جنگل های هیرکانی ؛ موزه زنده ایران

در میان جاذبه‌های طبیعی و مواهبی که طبیعت در نهایت سخاوتمندی به ما بخشیده‌است، جنگل‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. انواع جنگل‌هایی که در سراسر ایران و جهان قرار دارند، علاوه‌بر زیبایی فوق‌العاده، به این دلیل که ریه‌های تنفسی زمین حساب می‌شوند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. جنگل های هیرکانی یکی از انواع جنگل‌ها است که خصوصا در ایران مناظر بی‌نظیری را ایجاد کرده‌اند.

جنگل های هیرکانی در بیان عامه مردم به جنگل‌های شمال معروف است که در قسمت شمالی کشور با تراکم بسیار بالا و درختان انبوه قرار دارد. کشور ایران، این جنگل‌ها را با کشور آذربایجان شریک است و طبق تخمین‌های زمین‌شناسی قدمتی به انداره قدمت دایناسورها (دوره سوم زمین‌شناسی) دارد. عناوین زیادی را به جنگل های هیرکانی نسبت می‌دهند که معروف‌ترین آن‌ها «فسیل زنده»، «موزه طبیعی»، «پیرترین یا قدیمی‌ترین جنگل دنیا در ایران»، «یادگاری از اولین دوره جنگل روی زمین» و «بازمانده‌ای از دوران سوم زمین شناسی و عصر یخبندان» است و همه این‌ها نشان از عمر طولانی این جنگل‌ها دارد.

برای آشنایی با جنگل های هیرکانی در ایران و نمونه‌های بی‌نظیر آن‌ها برای گردشگری، با سفرزون همراه باشید:

تاریخچه این جنگل‌ها

جنگل های هیرکانی با زیبایی خیره کننده و تراکم بالای درختان و پوشش گیاهی و قدمت بسیار بالا، از منحصر به فردترین جنگل‌های جهان به حساب می‌آید که بخش عمده‌ای از آن در قسمت شمالی ایران قرار دارد. نام هیرکان در حقیقت نام قدیمی شهر گرگان بوده است که البته به نام‌های جرجان و ورکان نیز مشهور است. همانطور که گفته شد، عمر این جنگل‌های به اندازه عمر دایناسورها است و قدمتی به اندازه دوره سوم زمین‌شناسی دارند.

برای دریافت راهنمای سفر به مازندران کلیک کنید.

جنگل های هیرکانی دقیقا در کجا قرار دارند؟

این جنگل‌ها در جنوب دریای خزر از منطقه هیرکان در آدربایجان غربی آغاز می‌شود و در ایران تا نزدیکی‌های آستارا و گرگان ادامه می‌یابد. هیرکانی بخش‌هایی از ۵ استان مرزی شمال ایران ( از غرب به شرق: اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان و شمال خراسان) را در بر گرفته و این منطقه امروزه با نام « منطقه اکولوژیکی جنگل مخلوط هیرکانی خزر» شناخته می‌شود. جنگل های هیرکانی در برابر سرما مقاومت بسیار ناچیزی دارند و به همین دلیل برای رشد در آب و هوای معتدل مناسب هستند. بنابراین، نمونه‌های این جنگل‌ها در مناطقی همچون اروپا و سیبری دیده نمی‌شود.

گونه های جانوری جنگل

مارال های جنگل

درختان این جنگل‌ها بسیار مرتفع و بلند هستند و می‌توان گفت ارتفاع آن‌ها از سطح دریا تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری است. متاسفانه در حال حاضر در حدود ۵۱ درصد جنگل‌ها از بین رفته‌اند و تنها از ۱۰ درصد آن‌ها محافظت می‌شود.  از عوامل اصلی از بین رفتن جنگل های هیرکانی می‌توان به ساخت و سازهای بی‌رویه و گاهی غیرقانونی، تولید انبود کاغذ و نابودی درختان و همچین زباله‌های انسانی و اقدامات خرابکارانه بشری اشاره کرد که سلامت این جنگل‌ها را به خطر انداخته‌اند.

این جنگل‌ها امروزه زیست بوم ۹۸ گونه پستاندار، ۲۹۶ گونه پرنده و ۱۵۰ گیاه درختی و بومی همچون شمشاد، انجیلی است.

