته شده با سنگ چخماق، ابراز نوک تیز برای شکار و قصابی حیوانات و بقایای سنگواره جانوران درون غارها است.
دوران پارینه سنگی جدید یا فرا پارینه سنگی
در این دوران انسان هوشمند میزیسته و قدمت آثار موجود در آن مربوط به ۴۰ هزار سال قبل است. آثار این دوران که در تالار سه موزه قرار دارند، شامل اشیای تزیینی مانند آویزهای صدفی و دندان حیوانات، ابزارهای استخوانی، ابزارهای ترکیبی مانند سنگساب و … است. در این دوره از تاریخ، غارها مهمترین مکانهای اقامت انسان به شمار میرفتند و بیشتر آثار کشف شده این بخش، مربوط به غارهای استان لرستان است. جالب است بدانید که این دوره از تاریخ با آغاز عصر یخبندان به پایان میرسد.
دوران نو سنگی
این دوره از تاریخ، خود به چهار بخش تقسیم میشود که در چهار تالار مختلف به نمایش در میآید:
دوران روستانشینی آغازین، روستانشینی قدیم، روستانشینی میانه و روستانشینی جدید، عنوانهایی است که این برهه از تاریخ به خودش اختصاص داده.
این چهار دوره با روی آوردن انسانها به یکجانشینی، ساخت خانههای روستایی از سنگ و خشت خام و کشاورزی آغاز میشود. در ادامه این تغییرات، ساخت سفال و ظروف سفالی که از مهمترین اختراعات بشری بود، اتفاق میافتد. به تدریج انسانها، خانههای بهتر، ابزارهای دروی غلات و وسایل کشاورزی، وسایل داد و ستد و … را به وجود میآورند و اولین حکومتها شکل میگیرند. در این چهار تالار، میتوانید نمونههای زیبایی از ظروف سفالی، مهرها، ابزارهای ریسندگی، سر دوک و پیکرک را ببینید.
بخش تاریخی
در طبقه اول موزه ایران باستان از مجموعه موزه ملی ایران میتوانید با بخش تاریخی آشنا شوید و آثار و بقایای بر جای مانده از آن را ببینید.
این بخش از دوره نگارش-عیلامی آغاز میشود و تا دوره ساسانی ادامه مییابد.
دوره عیلامی
نخستین شهرها به دست عیلامیها و در جنوب ایران ساخته شدند. خط عیلامیها بسیار متفاوت بود و به شیوههای مختلفی از جمله اکدی، میخی و سومری استفاده میشد. لولههای شیشهای، گلمیخهای کتیبهدار و آجر نوشتهها از آثار مهم این دوران به شمار میروند.
دوره مفرغ
این دوره یکی از درخشانترین دوران تمدن بشری به شمار میرود که تمدن بشری را در مسیر پیشرفت قرار دارد. استفاده گسترده از آلیاژ مفرغ در این دوره اتفاق افتاد. ابزارآلات جنگی، ظروف، یراق اسبها و آثار تزیینی و… از ساختههای بشر در این دوره تاریخی است.
دوره آهن
دوره آهن را میتوان یکی از مهمترین دورههای زندگی بشر دانست. به حد فاصل دوره مفرغ و امپراتوری هخامنشی در ایران، دوره آهن گفته میشود که در این دوره مردم ایران با چگونگی ذوب فلز آشنا شدند. دوره آهن را میتوان دوره رواج و افزایش دانش سفالگری نیز دانست که اشیای سفالی زیادی در شکلهای متنوع جانوری در این دوره ساخته شد. استفاده از اسب در زندگی روزمره، استفاده از آجرهای لعابدار و همچنین دفن اشیای ارزشمند درون مقبرهها در هنگام تدفین مردگان، از ویژگیهای دوره آهن به شمار میرود.
