ایران با داشتن قدمتی چندین هزار‌ساله، یکی از نخستین جلوه‌گاه‌های تمدن بشری است. بنا‌های تاریخی زیادی هستند که از گذر ویرانگر زمان در امان مانده و در گوشه‌ و کنار این سرزمین قد برافراشته‌اند. یزد یکی از استان‌های مهمی است که این تاریخ پر فراز و نشیب را نمایندگی می‌کند و مهد تاریخ و فرهنگ کهن ایرانی است. در این میان شهرستان میبد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و با جاذبه‌های تاریخی گوناگونش، عاشقان ایران باستان را به سوی خود می‌کشاند. جاذبه‌ای که امروز به آن خواهیم پرداخت، یک قلعه‌ی تاریخی حیرت‌انگیز است. قلعه‌ای که بنا بر شواهد، در روزگاری بسیار کهن ساخته شده و چندین هزاره را به خود دیده است. نارین قلعه در شهرستان میبد، نام جاذبه‌ای است که می‌خواهیم شما همراهان همیشگی سفرزون را با آن آشنا کنیم.

saadatrent

 

در ۵۰ کیلومتری شمال غربی یزد، واقع در شهرستان میبد، بر روی تپه‌ای به ارتفاع ۲۵ متر، قلعه‌ای قرار گرفته که درباره قدمت آن روایت‌های مختلفی وجود دارد. مساحت زیربنای قلعه در حدود سه هکتار بوده و بنا با برج و بارو‌های متعدد در هفت طبقه ساخته شده است. نارین قلعه که در گویش محلی به آن نارنج‌قلعه نیز می‌گویند، در زمان ایران باستان، به عنوان دژ محکم و استواری ساخته شده که هزاران سال در برابر هجوم بیگانگان ایستادگی کرده است. امروزه تنها بخش‌‌هایی از این قلعه‌ی دوست‌داشتنی به یادگار مانده که تماشای آن حس عمیقی از تاریخ را با خود دارد.

تاریخچه نارین قلعه میبد

نارین قلعه
نارین قلعه

نارین قلعه میبد را به دوره‌های تاریخی متعددی نسبت می‌دهند که علت آن هم کشف‌های متعددی است که در محدوده‌ی آن صورت گرفته است. مثلا براساس کشف سکه‌ای از دوران ساسانیان، برخی باستان‌شناسان تاریخچه‌ این قلعه را به دوران حکومت ساسانیان نسبت می‌دهند. همچنین، کاوشگران طی حفاری‌هایی، پاره‌سفالی کشف کردند که روی آن تصویر موجودی نیمه انسان-نیمه حیوان نقش بسته است.این تصویر شباهت بسیاری به نقش‌نگاره‌های هزاره‌ی سوم قبل از میلاد مسیح که متعلق به تمدن عیلامی‌ها است، دارد. حتی یکی از تاریخ‌نویسان بومی، بنا بر افسانه‌ای، احداث این بنا را به سلیمان نبی نسبت داده است. اما آنچه مسلم است، نارین قلعه متعلق به دوران پیش از اسلام بوده و از کهن‌ترین تمدن بشری تاریخ یزد برخوردار است.

معماری بنای نارین قلعه میبد

معماری بنای نارین قلعه

نارین قلعه میبد یک بنای تمام‌خشتی است که بر روی یک تپه‌ی گلی و مشرف به شهر ساخته شده است. معماران ایران کهن، برای این قلعه‌ هفت طبقه، چهار برج گرد و مرتفع تعبیه کرده‌اند که متأسفانه امروز تنها بخش مرکزی آن‌ها برجای مانده است. ساخت اتاق‌های فراوان و تو در تو از دیگر بخش‌های معماری قابل توجه در این دژ استوار است. بسیاری از این اتاق‌ها به دلیل حضور در قسمت‌ها و طبقات زیرین قلعه و فروریختن راهرو‌ها، قابل دسترسی و اکتشاف نیستند. کهن دژ این قلعه دارای دو قسمت مردم‌نشین و شاه‌نشین بوده است که بعد از طی مسیری حلزونی از دربند اول به سمت بالا به سه طبقه شاه‌نشین می‌رسیدند‌. در قسمت شاه‌نشین ساختارهای معماری از دوره‌های مختلف به ویژه از دوره ساسانیان به چشم می‌خورد.

