عکس‌ها، موسیقی، پوشش و سنت‌های هر قوم، می‌تواند اطلاعات کاملی درباره آن‌ها در اختیار افراد بگذارد تا فرصتی برای شناخت، ارتباط و آشنایی مردم و اقوام مختلف ایحاد شود. یکی از اقوام اصیل ایرانی، با مجموعه‌ای از فرهنگ‌های غنی،  آداب و رسوم مختلف و سنت‌های زیبا قوم کرد هستند. این قوم با انواع لباس‌های زیبای کردی، پیراهن‌های بلند زنانه، لباس‌های محلی مردانه و سربندهای معروف و کمربندهای خاصش، در میان مردم زبانزد است. زبان شیرین قوم کرد و موسیقی محلی پرنشاطش که حتی اگر معنای آن را متوجه نشوید می‌توانید از آن لذت ببرید،  همه و همه نشانگر زیبایی و اصالت این قوم است.

saadatrent

برای آشنایی با فرهنگ، آداب و رسوم، سوغات و دیگر اطلاعات جذاب درباره مردم کردنشین قدم به قدم با سفرزون همراه شوید:

قوم کرد ؛ اصیل و کهن

قوم کرد ایرانی، از جمله اقوامی هستند که در ایران و در قسمت‌های شمال شرق و غرب کشور زندگی می‌کنند. البته باید گفت که این قوم تنها به ایران محدود نمی‌شوند و گستره وسیعی از آن‌ها در بخشی‌هایی از خاورمیانه و آسیا زندگی می‌کنند. مانند بخش‌هایی از ترکیه، عراق و سوریه که همگی از همسایگان ایران هستند. در حقیقت کردهای ترکیه، عراق و سوریه، بخش کردنشین جدا شده از ایران هستند که در گذشته در پی جنگ‌های پی‌درپی از ایران جدا شده‌اند. بر اساس آمارها می‌توان تخمین زد که  بیش از ۹ میلیون نفر از قوم کرد در ایران زندگی می‌کنند.

محیط زیست و طبیعی قوم کرد، یکی از زیباترین نواحی در ایران است. طبیعت بکر و بی‌مثال این منطقه با دشت‌های سرسبز و پوشش گیاهی خاص و زیبا، چشم گردشگران را به خودش خیره می‌کند. می‌توان به جرئت گفت که زیباترین مناظر طبیعی را می‌شود در این منطقه دید. بکرترین مناطق طبیعی کوهستانی و دست‌های رنگارنگ و انواع حیوانات کمیاب و زیبا در این منطقه یافت می‌شود.

کردستان
کردستان

ناحیه کردنشین، عمدتا کوهستانی است. این منطقه از شرق به دامنه‌های شرقی کوه زاگرس منتهی می‌شود و به طرف جنوب و حد فاصل همدان و سنندج امتداد می‌یابد.  در طرف جنوب هم کرمانشاه و تا جنوب استان ایلام و از طرف دیگر به کرکوک و موصل ختم می‌شود. از شمال به طرف ماردین، ویران‌شهر و  اورفه امتداد یافته و از سمت شمال به طرف ملاطیه و حوزه رود فرات می‌رود تا به کمالیه می‌رسد.

کردستان
کردستان

مناطق کردنشین به علت کوهستانی بودن، در زمستان پوشیده از برف است و در اواخر فصل بهار و نیز کل فصل تابستان پوشیده از سبزه و شبیه به فرشی سبزرنگ است. از این مناطق به عنوان چراگاه گله و رمه نیز استفاده می‌شود. این مناطق علاوه بر کوهستان، دره‌های وسیع و حاصل‌خیزی نیز دارد.

زبان اقوام کرد؛ به شیرینی مهر مادری

یکی از شیرین‌ترین گویش‌های ایرانی، گویش کردی است که ترکیب آواها، زیبایی فراموش نشدنی به آن بخشیده. زبان قوم کرد از دسته زبان‌هایی است که به محض شنیدن آن، گرمای دلنشینی از محبت و مهر مادری را در دلتان احساس می‌کنید. حتی اگر به این زبان آشنایی نداشته‌ باشید معنای آن را به خوبی نفهمید، باز هم از این گویش زیبا لذت خواهید برد.

قوم کرد
قوم کرد

زبان کردی پهنه وسیعی دارد و شامل سه دسته است: شمالی یاکُرمانجی، میانی یا سورانی و جنوبی یا کلهری. در بسیاری از نواحی خارجی ایران، مانند عراق، زبان کردی در کنار زبان عربی رواج دارد.

