ارگ تاریخی نوشیجان یکی از مهم‌ترین آثار باستانی استان همدان و کشور ایران است. این ارگ تاریخی در روستای شوشاب ملایر واقع شده است. این ارگ، سه دوره تاریخی مادها، هخامنشیان و اشکانیان جزو بناهای مورداستفاده حاکمان بوده است. نوشیجان به معنی جایگاه “نوش”، یا “انوش” است و “انوش” احتمالاً نام خانمی بوده که حاکمیت منطقه را به عهده داشته است. بنابراین وجه‌تسمیه نام نوشیجان، نام حاکم دوران گذشته خود بوده است.

saadatrent
ارگ تاریخی نوشیجان

این مکان، به‌عنوان نیایشگاه، مورداستفاده بوده اما پس‌ از آن استفاده‌های سیاسی و نظامی هم داشته است. نام دیگر این بنا دژمعبد است، این مکان یکی از قدیمی‌ترین نیایشگاه‌های جهان و قدیمی‌ترین نیایشگاه خشتی جهان به حساب می‌آید که در این مطلب سفرزون بیشتر با آن آشنا خواهید شد.

نمای ۳۶۰ درجه ارگ تاریخی نوشیجان 

 

جغرافیای ارگ تاریخی نوشیجان

ارگ تاریخی نوشیجان

ارگ تاریخی نوشیجان، بنایی خشتی است که با ارتفاع ۴۰ متری روی یک تپه قرارگرفته است و از فاصله دور می‌توان آن را تشخیص داد. این بنای مهم در ۱۶ کیلومتری ملایر، در جاده ملایر به همدان، در یکی از فرعی‌ها به سمت چپ، جاده ملایر-جوکار قرار دارد و به جلگه شورکات مشرف است. تپه نوشیجان در سال ۱۳۴۳ شناسایی شد اما از سال ۱۳۴۶ که در آثار ملی ایران ثبت شد تا سال ۱۳۵۶ طی ۶ فصل کاوش و مرمت باستان‌شناسی از طرف موسسه ایران‌شناسی بریتانیا، به سرپرستی دیوید استروناخ، استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا، به نشانه‌های تاریخی‌ای که حال از آن می‌گوییم، شناخته شد.

 

معماری و بخش‌های داخلی

ارگ تاریخی نوشیجان
ارگ تاریخی نوشیجان

قسمتی از ارگ تاریخی نوشیجان -جبهه غربی-که مربوط به دوره قدیمی‌تر، یعنی دوره مادها، است شامل اتاق‌ها، انبارها، آتشکده غربی، آتشکده مرکزی، تالار ستون‌دار، حصار دژ و تونل می‌شود. ابعاد خشت مورداستفاده در این دوره، خشت خام به ابعاد ۲۲ در ۴۰ سانتی‌متر با ضخامت ۱۲ سانتی‌متر بوده است.

معماری دژمعبد یا همان ارگ تاریخی نوشیجان، یکی از الگوهای معماری مهم است چراکه فرم معماری دژ در آن کاملاً مشهود بوده و پنجره‌های کور در معبد مرکزی و تالار ستون‌دار از مؤلفه‌های قابل رجوع این سبک است. معماری این بنا یکی از الگوهای پیشینی تالار آپادانا در تخت جمشید و همین‌طور مقرنس در دوره‌های اسلامی است.

در سفرزون بخوانید

ارگ نوشیجان درگذر تاریخ

تقدس بنا، در طی تاریخ، سبب‌ساز شده تا محافظت بیشتری از آن توسط چندین دوره سلسله متفاوت پادشاهی، صورت بگیرد. دین زرتشتی، تقریباً به‌طور مداوم برای مدت طولانی دین غالب مردم ایران بوده است، بنابراین این بنا به مدت طولانی، به خاطر وجود آتشکده، از تقدس بالایی برخوردار بوده است. ارگ نوشیجان، در دوره هخامنشی روی بازمانده‌های قبلی بنا که به‌صورت سکو بوده است، ساخته‌شده. به‌طوری‌که بنای مادی تا ارتفاع ۸ متری باقیمانده است و نیازی به بازسازی نداشته است و تنها اقداماتی برای مرمت آن صورت گرفته است.

دسترسی و امکانات گردشگری

ارگ تاریخی نوشیجان به دلیل قرار گرفتن در مسیر پررفت‌وآمد نزدیک همدان، و همین‌طور قدمت و خاصیت منحصربه‌فردش، یکی از پربازدیدی‌ترین مکان‌های تاریخی همدان محسوب می‌شود. هرچند که تا چندی پیش، این تپه و ارگ تاریخی نوشیجان، منطقه ناشناخته‌ای باقیمانده بود. امروزه اطراف ارگ پاک‌سازی و تا حدودی زیباتر شده است. امکانات کمپینگ و آلاچیق‌های برای اسکان و حضور گردشگران در اطراف تپه ساخته شده است. راهنمایان گردشگری هم به بازدیدکنندگان اطلاعات لازم را در مورد ارگ و سابقه تاریخی آن می‌دهند. برای بازدید از ارگ در روزهای تعطیل از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب می‌توان اقدام کرد.

 

آدرس ارگ تاریخی نوشیجان روی نقشه گوگل