از لابه‌لای شاخ و برگ درختان کهنسال شهر مناره‌ای می‌بینیم که سبک جالب و تزئیناتی بسیار ظریف دارد، ارتفاع مناره ۳۷٫۲۰ متر و دارای ۱۱۸ پله‌ی مارپیچی است. این بنا راهنمای راه می‌شود تا یکی از شگفت‌انگیزترین سازه‌های تیموری را ببینیم. این اثر مسجد جامع نطنز است که در دوران حکومت اولجیاتو خدابنده و پسرش ابوسعید بهادرخان بنا شد. در واقع این مسجد مجموعه‌ای متشکل از یک خانقاه، مقبره شیخ عبدالصمد و یک مناره ۳۷ متری. بنای مسجد جامع یا جمعه آنقدر جزئیات و زیبایی دارد که باید برای لمس بیشتر آن‌ها با سفرزون راهی اصفهان و سپس شهر نطنز شوید. این مجموعه با شکوه به شماره ۱۸۸ در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۱۱ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع نطنز ، ابتدای بنا از روزگار دیلمی

یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های مسجد جامع نطنز گنبدخانه‌ی آن است. طبق نوشته‌ی کتیبه‌ای که در این قسمت کشف شد می‌توان قدمت این بخش را به ۳۸۹  هجری قمری نسبت داد .در قسمت قاعده‌ی گنبد، کتیبه‌ای به‌صورت آجر نوشته برجسته، مربوط به دوره دیلمی (آل بویه) وجود دارد که بعدها در دوره‌ی صفویه روی کتیبه را با گچ پوشانده و کتیبه را به‌صورت گچبری تزئین کرده‌اند.و بدین ترتیب این گنبد قدیمی‌ترین گنبد این منطقه است.

به طور کلی می‌توان گفت غیر از شبستان گنبد دار مسجد که مربوط به ایام دیلمی است و قدمتش به ۱۰۰۰سال پیش می‌رسد سایر بخش‌های مسجد جامع  در فاصله سال ‌های ۷۰۴ تا ۷۲۵ هجری قمری بنا شده و قدمتی بیش از ۷۳۰ سال دارد که یعنی روزگار مغول. همچنین بنای خود مسجد بین سال های ۷۰۴ تا ۷۰۹ هجری، بقعه شیخ عبدالصمد سال ۷۰۷ هجری، ایوان جلوخان خانقاه در سال ۷۱۶ و ۸۱۷ هجری و مناره در سال ۷۲۵ که اتمام ساخت این بنا بوده ساخته شده اند.

مسجد جامع نطنز ، پله پله تا زیبایی

پیش رویمان دری بزرگ و بزرگ و چوبی قد برافراشته که به مرور زمان دچار ساییدگی شده است. دو لنگه‌ی در با منبت‌کاری‌های بسیار زیبا تزئین شده اما تاریخ ساخت در قسمت پایین لنگه سمت چپ درب به‌صورت منبت به تاریخ ۸۲۵ قمری ذکر شده است که قدمت بالای ۶۰۰ ساله آن‌‌را نشان می‌دهد.قدم به داخل مسجد  جامع نطنز می‌گذاریم و رو به روی ما دالانی وسیع ظاهر می‌شود با طی کردن ۱۰ پله چیزی حدود یک و نیم مترا ز سطح کوچه را پایین می‌آییم.

سمت راستمان راهرویی کوچک به چشم می‌آید که راهنمای ماست تا شبستان هشت وجهی گنبدداردر سمت راست دالان، راهروی کوچکی است که ما را به شبستان هشت وجهی گنبددار می رساند. . در قسمت قاعده‌ی گنبد، کتیبه‌ای به‌صورت آجر نوشته برجسته، مربوط به دوره دیلمی (آل بویه) وجود دارد که بعدها در دوره صفویه روی کتیبه را با گچ پوشانده و کتیبه را به‌صورت گچبری تزئین کرده‌اند.

در ایوان شمالی طاقی می‌بینیم که پس از تخریب‌های بسیار مجددا مورد بازسازی قرار گرفته اما متاسفانه دو مقرنس‌کاری گچی در دو طبقه و دو کتیبه‌ای که در این بخش قرار دارند تقریبا مخدوش شده‌اند. کتیبه‌ای که به‌صورت گچبری برجسته با زمینه گل و بوته است، قسمتی از سوره توبه (آیه ۱۸ و ۱۹) است و در انتهای کتیبه تاریخ ۷۰۹هجری قمری و نام حیدر در آرایش‌های گچ‌بری ذکر شده که به‌طور یقین حیدر نام استادکاری است که کار گچبری محراب الجاتیو را در مسجد جمعه اصفهان انجام شده است.

جزئیات معماری مسجد جامع نطنز

کتیبه‌ی دیگری در بخش پایینی هلال ایوان شمالی قرار دارد  کتیبه‌ی دیگری در قسمت پایین‌تری از قسمت هلال ایوان شمالی قرار گرفته، توسط علیرضا امامی اصفهانی از خطاطان برجسته دوره صفویه به رشته تحریر درآمده که به‌صورت خط ثلث سفیدی بر زمینه قهوه‌ای رنگ نوشته که بعدها رنگ قهوه‌ای بر اثر مرور زمان کم‌رنگ و به‌صورت لاجوردی دوباره رنگ‌آمیزی شده و شامل آیات ۱۰۹ سوره جمعه و آیه ۱۱۴ سوره هود است. همچنین در انتها دو حدیث از رسول اکرم (ص) به نگارش درآمده است. در دیگری که از سمت شمالی به کوچه مجاور باز می‌شود، کتیبه‌هایی دارد که صلوات بر ۱۴ معصوم به‌صورت منبت ذکر شده  و تاریخ ساخت ۹۷۲ هجری قمری و نصب درب به تاریخ ۱۰۱۲ هجری قمری است.