توان گردشگری جنگل های هیرکانی

جنگل های هیرکانی یکی از توریست‌پذیرترین نواحی شمالی کشور هستند که به دلیل آب و هوای مطبوع و بی‌نظیر، مناظر زیبا و محیط مناسب برای تفریح مورد توجه گردشگران قرار گرفته‌اند. پوشش گیاهی این منطقه به دلیل تنوع بالا زیبایی خاصی به جنگل بخشیده و چشم گردشگران را به خودش خیره می‌کند. از جمله درختانی که در این منطقه قرار دارند می‌توان به راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک، شمشاد و… اشاره کرد.

جنگل ابر نمونه‌ای از این جنگل‌ها شمال کشور است که امروزه مورد توجه گردشگران و تورهای گردشگری قرار دارد. در این محل به دلیل کم شدن ضخامت کوه‌ها و حرکت ابرها به میان جنگل، منظره بی‌نظیری به وجود می‌آید که که گویی در جنگل بر روی ابرها راه می‌روید! امروزه تورهای زیادی به صورت یکروزه و دو روزه سفرهایی را به جنگل ابر ترتیب داده‌اند که می‌توانید با آن‌ها همراه شوید و از این جنگل بی‌نظیر دیدن کنید.

برای سفر به جنگل های هیرکانی چه چیزهایی نیاز داریم؟

برای جنگل‌گردی و به طور کلی طبیعت‌گردی، نیازهایی وجود دارد که با رفع آن‌ها به لذت‌بخش‌تر شدن سفر کمک می‌شود.

برای رفتن به این جنگل‌ها، نیازمند یک کوله مناسب و قابل حمل برای پیاده‌روی در جنگل هستید. یادتان باشد کفش‌های مناسب پیاده‌روی و طبیعت‌گردی تهیه کنید تا در مسیر پیاده‌روی از گروه جا نمانید. وسایلتان را سبک و کم‌ حجم انتخاب کنید تا سرعتتان در رفت و آمد کند نشود. همچنین اگر برای اولین بار است که به جنگل های هیرکانی سفر می‌کنید، حتما همراه با تور و یا افراد آشنا به محیط در جنگل قدم بردارید. کیسه خواب، خوراکی‌های کم‌ حجم اما مقوی، قمقمه آب، کیسه خواب، زیرانداز ، لباس مناسب با فصل و محیط و دوربین عکاسی را برای ثبت لحظات به یادماندنی از یاد نبرید.

اگر قصد برپایی کمپ برای شب ماندن در این منطقه را دارید، حتما به مناطق حفاظت شده بروید و مراقب حیواناتی که در جنگل هستند باشید. همچنین حتما همراه با گروه شب را در جنگل بمانید و از تک‌روی و جدا شدن از دسته خود بپرهیزید. کمپ را با کمک افراد آشنا به این کار و همچنین آشنا با محیط برپا کنید تا خیالتان از هر جهت راحت باشد.

بهترین زمان سفر به جنگل‌های شمال کشور چه زمانی است؟

بهترین زمان سفر به این منطقه اواخر فصل بهار و اوایل تابستان است که هوا در حالتی خنک و مطبوع قرار دارد و یک طبیعت‌گردی بی‌نظیر می‌تواند روح شما را زنده کند.

به یاد داشته باشید در سفر به این جنگل‌های مهم و ثبت شده جهانی، از روشن کردن آتش و آسیب به طبیعت و حیوانات ساکن در آن پرهیز کنید. در سفر به مناطق جنگلی و طبیعت، حتما کیسه زباله به همراه داشته‌باشید. از جنگل های هیرکانی همچون میراثی گرانبها محافظت کنید تا برای آیندگان بماند. این جنگل‌ها هدیه‌ای ارزشمند از طرف طبیعت به ما هستند که با توجه و مراقبت از آن‌ها می‌توانیم به بهترین شکل از آن‌ها نگهداری کنیم.

آیا تا به حال تجربه رفتن به جنگل های هیرکانی و این جاذبه بی‌نظیر کشور را داشته‌اید؟ نظر شما درباره زیبایی این جنگل و موقعیت آن چیست؟ اگر جنگل های هیرکانی دیگری را در منطقه شمالی کشور می‌شناسید معرفی کنید. همچنین نظرات، نکات و تجربیات خود را درباره این جنگل‌ها و سفرهای طبیعت‌گردی با ما و دیگر دوستان سفرزونی خود به اشتراک بگذارید.

برای آشنایی بیشتر با دیدنی های مازندران کلیک کنید.