اصفهان یکی از توریستیترین شهرهای ایران است که به جرات میتوان گفت، نیمی از جذابیتهای طبیعی، فرهنگی و هنری کشور را در خودش جای داده است. از زاینده رود روحنوازش گرفته تا سی و سه پل و چهلستون و میدان امامش، همه و همه جلوهای از زیبایی طبیعی و هنر ایرانی_اسلامی را به نمایش گذاشتهاند. در میان تمام جاهای دیدنی و توریستی اصفهان، مکانی که مغفول مانده و یا کمتر به آن پرداخته شده، حمام علیقلی آقا است.
حمام علیقلی آقا در اصفهان، حمامی قدیمی و دیدنی است که گوشه کوچکی از هنر معماری ایرانی را در این شهر به تصویر میکشد. اگر دوست دارید درباره حمام علیقلی آقا و زیبایی بیمثالش بیشتر بدانید، در ادامه با سفرزون همراه باشید:
حمام علیقلی آقا یک حمام تاریخی در محله بیدآباد اصفهان است که توسط فردی به نام علیقلی آقا ساخته شدهاست. علیقلی آقا از درباریان شاه سلیمان صفوی و همچنین شاه سلطان حسین صفوی بودهاست که دستور ساخت این حمام تاریخی را در سال ۱۱۲۵ هجری قمری صادر میکند.این حمام تاریخی، امروزه با عنوان و کاربری موزه مردمشناسی در اصفهان قرار دارد. حمام علیقلی آقا، یکی از شاهکارهای هنر معماری و شهرسازی در دوران درخشان صفویه است. این مجموعه شامل بازار و چهار سوق، مسجد، مکتب خانه، حمام، زورخانه و کاروانسرا و دکانهای کسبه مختلف بوده است.
این حمام مخصوص چه کسانی بوده؟
این حمام تاریخی از دو بخش اصلی سربینه و گرم خانه تشکیل شده است که در آن زمان زنان و مردان میتوانستند به طور جداگانه از آن استفاده کنند. این حمام برای استفاده همه مردم بوده و به نوعی حمام عمومی به حساب میآمده. حمام علیقلی آقا از سحرگاه تا ظهر مردانه و از ظهر تا غروب زنانه بود. در برخی روزها، حمام توسط افراد بانفوذ یا رده بالا اجاره یا به اصطلاح قرق میشد و افراد عادی تا زمانی که استحمام آنها تمام نمیشد، حق داخل شدن نداشتند.
جلوه مهندسی ایرانی در حمام علیقلی آقا
نحوه سوخت و گرم شدن آب و سپس هدایت گرما به نقاط مختلف حمام، شاهکار مهندسی عصر صفوی را به نمایش میگذارد. حمام دارای یک مخزن است که آب را از طریق سوختن چوب و زغال گرم میکند. اما نکته جالب درباره گرم شدن حمام این است که دود حاصل از سوخت به وسیله لولههایی که در کف حمام قرار دارد هدایت میشود تا فضای حمام را به خوبی کند.
نکته جالب دیگر درباره حمام علیقلی آقا، وجود سنگهای یک متری سفیدرنگ با شیارهایی بر روی آن است که در چند نقطه حمام از جمله کنار حوضچهها قرار دارند. جالب است بدانید که در آن زمان از این سنگها برای ماساژ بدن استفاده میکردند. به این صورت که سنگهای آجدار در کنار حوضچههای آب و به حالت عمودی (مانند صندلی) تعبیه شدهاند و از حفره بالای آن آب گرم بر روی سنگ سرازیر میشود و همانند یک ماساژور خوب عمل میکنند!
برای دریافت راهنمای سفر به اصفهان کلیک کنید.
جزئیاتی دیگر از بنا
آبی که از مخازن و حوضچههای حمام بیرون میآمد، به خاطر اختلاف سطح این دو منبع آب، از طریق لولههای شیبدار در داخل حمام به گردش در میآمدند و همچنان در جای جای حمام میتوانید جویها و شیارهایی را ببینید که دور تا دور حمام قرار دارند که فوارههایی درون آنها تعبیه شدهاست. این کار باعث میشد تا صدای دلنشین آب و فواره در حمان بپیچد و افراد ضمن استراحت در حمام از صدای آب لذت ببرند.
نمای ۳۶۰ درجه از حمام علیقلی آقا
یکی از نکات جالب و شگفتیآفرین درباره حمام علیقلی آقا ، سیستم نوردهی آن است. سقف حمام گنبدی شکل است و بر روی آن، روزنههایی وجود دارد که نور را از خود عبور میدهند. اما این اتفاق به سادگی انجام نمیشود، بلکه مهندسان و معماران این بنا، شیشههایی محدبی و عدسی شکل را روی هر روزنه قرار دادهاند که باعث شکست نور و پخش شدن آن در فضا میشود. جالبتر این است که این شیشهها تنها از یک سمت نور را عبور میدهد و اگر فردی بر روی سقف حمام و قسمت پشت بام قرار بگیرد، نمیتواند از طریق شیشهها، داخل حمام را ببیند!
