مسجد ملا اسماعیل ، در شهر بادگیرها، شهر زیبای یزد ساخته شده است. شهر یزد هم مثل بسیاری از شهرهای ایرانی مساجد تاریخی و زیبای زیادی دارد. گویی مردم مذهبی و هنرمند این شهرها علاقه‌مند بوده‌اند هر آنچه در زمینه‌های هنر و صنعت در چنته دارند در مساجد به نمایش بگذارند تا هم دین خود را به دین خود ادا کرده باشند و هم مردمان دین‌دار سرزمینشان را از هنر خود بهره‌مند ساخته باشند. مسجد ملا اسماعیل یزد هم یکی از همان مساجدی است که از همان روزهای ابتدایی به خاطر ایوان و شبستان ۳۲ ستونه‌اش میان همگان مشهور شد. سفرزون شما را به گشت و گذاری پر از دانستنی در مسجد ملا اسماعیل یزد دعوت می‌کند:

saadatrent

مسجد ملا اسماعیل ، شاهکار قرن سیزدهم

مسجد ملا اسماعیل

مسجد ملا اسماعیل در سال ۱۲۲۲ هجری قمری در دوره فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شده است. این مسجد به دستور آخوند ملا اسماعیل عقدایی که از عالمان برجسته آن دوران بوده است تاسیس شده و مجموعه‌ای شامل مسجد و مدرسه است. این اثر تاریخی در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۲ به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. پس از انقلاب اسلامی این مسجد میعادگاه مردم یزد برای نماز جمعه نیز هست. بهترین زمان برای دیدن از مسجد در زمان نماز است و نیازی هم به پرداخت ورودی ندارد.

کنار مسجد بازارچه و آب‌انباری هم  با همین نام وجود دارد. تنها درب ورودی مسجد که در واقع در زمان قدیم درب ورودی مدرسه بوده است به بازارچه باز می‌شود. خوب است بدانید، محراب این مسجد نیز یادآورد شهادت شهید صدوقی، چهارمین شهید محراب، در تیر ماه سال ۱۳۶۱ است.

معماری مسجد

مسجد ملا اسماعیل

 

مسجد ملا اسماعیل از آجر و خشت خام با ملات گل و گچ ساخته شده است. این مسجد دارای ۳ شبستان و یک ایوان بلند بالاست و گنبدی دارد که قطر دهانه آن ۷۵٫۱۵ متر است و تقریبا با دهانه ایوان یکی است. این مسجد که از لحاظ معماری بسیار شبیه به مسجد امیر چخماق یزد است در کنار بازار خان و در گودی واقع شده است تا بتواند از آب قنات برای آبیاری باغچه‌های داخل صحن استفاده کند. این مسجد صحن بزرگ و باصفایی به سبک قجری دارد که با حوضی طویل و زیبا در وسط آن و باغچه‌های باصفای دو طرفش، گرمای کویر یزد را از یاد آدمی دور می‌کند. روبروی ایوان بلند مسجد، شبستان گنبدی با ستون‌های معروفش واقع است و بادگیری بلند که تمام درب‌های شبستان و حجره‌ها به داخل آن باز می‌شود.

از دیگر زیبایی‌های معماری این مسجد سردر بلند با مقرنس‌کاری آجری، دو پوسته پیازی شکل حوضخانه ستون‌دار، درهای ارسی نقش‌بندی شده، صفه‌های قرینه سازی شده صحن و دالان‌های آن است که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورد. همه این اجزا فوق‌العاده که در کنار یکدیگر جای گرفته‌اند، در کنار سادگی، یکی از شاهکارهای معماری قرن سیزدهم را می‌سازند. یکی دیگر از وجوه تمایز این مسجد قبله بسیار دقیق آن است. قدیمی‌ترها معتقدند، در زمان ساخت محراب این مسجد، فردی که صاحب کراماتی بوده است جهت قبله را، با نمایاندن خانه کعبه برای بنا، دقیقا مشخص کرده است.

