نوروز همراه خود موجی از شادی می‌آورد. شکوفه‌ها و جوانه‌ها که به روی شاخه‌ها دلربایی می‌کنند. زمین رو به گرما می‌گذارد و طبیعت رختی نو به تن می‌کند. همه‌ی این زیبایی‌ها در کنار آداب و رسوم خاص این ایام دوچندان می‌شوند. سیزده به در یکی از جشن‌های نوروزی است.

saadatrent

جشنی که دست‌های نوروز را می‌گیرد و با آن خداحافظی می‌کند. پس از این جشن ایام ۱۳ روزه‌ی تعطیلات به پایان می‌رسد. برای اینکه با پیشینیه این جشن و جزئیات آن آشنا شوید با سفرزون همراه باشید. این‌بار به یکی دیگر از آئین‌های ایرانی می‌پردازیم.

سیزده به در و هزاران قصه

درخصوص ریشه‌های این آئین روایت‌های مختلفی وجود دارد. نمی‌توان به طور قاطع یکی از آن‌ها را به‌عنوان ریشه‌ی اصلی سیزده به در دانست. در این روز مردم به طبیعت می‌روند و در کنار خانواده و دوستان به تفریح می‌پردازند. این طبیعت‌گردی جزئیات مخصوص خود را نیز دارد.

از این جزئیات می‌توان به گره زدن سبزه، رها کردن سبزه‌ها و ماهی‌های سال نو در آب‌های روان اشاره کرد. هر کدام از این کارها فلسفه‌ی خاص خود را دارند.

گره زدن سبزه

این کار ریشه در داستان‌های آغاز خلقت دارد. در کتاب‌های سنی ملوک الارض و الانبیا و آثارالباقیه چنین  روایت می‌شود که وقتی اولین ازدواج در میان مشیه و مشیانه صورت گرفت آن‌ها به نشانه‌ی پیوند و سوگند زناشویی دو شاخه‌ی مورد را گره زدند. این رسم هم‌اکنون نیز انجام می‌شود. مردم با نیت‌های مختلف سبزه گره می‌زنند.

سبزه و ماهی در طبیعت!

یکی دیگر از سنت‌های مرسوم در روز ۱۳ فروردین که آثار مخربی روی طبیعت به‌جا می‌گذارد رها کردن سبزه در آب‌های روان است. همچنین مردم ماهی‌های قرمزشان را در رودخانه‌ها می‌اندازند. هر دوی این‌کارها بر این باور شکل گرفته‌اند که بدی‌ها و تلخی‌ها در سال پیش رو اتفاق نیفتند و زندگی جاری باشد. اما باید بدانیم سبزه‌ها رودخانه را آلوده می‌کنند. پاکسازی آن‌ها از بستر رودخانه مشکلات فراوانی دارد. از سوی دیگر ماهی قرمز به هیچ وجه با محیط زیست ایران سازگاری ندارد و وجود آن در آب‌های رودخانه‌ها مخرب است.

سیزده به در و نحسی!

در بسیاری از روایت‌ها گفته شده که روز ۱۳ فروردین را به دلیل رهایی از شومی آن از خانه بیرون می‌روند. همچنین برخی اسناد چنین چیزی را رد می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان گفت این روز کمی مبهم است. برای مثال، گفته شده که ایرانیان باستان پس از ۱۲ روز جشن و پایکوبی در ۱۳ فرودین به دشت و صحرا می‌رفتند و با جشن وشادی پایان تعطیلات را جشن می‌گرفتند. پس این روز در تقویم ایرانی فرخنده بوده است. به همین دلیل آن‌را تیر روز می‌خواندند. همچنین تیر روز، روزی بود که خدای باران بر دیو خشکسالی ( اپوش) غلبه کرد. پس نمی‌توان گفت سیزده به در روزی نحس است.

عمر ۱۲ هزار ساله!