دین و مذهب

دین اکثریت قوم کرد، اسلام است. تعداد بیشتری از کردهای مسلمان، سنی و پیرو فقه شافعی هستند. اکثریت کردهای استان آذربایجان و کردهای استان کردستان نیز سنی هستند. در بعضی مناطق، مانند مناطق شرقی استان کردستان، در شهرستان‌های بیجار و قروه، کردهای شیعه نیز زندگی می‌کنند. قوم کرد در استان کرمانشاه نیز تنوعی از مذاهب سنی و شیعی دارند.

آداب و رسوم

هر قوم و هر شهری، آداب و رسوم و سنت‌های مخصوص به خودش را دارد. این سنت‌ها گاه ریشه‌های قدیمی دارند که برای علتی خاص با مراسم‌های خاصی برگزار می‌شوند. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر و به طور عمده گردشگری، برخورد با این رسوم و سنت‌ها است که طرفداران زیادی نیز در بین مسافران دارد. آداب و رسوم هر قوم اطلاعات فراوانی را درباره افراد آن قوم، برخی باورها و نگرش‌های آن‌ها در اختیار آدم می‌گذارد.

یکی از زیباترین سنت‌ها و آداب و رسوم قوم کرد در کردستان، مراسم “بوکه باران” است. این مراسم در ایام خشکسالی و در روزهای کم‌باران برگزار می‌شود. بوک، به معنی عروسک است. دختران جوان روستا به وسیله دو تکه جون عروسکی می‌سازند و لباس‌هایی از پارچه‌های رنگی بر تن آن‌ها می‌کنند و سربندی برای این عروسک‌ها می‌سازند. بعد در میان کوچه‌ها راه می‌روند و شعر می‌خوانند. مردم محلی، هنگان عبور بوکه باران از کوچه‌ها، به این نیت که پرآبی و فراوانی گندم باشد، بر سر عروسک‌ها آب می‌پاشند. بعد هم عروسک‌ها را به زیارتگاه روستا برده و آن‌ها را در آب می‌اندازند و یا می‌سوزانند. در برخی مناطق سنندج به مراسم “بوکه باران”، “بوکه‌ چووینه” می‌گویند و همین مراسم را با عروسک چوبی داخل گهواره اجرا می‌کنند.

 

بوکه باران
بوکه باران

 

اگر خوش اقبال باشید و در زمان مناسبی به کردستان سفر کنید، می‌توانید این مراسم سنتی زیبا را از نزدیک ببینید. کردها، اعیاد مذهبی را مانند عید قربان، عید فطر و میلاد حضرت محمد (ع) بسیار باشکوه برگزار می‌کنند. یکی از سنت‌های زیبا و دلنشین در روز عید فطر و عید قربان، پوشیدن لباس نو و دید و بازدید است. در جشن عید مبعث نیز که در ماه رجب برگزار می‌شود، انواع غذاهای نذری از جمله آش طبخ می‌شود. در این مراسن، دراویش با ذکر خاص و نواختن دف و مولودی خوانی، شور دیگری به فضا می‌بخشند.

بوکه باران
بوکه باران
بوکه باران
بوکه باران

جزئیاتی دیگر

عید نوروز در میان قوم کرد حال دیگری دارد. در اساطیر ایران، پیدایش نوروز را به بر تخت نشستن جمشید نسبت‌ داده‌اند. اما در میان کردها، این احتمال را به داستان کاوه آهنگر و ضحاک داده‌اند. مردم به مناسبت پیروزی کاوه آهنگر، در نخستین روز بهار، بر روی کوه‌ها آتش روشن می‌کنند و به شادمانی مشغول می‌شوند. اگر دوست دارید مراسم نوروزی مردم ناحیه کردنشین را از نزدیک ببینید و در میان شادی و هلهله و لباس‌های رنگ به رنگ آن‌ها غرق شوید و لذت ببرید، حتما عید نوروز و اول فروردین را برای رفتن به آن‌جا انتخاب کنید.

نوروز در کردستان
نوروز در کردستان
نوروز در کردستان
نوروز در کردستان

مراسم سمنو پزان نیز از نیمه‌های اسفند در مناطق کردنشین برگزار می‌شود و شور و حالی خاص خودش را دارد.