دوره هخامنشی
این دوره یکی از مهمترین و جذابترین بخشهای موزه ایران باستان است. دوره درخشانی در زندگی مردم ایران که با یک امپراتوری قدرتمند به اوج میرسد. امپراتوری هخامنشی به دست کوروش کبیر و در حدود ۲۵۰۰ سال پیش تشکیل شد و مطالعه آثار و اسناد به جای مانده از این دوره طلایی، نشان از پیشرفت قابل توجه خط در دستگاه حکومتی دارد. در این دوره بود که برای اولین بار به دستور داریوش هخامنشی سکه ضرب شد و همچنین فنون سنگتراشی و فلزکاری رونق زیادی پیدا کرد. آثار زیبای دوره هخامنشی را میتوانید در تالار چهار تماشا کنید.
دوره سلوکی
این دوره پس از حمله اسکندر به ایران آغاز شد. در میان آثار این دوره میتوانید پیکرکهای مفرغی خدایان یونانی مانند زئوس و هرمس را ببینید. در این دوره همچنین سکههایی با تصویر چهره اسکندر ضرب شد و ساخت معابد رواج پیدا کرد.
دوره اشکانی
آثار زیبای این دوره که در تالار پنج به نمایش در آمده، از مکانهای مختلفی در دنیا مانند شهر نسا در ترکمنستان، پالمیرا در سوریه، دوراروپوس در ساحل فرات و ... جمعآوری شدهاند. از جمله آثار ارزشمند و گرانبهای این دوره از ایران میتوان از انواع سفالهای کتیبهدار، نقش برجستههای سنگی، پیکرک و انواع ریتونهای سفالی، فلزی و شیشهای نام برد. مجسمه مرد نمکی که در این قسمت از موزه وجود دارد، یکی از جذابترین دیدنیهای این دوره است.
دوره ساسانی
اگر به تالار هفت طبقه اول در بخش تاریخی موزه ملی ایران بروید، میتوانید آثار زیبا و درخشان دوره ساسانی را در آن ببینید. در این دوره از تاریخ ایران که افراد سعی داشتند دوباره شکوه امپراتوری هخامنشی را زنده کنند، میتوانید آثار زیبای نقش شاهان بر روی پارچههای ابریشمی، ظرفهای سیمین و گچبریهای هنرمندانه را ببینید. اشیای فلزی، ظروف سیمین با نقشهای مختلف حیوانی و انسانی، سکههایی با نقش چهره پادشاهان، انواع تاجهای بسیار زیبا و خیره کننده، تزیینات آرایشی و… را میتوانید در این بخش از موزه زیبای ایران باستان در مجموعه موزه ملی ایران ببینید و از آن لذت ببرید.
موزه دوران اسلامی؛ یادآور کاخ ساسانی بیشاپور
موزه دوران اسلامی، در واقع دومین بخش از موزه ملی ایران را تشکیل میدهد. این موزه، آثار و اشیای ارزشمندی را که از ابتدای ورود اسلام به ایران ساخته شده، به نمایش گذاشته است.
این موزه تماشایی، چهار طبقه دارد که اشیای گرانبهای این دوره را در دو طبقه اول و دوم در معرض دید قرار دادهاند.
موزه دوران اسلامی شش تالار دارد که هر تالار، روایتگر تاریخ یک دوره خاص از حکومتهای ایران است.
نکته جالب درباره موزه دوران اسلامی در موزه ملی ایران شیوه معماری و ساختمان این موزه است. این ساختمان الهام گرفته از کاخ ساسانی در بیشاپور است و طرحی چیلیپایی و هشت ضلعی دارد. موزه دوران اسلامی مساحتی در حدود چهار هزار متر مربع دارد و در سال ۱۳۸۵ افتتاح شده است.
ترتیب تماشای آثار و بازدید از اشیای دوران مختلف، از طبقه دوم موزه صورت میگیرد و به طبقه اول میرسد.
تالار صدر اسلام
در میان آثاری که در تالار صدر اسلام به نمایش درآمدهاند، تاثیر زیاد هنر عصر ساسانی را میتوان به وضوح دید. این تاثیرپذیری آنقدر زیاد است که تفکیک آثار دو دوره صدر اسلام و دوره ساسانی از یکدیگر بسیار دشوار میشود. در دوره صدر اسلام، خط و کتابت رواج زیادی پیدا کرد و به این ترتیب، قرآنهای خط کوفی نوشته شده بر پوست آهو بسیار اهمیت دارد و میتوان گفت از مهمترین آثار این دوره به شمار میرود.