تزئینات و کتیبه‌های تاریخی مسجد

مسجد ملا اسماعیل

مسجد ملا اسماعیل فقط در بخش‌های خاصی از تزئینات و کاشی‌کاری‌های ظریف برخوردار است. سردرها بیشتر با آجر تزئین و تعدادی از غرفه‌ها کاشی‌کاری شده‌اند. کتیبه‌ها و کاشی‌هایی که در این مسجد با خط نستعلیق و نسخ به کار رفته است از این قرارند: در اطراف گنبد، کتیبه‌ای کاشی با سوره” انا فتحنا…” به خط علی محمد کاوه، خطاط معاصر، با نقش سفید بر زمینه لاجوردی نگاشته شده است.

بر روی ورودی شبستان، یک ردیف کاشی‌های سفید و طلایی کار شده است که در مرکز آن آیه” واذکر فی الکتاب انه کان صادق الوعد” نوشته شده است. بر روی هر درب ورودی حجره‌های سنتی مسجد نیز کتیبه‌هایی با متن” قال محمد رسول الله انا مدینه العلم و علی بابها” دیده می‌شود. تاریخ مسجد و عهد سلطنت قجری نیز، هم بر روی کتیبه سردر مسجد و هم در سمت چپ درب ورودی مسجد ذکر شده است.  نام بانی و وقفنامه مسجد را نیز در کتیبه کنار مسجد می‌توان یافت.

بانی مسجد

مسجد ملا اسماعیل به دستور ملا محمد اسماعیل عقدایی یزدی ساخته شد. این عالم گرانقدر که به آخوند” ملا اسماعیل ” معروف بود در عقدای اردکان در سال ۱۱۵۳ یا ۱۱۵۴ هجری قمری دیده به جهان گشود. در جوانی برای تحصیل علوم دینی به حوزه علمیه نجف رفت و در آنجا دروس خارج فقه، اصول و عرفان خواند. در سال ۱۲۰۸ به یزد بازگشت و به فعالیت پرداخت. تدریس، صدور فتوا و نشر آثاری از جمله الحسن و القبح، نورالعارفین و … بخشی از فعالیت‌های او بود. سرانجام در سال ۱۲۴۰ هجری قمری، آخوند ملا اسماعیل درگذشت و او را در مقبره‌ای جنب مسجد به خاک سپردند. در مقبره ملا اسماعیل کتیبه‌ای بسیار زیبا به خط نسخ بر دیوار نقش بسته است. پس از دیدار از مسجد دیدنی ملا اسماعیل خوب است که سری هم به مقبره بانی گرانقدر این مسجد بزنید.


نمای ۳۶۰ درجه مسجد ملا اسماعیل روی نقشه گوگل

دور و اطراف مسجد

حق دارید که وقتی به یزد می‌روید کمی گیج بشوید که باید ابتدا به کدامیک از آثار تاریخی‌اش سر بزنید. اما خوبی یزد این است که بسیاری از جاهای دیدنی‌اش در نزدیکی هم قرار دارند. می‌توانید قرار بازید از میدان امیر چخماق، مسجد ملا اسماعیل، موزه آب، بازار و حمام خان، بازار مسگرها و حتی امام‌زاده فاتح و یادبود وحشی بافقی را همه با هم برای یک روز بگذارید. کافی است به خیابان قیام یزد که خیلی هم معروف است بروید و نقشه را دست بگیرید و پیاده از یک جای دیدنی به جایی دیگر بروید. همان خیابان و کوچه پس‌کوچه‌های اطرافش پر است از رستوران‌ها و هتل های مدرن و سنتی با قیمت‌های متنوع. برای رفع خستگی از این همه پیاده روی هم می‌توانید از مغازه‌های مختلف، آب‌میوه‌های خنک، شولی، فالوده یزدی، قطاب و باقلوا و هر چیزی که بهتان می‌چسبد بگیرید و نوش جان کنید.

آدرس مسجد ملا اسماعیل روی نقشه گوگل

شما چه خاطراتی از سفر به یزد گرم و شیرین داشته‌اید؟ با دیدن از ابهت و زیبایی این مسجد چه حسی در دلتان زنده شده؟ بازدید از کدامیک از مساجد تاریخی یزد- مسجد جامع، مسجد امیر چخماق، مسجد ملا اسماعیل و …- برایتان جذاب‌تر و لذت‌بخش‌تر بوده است؟ نظرات و خاطراتتان را با سفرزونی‌ها به اشتراک بگذارید.