سمنو پزان
سمنو پزان

از دیگر سنت‌های زیبا در فصل بهار، در میان این اقوام، این است که مردم صبح زود به سمت کوه به راه می‌افتند و مقداری آرد با خود می‌برند. آرد را تبدیل به خمیر می‌کنند و دسته‌ای گل را در آن فرو می‌کنند. بعد به روستا باز می‌گردند و خمیر و گل را روی در خانه‌هایشان نصب می‌کنند. اعتقاد به این رسم زیبا این است که بهار به خانه می‌آید و باعث خیر و برکت می‌شود.

لباس کردی؛ جلوه‌ای از هنر و زیبایی

یکی از زیباترین لباس‌های محلی در میان اقوام ایرانی، لباس‌های قوم کرد است. لباس مردم کرد آمیزه‌ای از رنگ و زیبایی است و از حیث زیبایی، پوشیدگی و تنوع طرح و رنگ، در چندین جشنواره مختلف بین‌المللی مقام اول را کسب کرد‌ه‌است.

قدمت لباس کردی به روزگاران بسیار کهن برمی‌گردد و اگر بخواهیم به قدیمی‌ترین لباس کردی اشاره کنیم باید آن را بر روی نقوش برجسته دوره هخامنشی بیابیم.

لباس قوم کرد از ترکیب چند لباس با نام‌های مخصوص به خود تشکیل می‌شود. اگر علاقه‌مندید تا با آن‌ها آشنا شوید با سفرزون همراه باشید:

لباس زنانه و مردانه با قسمت‌های مختلف و نام‌های خاص شناخته می‌شوند.

لباس مردان کرد از بخش‌های زیر تشکیل می‌شود:

لباس مردانه کردی
لباس مردانه کردی

 

چوخه و رانک: چوخه و رانک در حقیقت ترکیبی از یک نیم‌تنه از جنس کتان یا پشم و شلوار گشادی به نام رانک است که مچ پای آن تنگ است و ان را “پاتول”نیز می‌نامند.

چوخه رانک | قوم کرد
چوخه رانک | قوم کرد

سورانی: سورانی یک نوع آستین شل و دراز است که شکلی مثلثی دارد و بر روی مچ دست بسته می‌شود.

شال: یکی از زیباترین قسمت‌های لباس کردی مردانه، شال است که به آن “پشت وین” یا “پشت ینه” گفته می‌شود. این شال ۳ تا ۱۰ متر طول دارد و در ناحیه کمر و روی لباس‌ها بسته می‌شود.

دستار و کلاه: دستار و کلاه را می‌توان شناسنامه لباس کردی دانست که مردان ان را بر روی سر خود و با زیبایی و ظرافت خاصی می‌بندند.

فرنجی: فرنجی یک روپوش پشمی برای فصل سرما و مخصوص مناطق کوهستانی است که در قسمت شانه‌ها حالتی تیز پیدا می‌کند.

پوزانه (ساق‌بند پشمی): پوزانه بیشتر برای جلوگیری از سرمای زمستان و حرکت اسان در برف کاربرد دارد. اما در فصل تابستان نیز برای در امان ماندن از گزیدگی مار و عبور از میان سنگ‌ها و مکان‌های صعب‌العبور استفاده می‌شود.

کلاش: کلاش نیز یک پاپوش سفید رنگ است که با ظرافت خاصی بافته می‌شود و از بدبو شدن پا جلوگیری می‌کند و پا را خنک نگاه می‌دارد.


برای دریافت راهنمای سفر به سنندج کلیک کنید.


لباس‌های زنانه قوم کرد

با طرح و رنگ‌های چشم‌نواز طرفداران زیادی در بین گردشگران دارد و یکی از زیباترین انواع لباس‌های محلی ایرانی است. این لباس‌ها عمدتا از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن دوخته می‌شود و تزیینات لباس‌ها بیشتر پولک‌دوزی، سرمه‌دوزی، سنگ‌دوزی، ملیله و منجوق‌دوزی است.

لباس زنانه کردی
لباس زنانه کردی

لباس‌های زنانه قوم کرد نیز از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که زیبایی و جلوه این لباس را چند برابر می‌کند:

جافی: جافی شلواری گشاد همانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان قوم کرد خصوصا زنان روستایی این منطقه، در هنگام کار به تن می‌کنند. اما در مواقع دیگر شلواری از جنس حریر به پا می‌کنند.