آثار درخشان این دوره شامل تزیینات گچبری، نقاشی روی گچ و شیشههای زیبای ساخته شده در شهر سیراف، ری و گرگان است. همچنین سکههای نقره (درهم) که به سکههای عرب-ساسانی شهرت دارند، در میان این آثار دیده میشود که زیبایی چشمنوازی دارد.
تالار سلجوقیان
دوره سلجوقیان را میتوان یکی از دورههای درخشان و برجسته تاریخ ایران دانست که به عنوان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی-اجتماعی کشور به شمار میرود.
مردمان این سلسله توانستند با بهرهگیری از تجربیات گذشتگان و خصوصا حکومت آلبویه، هنر این دوره را به اوج برسانند. سفالگری، شیشهگری، میناکاری (نقاشی روی لعاب)، اشیای فلزی نقرهکوب و طلاکوب و مشبککاری از هنرهای متعالی دوره سلجوقی است.
در این بخش از موزه ملی ایران میتوانید ابزارهای ستارهشناسی مانند اسطرلاب و کره برنجی را نیز ببینید. قرآنهای نفیس این دوره با خط زیبا و ابداعی «کوفی ایرانی» و همچنین پارچههای ابریشمی، آجرکاری و گچبریهای زیبا، از هنرهای زیبا و تماشایی در تالار سلجوقیان هستند.
دوره ایلخانی
ایلخانیان پس از حمله مغولها به ایران و همچنین بعد از یک دوره طولانی رکود در هنر، بر ایران مسلط شدند. با دیدن آثار این دوره، میتوان تاثیر هنر ایرانی را بر این قوم مشاهده کرد. آثار زیبای این دوره که میتوانید در موزه ملی ایران ببینید، شامل هنر فلزکاری، نقرهکوبی، طلاکوبی، اشیای مفرغی، ظروف سفالی مشبک، سفال مینایی و سفالینههای زرینفام است.
در این دوره با تلاشهای خواجه رشیدالدین، وزیر ایرانی مغولها، هنر کتابکاری نیز به به اوج رسید و زیباترین کتابهای مصور در دوره ایلخانی به وجود آمدند.
تالار تیموری
در دوره تیموری، شهر سمرقند به عنوان پایتخت این سلسله انتخاب و به بزرگترین مرکز تجمع هنرمندان تبدیل شد.
در این دوره هنر شیشهگری به اوج خود رسید؛ تا جایی که سمرقند به مرکز شیشهگری کشور تبدیل شد. هنر کتابسازی نیز در زمان این سلسله رشد و گسترش فراوانی یافت و آثار زیبایی از جمله خوشنویسی، تذهیب، جلدسازی و کاغذسازی پدید آمد.
بافت پارچه و قالی، کاشیکاری معرق، ساخت سفال با تکنیک نقاشی و سفالهای سفید و آبی با نقوش ایرانی و چینی از دیگر آثار درخشان دوره تیموری هستند. با رفتن به موزه ملی ایران میتوانید این آثار و اشیای ارزشمند را ببینید و با بخشهایی از هنر و فرهنگ سرزمین ایران آشنا شوید.
تالار صفوی
اوج هنر ایرانی-اسلامی و دوره شکوفایی هنر اسلامی در کشور، دوره صفوی است. با روی کار آمدن سلسله صفوی، مرکزیت هنری از هرات به شهر تبریز و سپس به قزوین و اصفهان انتقال یافت. با مطالعه آثار این دوره میتوان پیشرفت و شکوه هنر ایرانی-اسلامی را به وضوح دید.
از جمله هنرهایی که در دوره صفوی رواج پیدا کردند، میتوان به خوشنویسی اشاره کرد. این هنر ماندگار در قرآنهای نفیس به یادگار مانده از این دوران با خط نسخ و ثلث و همراه با تذهیبهای عالی دیده میشود.
نقاشیهای رنگ روغن مکتب اصفهان،خوشنویسی روی پارچه و قلمکاری، هنر قالی بافی با طرحهای گلدانی، لچک ترنج، محرابی، باغی و کتیبهای و همچنین کاشیکاریهای هفترنگ از جمله دیدنیهای این دوره به حساب میرود.