معماری بنا و زیبایی هنر عصر صفوی
حمام علیقلی آقا که امروزه به عنوان موزه از آن استفاده میشود، دارای یک ورودی هشت ضلعی است که در اصطلاح آن را هشتی مینامند. این قسمت پس از عبور از دو راهرو که عمود بر هم هستند، به قسمت بینه (رختکن) متصل میشود. بینه نیز یک فضای هشت ضلعی کامل است که پوشش طاق و گنبد آن بر روی هشت ستون قرار گرفته است. تزیینات داخل بینه، با هنرمندی و ظرافت خاصی صورت گرفتهاست که زیبایی آن چشم را به خودش خیره میکند. از جمله هنرهایی که در این حمام استفاده شده، میتوان به کاشیکاریهای هفت رنگ با نقوش گل و بته، برگ و اسلیمی اشاره کرد. آهکبریهای سفید رنگ روی زمینه مشکی که زیبایی چشمنوازی به حمام بخشیده مربوط به دوران صفوی است و نقاشیهای متنوع با موضوعات مختلف را به دوران قاجار نسبت دادهاند.
سربینه و گرمخانه حمام، با راهرویی موربی شکل به یکدیگر وصل شدهاند. گرمخانه فضایی مستطیل شکل است که کف آن با سنگهای مرمرین مرغوب فرش شده است. دور تا دور دیوارهای این قسمت با کاشیکاری و نقشها گل و مرغ و اسلیمی آذینبندی شدهاست. در قسمت مجاور لنگشوی خانه و سرویس بهداشتی قرار دارد که از این طریق حمام را کامل میکند.
خزینه حمام در کنار گرمخانه قرار دارد و در آن دو قسمت استحمام اختصاصی و معروف به شاهنشین و احتمالا برای افراد رده بالا و خاص تعبیه شدهاست. این قسمت نیز با هنرمندی خاصی تزیین شدهاست که از آن جمله میتوان کاشیکاری هفت رنگ با طرحهایی نظیر درخت سرو و شکوفه، ترکیب بندیهایی با نقوش درختان میوه و گل و بوته و اسلیمی را نام برد.
حمام کوچک کجاست؟
مجموعه حمام علیقلی آقا از دو بخش حمام کوچک و حمام بزرگ تشکیل شدهاست. حمام کوچک در حقیقت ساختاری مشابه حمام بزرگ دارد اما در مقیاسی کوچکتر اجرا شده است. آب مورد استفاده حمام کوچک با مهندسی خاصی از چاه گاو تامین میشده. به این صورت که آب به وسیله یک گاو در محلی به نام گاورو از داخل چاه بیرون کشیده میشد و به مخزنی در پشتبام انتقال مییافت. سپس این آب به وسیله تنبوشههای سفالین به خزینهها و آب نماها و چهارحوض هدایت میشد.
یکی از شگفتیهای حساب و کتاب شده در این حمام سیستم انتقال فاضلاب است که آب خروجی، از طریق کف گرمخانه و بینه با هدایت در یک کانال، به محوطه ای بزرگ در بیرون حمام انتقال مییافت و پس از خشک شدن به خارج شهر برده میشد.
موزه مردمشناسی حمام علیقلی آقا
مرمت و بازسازی این حمام در سال ۱۳۸۳ به اتمام رسید و از سال ۱۳۸۴ تا کنون، به مدت ۱۴ سال است که با کاربری موزه مردمشناسی مورد استفاده قرار دارد. این موزه مورد توجه و علاقه گردشگران و مسافران اصفهان است. چرا که از طریق آن میتوانند با یکی از زیباترین شاهکارهای عصر صفوی، مرمت عصر قاجار و ادغام هنر آن عصر با هنر دوره صفوی آشنا شوند. علاوهبر آن، این حمام اطلاعات زیادی را درباره مردم آن دوره، فرهنگ و آداب و رسوم آن زمان به افراد میدهد.
چه زمانی به اصفهان سفر کنیم و این حمام را از نزدیک ببینیم؟
از آن جایی که اصفهان آب و هوایی گرم و خشک دارد، بهترین زمان سفر به این شهر اوایل فصل بهار و فصل پاییز است که هوا مطبوعتر و خنکتر میشود و میتوانید با خیال آسوده و در هوای خنک از این شهر بینظیر دیدن کنید.
برای رفتن به اصفهان چه راههایی پیش روی ماست؟
اصفهان از آن شهرهایی است که حمل و نقل به آنجا راحت و بیدردسر است. شما میتوانید با توجه به بودجه و یا علاقهمندیتان، با خودروی شخصی، قطار، اتوبوس و یا هواپیما سفر کنید. اگر با خودروی شخصی و از تهران به این شهر سفر میکنید بین ۴ تا ۵ ساعت راه در پیش دارید تا به اصفهان زیبا برسید.
آدرس حمام علیقلی روی نقشه گوگل
آیا تا به حال شهر زیبای اصفهان را از نزدیک دیدهاید؟ چقدر درباره این شهر و زیبایی و جاهای دیدنی آن میدانید؟ آیا تجربه بازدید از حمام علیقلی خان را داشتهاید؟ اگر نکته، خاطره و یا تجربه خاصی درباره بازدیدتان از اصفهان و حمام علیقلی آقا دارید، در اینجا با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
برای آشنایی بیشتر با دیدنی های اصفهان کلیک کنید.
لیست کامل
تور طبیعت گردی و تور اصفهان
لیست کامل
تور یک روزه و تور چند روزه
نسترن زینللی
مطالب مرتبط
پربحث ترین مطالب
- تعداد نظرات: 372
- تعداد نظرات: 169
- تعداد نظرات: 161
- تعداد نظرات: 158
- تعداد نظرات: 150
- تعداد نظرات: 146
- تعداد نظرات: 131
- تعداد نظرات: 128
- تعداد نظرات: 121
- تعداد نظرات: 115