شلوار جافی
شلوار جافی

کلنجه: شاید بتوان گفت زیباترین قسمت لباس کردی زنانه، “کلنجه”است. کلنجه در واقع یک نیم‌تنه از جنس پارچه زری یا مخمل است که زنان بر روی پیراهن‌های بلندشان می‌پوشند و در اورامان آن را “سوخمه”می‌نامند.

کلنجه
کلنجه

کلکه: دستار و یا روسری بلندی است که با جای کلاه استفاده می‌شود و دارای رشته‌های بلند ابریشمی سیاه و سفید و یا آراسته به ملیله‌دوزی است.

کلکه
کلکه

کراس: پیراهن‌های زنانه کردی است که دوختی ساده دارد و بسیار بلند و گشاد دوخته می‌شود. پارچه‌های این پیراهن‌ها بسیار زیبا و گران‌قیمت است.

پشت تند: در واقع همان پشت تند مردانه است اما زنان قوم کرد از نوع رنگارنک آن استفاده می‌کنند. زنان پس از بستن پشت تند، کمی از پیراهن خود را بالا می‌شکند. تا اندازه‌ای که قد پیراهن از مچ پای آن‌ها پایین‌تر نمی‌رود.

پشت تند
پشت تند

درپه: درپه به جا شلوار پوشیده می‌شود و دهانه تنگ آن روی مچ پا قرار می‌گیرد اما ساق آن بسیار گشاد است.

کلاو: یکی از زیباترین قسمت‌های پوشش زنانه کردی، کلاو است. نوع کلاه استوانه‌ای کوتاه است که به وسیله پارچه مخملی و عمدتا به رنگ گلی یا سبز سیر پوشیده می‌شود. روی این کلاه را با پولک‌های طلایی تزیین می‌کنند و سپس به وسیله یک رشته طلا  با نام لیر به آت آویزان می‌کنند و با عبور از زیر چانه روی سر نگاه می‌دارند و دستمال را روی آن می‌بندند.

کلاو
کلاو

لباس‌ مردانه و زنانه قوم کرد با ترکیبی زیبا، رنگارنگ و متنوع از زیباترین انواع پوشش‌های ایرانی است. اگر مقصدتان به سمت کردستان و مناطق کردنشین است، حتما این لباس زیبا را به تن کنید.

سوغات قوم کرد؛ ترکیبی از یادگاری و طعم‌های ماندگار

کردستان، سوغات متنوعی از صنایع دستی تا خوراکی‌های خوشمزه دارد که هر کدام از آن‌ها طرفداران زیادی را به سمت خودش جلب کرده‌است.

جاجیم بافی
جاجیم بافی

تنوع صنایع دستی و خوراکی‌های این منطقه قابل توجه است و گردشگران یکی از بهترین و خوشمزه‌ترین خرید‌های خود را می‌توانند از این منطقه داشته‌باشند. گیوه‌دوزی، قالی‌بافی، گلیم‌بافی، دورودگری، نازک‌کاری چوب، جاجیم و … همه از صنایع دستی قوم کرد است که در ادامه با تعدادی از آن‌ها آشنا می‌شویم:

کلاش یا گیوه

یکی از ماندگارترین سوغاتی‌های کردی، کلاش یا گیوه است. کلاش‌بافی یا گیوه‌دوزی در میام قوم کرد رایج است و در ترکیب با لباس زیبای کردی، جلوه خاصی دارد. گیوه یا کلاش قدمتی چند هزارساله دارد و یکی از اصیل‌ترین انواع صنایع دستی در این منطقه است.

گیوه
گیوه

گیوه طبیعی و سبک است و نسبت به دیگر کفش‌ها مقاوم‌تر است. مواد کلاش از الیاف سلولوزی است و رطوبت را به خود جذب نمی‌کند. زیره این کفش از پارچه فشردا درست می‌شود و کفشی نرم، منعطف و مناسب برای مناطق کوهستانی است. اگر طرفدار صنایع دستی هستید، حتما این یادگاری زیبا را برای خانه خود یا دوستان و خانواده‌تان تهیه کنید.

قالی دستباف

یکی از زیباترین و ماندگارترین هنرهای قوم کرد ، قالی‌بافی است. امروزه قالی‌های این منطقه مانند قالی افشار، سنندج، بیجار و بوکان، شهرت جهانی دارند.