به قسمت میانی ایوان که نگاه کنیم، بین طبقه اول و دوم کتیبه‌ ای از دوره صفویه باقی مانده است. این کف ایوان پوشیده از کاشی‌هایی است که سالم‌تر به‌نظر می‌رسند، این کاشی‌کاری‌ها در نیم قرن اخیر انجام شده‌اند. حیاط و ایوان‌ها دارای ۲ طبقه با ارتفاع حدودا ۹ متر از کف تا بالا همین مسیر را که پیش بگیریم به فضایی گود برمی‌خوریم که در میانه‌ی حیاط مسجد جامع نطنز ایجاد شده است،

در سفرزون بخوانید: کمپ متین آباد ، جادویی از جنس کویر

ا گذشتن از چند پله به یک جوی آب می‌رسیم. این آب زلال از به لطف قناتی که در زیر مسجد قرار دارد جاری است. گفته می‌شود که در گذشته نمازگزان از این آب استفاده می‌کرده‌اند. همچنین ساکنین حوالی مسجد نیز از برکت آن برخوردار بوده‌اند.بخش جنوبی مسجد جامع نطنز نیز کتیبه‌های ارزشمندی دارد که در هر کدام اطلاعاتی به بازدیدکنندگان می‌دهد؛ دستور ساخت قسمتی از بنا که مربوط به دوره ایلخانان است به خلیفه حسین بن ماستری و استادکار آن را شمس‌الدین محمدعلی نطنزی به تاریخ ۷۰۴ هجری قمری ذکر می‌کند.

بقعه شیخ نورالدین عبدالصمد نطنزی

این بقعه گنبدی هشت وجهی مخروطی شکلی است که دو پوسته دارد. جداره‌ی بیرونی را که نگاه  کنیم تزئینات ساده و هنرمندانه‌ای می‌بینیم که از ترکیب  آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای شکل گرفته‌اند. داخل گنبد را تماشا می‌کنیم و طرح گلی را می‌بینیم که گلبرگ‌های آن رو به پایین حرکت می‌کنند. در کنار این اثر کتیبه‌ای به‌صورت گچبری برجسته به خط ثلث روی زمینه گل و بوته کار شده است که شامل آخر آیه ۱۶۷ و ۱۶۸ و بخش اول آیه ۱۶۹ سوره آل عمران است و در انتهای آن نام خلیفه ماستری به تاریخ ۷۰۷ هجری قمری ذکر شده است.

پیش از این بقعه دارای ازاره چینی بسار نفیسی بودکه با کاشی‌های هشت پر زرین فام دوره ایلخانی تزئین و با کاشی‌های فیروزه‌ای چهار پر صلیبی شکل احاطه شده بودند. در نهایت کاشی‌های قسمت ازاره چینی و محراب بقعه در دوره قاجاریه به موزه ویکتوریا آلبرت لندن انتقال داده شده است. کتیبه‌ای که در قسمت بالای ضریح قرار دارد اطلاعاتی در خصوص ویژگی‌های مختلف بقعه و تاریخ بنای آن می‌دهد؛ تاریخ ساخت ضریح را به سال ۱۰۶۴ هجری قمری و استادکار را استاد حسین بن استاد اسماعیل سرشکی نطنزی ذکر می‌کند.

سردر خانقاه

هر چند که در حال جز همین سردر از بنای خانقاه مسجد جامع نطنز چیزی باقی نمانده است. اما زیبایی کاشی‌های آی، نقش به نقش مقرنس کاری‌ها و سایر تزئینات به جا مانده یک نماینده‌ی زیبا از بناهای کبود مغولی است. این سردر به سال ۱۳۴۸ مورد مرمت قرار گرفت و کتیبه‌ای به شکل گچ‌بری، دور تا دور درگاه به خط ریحان برجسته‌ کار شده که استاد کار را آقای شمس‌الدین محمدعلی نطنزی به سنه ۷۱۶ هجری قمری ذکر شده است.

نشانی مسجد جامع نطنز: استان اصفهان، شهرستان نطنز، نزدیک میدانگاه بازار

نمای ۳۶۰ درجه مسجد جامع نطنز روی نقشه گوگل

زیبایی و جزئیات این مسجد تاریخی شاید در کلام نگنجد. اگر از این میراث گرانبهای تیموریان دیدن کرده‌اید برای ما از تجربه‌ی خود بنویسید.

طبیعت گردی

برای مشاهده‌ی تورهای طبیعت گردی سفرزون کلیک کنید.

تور اصفهان

برای مشاهده‌ی تور اصفهان سفرزون کلیک کنید.

لیست کامل

تور طبیعت گردی و تور اصفهان

تور یک روزه

برای مشاهده‌ی تورهای یک روزه سفرزون کلیک کنید.

تور چند روزه

برای مشاهده‌ی تورهای چند روزه سفرزون کلیک کنید.

لیست کامل

تور یک روزه و تور چند روزه