تالار قاجار
پس از دوره درخشان صفوی در هنر ایرانی، دوران هنری دودمان قاجار آغاز میشود. در این دوره هنرهای زیبایی همچون قالی بافی، مخمل بافی، ترمه بافی و قلم کار سازی رواج پیدا کرد. خاتم کاری و آینه کاری روی چوب به اوج رسید و نقاشی روی قلمدانها، قاب آینه و دیوارنگارهها انجام شد.
نقاشیهای قهوهخانهای با طرحهایی از شاهنامه ماندگار فردوسی نیز در این دوره شکوفا شد که یکی از چشمنوازترین هنرهای عصر قاجار است.
تالار قرآن
شاید بتوان گفت زیباترین و همچنین آخرین تالار موزه اسلامی، تالار قرآن است.
این تالار در فضای زیر گنبد مرکزی در طبقه اول موزه قرار دارد که بسیاری از قرآنهای نفیس و زیبای تاریخ ایران را در خود جای داده. قدمت برخی از این قرآنها به قرون ابتدایی اسلام باز میگردد که بر روی پوست آهو نگاشته شدهاند.خطهای زیبای نسخ، ثلث، غبار، محقق، ریحان و کوفی را میتوانید در قرآنهای موجود در تالار ببینید.
یکی از زیباترین آثار موجود در این تالار، صفحهای از یک قرآن نفیس و بزرگ به قلم «بایسنقر میرزا» است که در مرکز تالار قرار دارد. گفته میشود که نادر شاه این قرآن را برای محافظت از سپاه، در هنگام جنگ با خود حمل میکرده است.
در موزه ملی چه امکاناتی وجود دارد
موزه ملی ایران به عنوان موزه مرجع و مادر کشور، یکی از غنیترین و مهمترین موزهها به حساب میرود که به تناسب اهمیت خود، دارای امکانات مناسبی جهت سهولت بازدید از ساختمان های مختلف موزه است.
فروشگاه فروش محصولات مرتبط با موزه، صنایع دستی و دیگر آثار هنری از اولین امکاناتی است که در این موزه وجود دارد.
برای بازدید از تالارهای مختلف، میتوانید با راهنمایان موزه همراه شوید و توضیحات مربوط به هر دوره و آثار و اشیای موجود در آن را بشنوید. همچنین وجود صفحههای راهنمای موزه با خط بریل، ویژه نابینایان، امکان دریافت اطلاعات را برای این عزیزان به وجود آورده است.
کتابخانه، کافه و رستوران، سالن اجتماعات و همچنین تالار سخنرانی از دیگر امکانات موجود در موزه ملی پایتخت است.
یکی از امکانات جذاب و بسیار کاربردی موجود در تالارها، وجود بارکدهایی بر روی آثار و اشیای تاریخی است. اگر اپلیکیشن موزه ملی ایران را از طریق درگاههای مختلف دریافت کنید، میتوانید با اسکن بارکد هر شی تاریخی، اطلاعات مفید و مربوط به آن را به بخوانید.
نکاتی که پیش از بازدید از موزه مادر باید بدانیم
برای بازدید از ساختمانهای موزه ملی کشور، باید بلیت تهیه کنید. یادتان باشد که بازدید از ساختمان هر موزه نیازمند تهیه بلیت جداگانه است.
بازدید از موزه ملی در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح الی ۱۹ عصر و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح الی ۱۷ عصر امکانپذیر است.
فراموش نکنید که پیش از ورود به ساختمان موزه، تلفن همراهتان را در حالت سکوت قرار دهید و در راهروها با صدای بلند صحبت نکنید. اگر دوست دارید از آثار و اشیای تاریخی عکاسی کنید، فراموش نکنید که این کار با دوربین حرفهای و فلاش زدن هنگام عکاسی ممنوع است. میتوانید عکسهایتان را با دوربین تلفن همراه و فلاش خاموش ثبت کنید.
اگر به همراه کودکان به موزه میروید تذکر لازم را برای رعایت سکوت به آنها بدهید و همچنین مراقب باشید تا به اشیا دست نزنند.