فرش دستباف
فرش دستباف

طرح این قالی‌ها متنوع و زیباست و با رنگ‌های زنده و لعاب‌دار بافته می‌شود. از جمله طرح‌های قالی‌های کردستان می‌توان به طرح ماهی هراتی، ریزماهی نقش بته‌ای، گل میرزاعلی، گل مینا، گل وکیلی ، شاخ گوزن و میناخانی اشاره کرد.

گلیم سنه

یکی از گلیم‌های مشهور کردستان و قوم کرد، “گلیم سنه” نام دارد. با آنکه گلیم‌بافی همانند گذشته رایج نیست اما همچنان جایگاه خودش را در میان صنایع دستی حفظ کرده‌است. مسافران و به خصوص گردشگران خارجی، طرفداران پر و پاقرص این گلیم‌ها هستند.

گلیم سنه
گلیم سنه

گلیم سنه بافت چاک‌دار دارد. یعنی به صورت دو رو بافته می‌شود و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. جنس این گلیم‌ها از ابریشم، موی بز یا پشم گوسفند و دیگر حیوانات اهلی است. برای تهیه آسان و راحت گلیم سنه می‌توانید به شهر سنندج سفر کنید و تنوعی از طرح و رنگ این گلیم‌ها را ببینید و انتخاب کنید.

نازک‌کاری چوب

از هنرمندانه‌ترین نوع صنایع دستی قوم کرد خصوصا در منطقه سنندج، می‌توان از نازک‌کاری چوب نام برد. این هنر از دیرباز در این منطقه رواج فراوانی داشته و خواهان زیادی نیز دارد.

نازک کاری
نازک کاری

نازک‌کاری هنر ترکیب قطعات بسیار کوچک از انواع چوب‌های پرداخت شده طبیعی است. این قطعات کوچک را با هنرمندی خاصی در کنار یکدیگر قرار می‌دهند و از ترکیب ظریف آن‌ها آثار زیبایی از چوب ساخته می‌شود.

مهمترین محصولاتی که به وسیله نازک‌کاری ساخته می‌شوند و بهترین نوع سوغات و یادگاری است می‌توان از قلمدان، صوطی سیگار، شیرینی خوری، سینی، انواع بشقاب، کیف زنانه، جعبه لوازم آرایش، تخته نرد و تخته شطرنج اجاره کرد.

سوغات خوشمزه قوم کرد

شهرهای ایران، آمیزه‌ای از طعم‌های خوشمزه و ماندگار هستند. در میان اقوام ایرانی، یکی از خوشمزه‌ترین خوراکی‌هایی که به عنوان سوغات نیز تهیه می‌شود، مربوط به قوم کرد است. در این منطقه طیف وسیعی از انواع شیرینی‌های کنجدی، بادام سوخته، کاک، نان برنجی، کماج، باسلوق، تخمه، مویز سیاه خشکبار و عسل طبیعی و آدامس سقز وجود دارد.

نان برنجی
نان برنجی
کماج
کماج
بادام سوخته
بادام سوخته

هر کدام از این خوراکی‌ها با خاصیت‌های متفاوت و طعم‌های فراموش‌نشدنی، می‌تواند یکی از سوغاتی‌های پرطرفدار باشد.

اگر انتخاب شما برای سفر، مناطق کردنشین است حتما خوراکی‌های آن‌ را امتحان کنید.

قوم کرد با مهربانی زبانزدشان همیشه پذیرای میهمانان و گردشگران به شهر و دیار خود هستند. مردم کرد مانند گویش اصلیشان شیرین، مانند لباس‌های رنگارنگشان زیبا و مانند هنرهای بی‌مثالشان خواستنی هستند. اگر تا به حال در میان قوم کرد نبوده‌اید و یا هرگز هیچکدام از شهرهای این منطقه را ندیده‌اید، در اولین فرصت برنامه سفرتان به این منطقه را قطعی کنید. مطمئن باشید یکی از خاطره‌انگیزترین سفرهایتان، سفر به مناطق کردنشین خواهدبود.

آیا شما تا به حال به مناطق کردنشین سفر کرده‌اید؟ با سفرزون از خاطراتتان درباره آداب و رسوم، پوشش، گویش و سوغات ناب این منطقه حرف بزنید. تجربیاتتان را با سفرزونی‌ها تقسیم کنید و دوستانتان را در تکمیل اطلاعاتشان درباره این قوم دوست‌داشتنی ایران همراهی کنید.


برای آشنایی بیشتر با دیدنی های سنندج کلیک کنید.