نارین‌ قلعه
نارین قلعه

ابعاد خشت‌هایی که در ساخت این بنا مورد استفاده قرار گرفته است با یکدیگر متفاوت بوده و همین امر بیان‌کننده‌ ساخت و تکمیل قلعه در دوران مختلف تاریخی است. برخی از این خشت‌ها که احتمال می‌رود در دوران مادها استفاده شده باشند، ابعادی برابر با ۴۰ در ۲۴ در ۱۰سانتیمتر دارند. دیوارهای سنگین تو در تو به همراه چندین فصیل و دربند و برج و بارو‌هایی که این بنا را از پیرامون خود جدا می‌کند، ساختار کالبدی نارین قلعه را تشکیل می‌دهند‌. تمام برج‌ها و دربندهای مشاهده شده در این بنا مجهز به تیرکش‌ها و روزن‌ها و جان‌پناه می‌باشند که جنبه‌های تدافعی قلعه را آشکار می‌سازند‌. این بنا در اغلب دوره‌ها به عنوان ارگ حکومتی و گاه به عنوان پناهگاه استفاده می‌شده است.

کاربری نارین قلعه میبد

نارین‌ قلعه
کاربری نارین قلعه ‌میبد

نارین قلعه از دو قسمت اصلی برای سکونت و زندگی تشکیل شده است که به دو بخش بالایی و پایینی شهرت دارد. در بخش پایینی که در معماری شهری به آن شارستان می‌گویند، می‌توان به مردم‌نشین، مسجد، حمام، و گذرگاه‌ها اشاره کرد که امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده است. این درحالی است که در بخش بالایی که به شاه‌نشین معروف است، عمارت‌ها و مکان‌هایی در سه طبقه احداث شده است که از دربند سوم شروع شده و با حرکتی حلزونی شکل در بخش شاه‌نشینی که به شاه‌نشین مظفری معروف است، پایان می‌یابد.

از نکات مهم در ساخت و احداث این مجموعه‌ی عظیم تاریخی، می‌توان به حفر خندقی که نقب‌های زیر آن تا امتداد یک فرسنگ نیز ادامه دارد، اشاره کرد. همان‌گونه که در تمامی شهر‌قلعه‌های ایران، حفر خندق بخشی از امور دفاعی شهر بوده در طراحی این شهر‌قلعه نیز حفر خندق را به دلیل انجام امور دفاعی و نظامی در مقابل تجاوز و حمله‌ بیگانگان در نظر گرفته‌اند. این قلعه به لحاظ ساختار دفاعی با پنج حصار و دربند از ساختار پیچیده و منحصر به فردی بنا شده است که تقریبا نفوذ دشمن به داخل قلعه را غیر ممکن می‌ساخته است.

نارین قلعه های ایران

نارین‌ قلعه
نارین‌ قلعه ‌های ایران

نارین قلعه‌ ها یا شهر‌قلعه‌ها، نوعی تاریخ مصور شهرسازی هستند که از دوران باستان به یادگار مانده اند. نارین‌ قلعه‌ی میبد نیز بعد از ارگ بم، بزرگترین شهر‌ قلعه‌ خشتی ایران است که دارای ساختاری همانند ساختار ارگ بم بوده و چشم هر بیننده‌ای را در شهر زیبای میبد می‌نوازد. جالب است بدانیم بناهای دیگری در کشورمان با اسم نارین قلعه ثبت شده‌اند که هر کدام در شهرهای مختلفی مانند اردبیل، نائین، سردرود و سمنان واقع هستند.

آدرس نارین قلعه روی نقشه گوگل

 

اطلاعات بازدید از نارین قلعه میبد

ساعت بازدید: از ساعت ۸ تا ۱۷ (‌همه روزه به جز ایام تعطیل)

قیمت بلیط: ۲۵۰۰ تومان

آدرس نارین قلعه میبد : استان یزد، شهرستان میبد، میدان شهرداری، نارین‌ قلعه

مسیر دسترسی به نارین قلعه میبد 

نارین‌ قلعه‌ ی میبد در استان یزد، حدفاصل جاده‌ی ری به کرمان، ۵۰کیلومتری شمال غرب شهر یزد و در نزدیکی میدان شهرداری شهر میبد واقع شده است. این قلعه بر روی تپه‌ای به ارتفاع ۲۵ متر با شیب کم از قسمت جنوب به شمال قرار گرفته و موقعیت آن به گونه‌ای است که با ایستادن برفراز آن، می‌توان به تمامی به شهر میبد و اطراف آن اشراف داشت. قسمت‌هایی از قلعه که در حاشیه‌های بخش جنوبی شهر قرار گرفته‌اند، بالغ بر ۲۰ متر نسبت به قسمت‌های واقع شده در شمال، از ارتفاع بیشتری برخوردار هستند.

آیا شما هم علاقه‌مند به بازدید از یادگار‌های ایران باستان هستید؟ اگر پاسختان مثبت است، حتما بازدید از نارین‌ قلعه را در برنامه‌ی خود بگنجانید و خاطرات سفرتان را با سفرزون در میان بگذارید.


برای آشنایی بیشتر با دیدنی های یزد کلیک کنید.