هنگام بازدید از موزه میتوانید کیف دستی و دیگر وسایل خود را به گیشه امانات تحویل دهید. باید بدانید که وسایلی از جمله لبتاپ، گوشی و دیگر وسایل الکترونیکی، پول، چک، دسته چک و کارتهای اعتباری، پوشاک و همچنین اشیای ارزشمند مانند جواهرات تحویل گرفته نمیشود.
اگر میخواهید به صورت گروهی از موزه بازدید کنید، باید بر اساس قوانین بازدید گروهی و اطلاع قبلی به موزه اقدام کنید.
راههای دسترسی به موزه ملی ایران
موزه ملی پایتخت، در مرکز شهر تهران قرار دارد و دسترسی به آن، با انواع وسایل نقلیه عمومی امکانپذیر است.
بسیاری از افراد، علاقهمندند که با خودروی شخصی خودشان به موزه بروند؛ اما به دلیل قرار گرفتن موزه در محدوده ترافیک شهری و مشکل جای پارک، پیشنهاد میشود که تردد در این منطقه، با وسایل نقلیه عمومی صورت بگیرد.
دسترسی با مترو:
اگر مترو را برای رفتن به موزه ملی انتخاب میکنید، باید در خط ۲ متروی تهران (فرهنگسرا-صادقیه) سوار قطار شده و در ایستگاه حسن آباد پیاده شوید. سپس از این ایستگاه به سمت خیابان امامخمینی و سیتیر حرکت کرده و به راحتی به موزه ملی برسید. دسترسی به موزه از ایستگاه متروی امام خمینی نیز امکانپذیر است.
دسترسی با اتوبوس:
اگر دوست دارید با اتوبوس به سمت موزه ملی ایران بروید، میتوانید اتوبوسهایی را که به پایانه « پارک شهر » میروند انتخاب کنید. پارک شهر یکی از پایانههای اتوبوسرانی تهران است که دقیقا رو به روی موزه ملی قرار دارد.
دسترسی با تاکسی:
تردد با تاکسی برای رفتن به موزه جذاب ملی بسیار آسان است. فقط کافیست تا یکی از تاکسیهایی را که به مقصد میدان امام خمینی، حسن آباد، پانزده خرداد و یا پارک شهر حرکت میکنند سوار شوید و به راحتی به موزه ملی پایتخت برسید.
دیدنیهای نزدیک به موزه
بسیاری از افراد و خصوصا گردشگرانی که از شهرها و کشورهای مختلف به مکانهای دیگر سفر میکنند، برنامهریزی میکنند تا بازدید منسجم و گاه فشردهای از مکانها داشته باشند.
برای آنکه در کوتاهترین زمان، از بیشتر مکانهای دیدنی بازدید و در هزینههایتان صرفه جویی کنید، بهتر است جاذبههای نزدیک به هم را بشناسید.
اگر در روز مشخصی به موزه ملی کشور میروید، میتوانید از خیابان سیتیر، میدان حسن آباد، سردر باغ ملی ، کلیسای انجیلی پطروس ، موزه آبگینه ، موزه جواهرات ملی ، کاخ گلستان و بازار تهران نیز دیدن کنید.
شما برای ما بنویسید
آیا به موزهگردی و تورق برگهای تاریخ علاقه دارید؟ نظر شما درباره موزهها و اشیای موجود در آنها چیست؟ به نظر شما موزهها تا چه اندازه به فهم تاریخ و آگاهی درباره فرهنگ و هنر و یا شیوه زندگی مردم گذشته کمک میکنند؟ اگر شما نیز به موزهها و پرسه در میان راهروهای تاریخ علاقه دارید و یا نکته ارزشمندی درباره موزه ملی ایران میدانید، نظرات خودتان را با سفرزون به اشتراک بگذارید.
برای آشنایی بیشتر با دیدنی های تهران کلیک کنید.
نسترن زینللی
مطالب مرتبط
پربحث ترین مطالب
- تعداد نظرات: 372
- تعداد نظرات: 169
- تعداد نظرات: 161
- تعداد نظرات: 158
- تعداد نظرات: 150
- تعداد نظرات: 146
- تعداد نظرات: 131
- تعداد نظرات: 128
- تعداد نظرات: 121
- تعداد نظرات: 115