یکی از داستان‌های دیگری در خصوص سیزده به در اعتقاد ایرانیان به عمر ۱۲ هزار ساله زمین است. آن‌ها بر این باور بودند که عمر جهان ۱۲ هزار سال است و هر چه سال‌ها می‌گذر و پلیدی و سیاهی بیشتر می‌شود. اما در ۱۳ هزارمین سال جهان پاکسازی می‌شود. بر اساس همین باور روز ۱۳ فروردین صبح روز پاکی است باید آن‌را جشن گرفت.

ریشه‌های دیگر نحسی۱۳

برای جستجو در علت‌های نحسی ۱۳ به در باید در سایر فرهنگ‌ها هم جستجو کرد.

نحسی عدد ۱۳ در تقویم قمری و راه پیدا کردن این باور در این پس از اسلام

وقوع حادثه‌ی مصر که روز ۱۳ فرودین جرمی آسمانی با زمین برخورد کرد سبب زلزله و فعالیت آتشفشان‌ها شد.

ارتباط عدد ۱۳ با ماجرای به صلیب کشده شدن حضرت مسیح.

جشن پوریم: این مراسم که هرساله توسط یهودیان برگزار می‌شود به داستانی قدیمی باز می‌گردد. در این روز ۷۵۰۰۰ نفر از ایرانیان توسط یهودیان کشته شدند. در همین تاریخ بود که مردم برای فرار از مرگ به دشت و صحرا پناه بردند. این جشن یادآور توطئه‌ی استر و مردخای در دربار خشیار شاه است.

تفریح و خوشگذرانی

با تمام این تفاسیر نمی‌توان به‌طور قاطع ریشه‌ی دقیقی برای نحسی این روز پیدا کرد. اما به شما دل به طبیعت بدهید و از زیبایی بهرای آن لذت ببرید. در تفریحات و گردش خود مراقب این میراث هزار ساله باشید. میراثی که باید پاک و زیبا به آیندگان تحویل بدهیم.

در این روز خانواده‌ها به طبخ کباب و آش می‌پردازند. بازی‌های محلی انجام می‌دهند. پایکوبی می‌کنند و در نهایت به امید شروع سالی بهتر و پر انرژی به خانه‌هایشان باز می‌گردند.

قدمت سیزده به در

پیشنیه این جشن در متون مخلف به پادشاهی جمشید می‌رسد. جمشید اولین کسی بود که ۱۳ روز پیاپی در دشت‌ها چادر زد.  مهرداد بهار در کتاب از اسطوره تا تاریخ به جشن و پایکوبی مردم در اماکن عمومی در دوران صفوی می پردازد که بسیار نزدیک به آیین‌های سیزده به در است. پس از آن تا پیش از قاجار حضور پر رنگی از این جشن نمی‌بینیم.

تا جایی که ادوارد یاکوب پولاک (پزشک مخصوص ناصرالدین شاه) درباره مراسم سیزده به در چنین می‌نویسد:

سرانجام روز سیزدهم، یعنی آخرین روز عید فرا می‌رسد. مطابق با یک رسم کهن، گویا تمام خانه‌ها در چنین روزی معروض خطر ویرانی هستند. به همین دلیل همه از دروازه شهر خارج می‌شوند و به باغ‌ها روی می‌آورند.

به طور کلی و ب توجه کتیبه‌های سومری و بابلی می‌توان قدمت این جشن را ۴ هزار دانست.

سخن آخر

پایان تعطیلات خود را با یک شادی حسابی جشن بگیرید. در این مراقب طبیعت زیبای اطراف‌تان هم باشید. حتی اگر هب دلیل شرایط آب‌وهوایی نتوانستید از خانه خارج شوید در همان جایی که هستید جشنی برپا کنید.

اگر در شهر و محل خود رسم خاصی برای این روز دارید برای سفرزونی‌‎ها بنویسید. همچنین خاطراتتان را از این روز برای ما بازگو کنید.

 

 

‌