قوم بلوچ ، ریشه در تاریخ ایرانزمین دارد. آنها مسلماناند و سنی مذهب و پیشینه و فرهنگی کاملاً مختص خود دارند. بلوچها به خوشقولی و مهماننوازی معروفاند و از کمک به هیچ همسایه و همنوعی دریغ نمیکنند. در عین حال به شدت شجاع و مقاوم و باعزتنفساند و هیچ ظلمی را تاب نمیآورند. در دفاع از قوم و قبیله خود سرسخت و در همهحال پشت یکدیگر میایستند. اگر میخواهید بیشتر با بلوچهای دوستداشتنی کشورمان آشنا شوید، این مطلب سفرزون را تا انتها بخوانید.
مردم بلوچ در کجا ساکن هستند؟
بیشتر بلوچهای کشورمان در بلوچستان استان سیستان و بلوچستان ساکناند؛ یعنی در زاهدان، ایران شهر، خاش، سراوان، نیک شهر و بندر چابهار و توابع و روستاهای مربوط به آنها. اما بلوچها در دیگر مناطق ایران مانند جنوب و شمال شرقی استان خراسان (سرخس و جام)، گرگان، جنوب کرمان و شرق هرمزگان نیز پراکندهاند. تعداد دیگری از بلوچ های ایرانی در خارج از مرزها عمدتاً در کشورهای همسایه به خصوص پاکستان در تردد بوده و یا ساکن هستند. عدهای دیگر نیز در شیخ نشینهای جنوب خلیج فارس به عنوان کارگر مهاجر و برخی دیگر در ترکمنستان و آسیای مرکزی زندگی می کنند.
بلوچستان؛ زیستگاه اصلی قوم بلوچ
بلوچستان ایران از قدیمالایام به دو بخش «سرحد» و «مکُران» خوانده میشده است. سرحدات شامل جنوب سیستان تا شمال ایرانشهر کنونی و شهرهایی چون زاهدان و خاش بوده. مکُران نیز با مرکزیت «بمپور» تا دریای عمان گسترده بوده است.مکُران به معنای سرزمین درختان خرما یا همان نخلستان است که با توجه به اینکه در منطقه ایرانشهر، سرباز، نیکشهر، سراوان و چابهار نخل بسیار است و انواعی از خرما در این منطقه به دست می آید این معنی قابل قبول است.
زبان قوم بلوچ
مردمان ساکن در بلوچستان استان سیستان و بلوچستان به سه زبان صحبت می کنند: بلوچی، براهوئی و پشتوئی. اما زبان اصلی این منطقه زبان بلوچی است. بلوچی گویش های مختلفی دارد که زبان شناسان دو گویش مهم آن یعنی بلوچی شرقی و بلوچی غربی را به رسمیت میشناسند. زبان بلوچی علاوه بر دو گویش اساسی شرقی و غربی، لهجه های فرعی متعددی نیز دارد؛ نظیر جدگالی، سراوانی، مکرانی، سرحدی، دلگانی، دشتیاری و لاشاری. لهجه سرحدی (شمالی) بیشتر در شمال بلوچستان و در نواحی خاش و زاهدان صحبت می شود و لهجه مکرانی (جنوبی) بیشتر ساکنین سراوان و ایرانشهر و چابهار را تشکیل می دهد. تفاوت لهجه ها به گونه ای است که برای سایر بلوچ ها قابل فهم است.
پوشش قوم بلوچ
لباس بلوچی، لباسی است که در یک منطقه بزرگ جغرافیایی از قدیم مورد استفاده مردم بوده است. مناطقی چون ناحیه سیستان و بلوچستان ایران، بخشهایی از خراسان (به خصوص جنوب آن)، بخشهایی از استان کرمان و هرمزگان، کشورهایی چون پاکستان، هندوستان، افغانستان از جمله نواحیای هستند که مردمان ملبس به این لباس را در آنها مشاهده میکنیم. بلوچها یکی از معدود اقوامی هستند که در محافل رسمی نیز با لباس محلی ظاهر میشوند.
لباس مردان بلوچ شامل موارد زیر است:
پاگ : عمامه ای گرد که بر سر میبندند.
مسر : دستمال سر که شبیه عمامه میبندند.
کلاه سوپی : عرقچین است و در مسجد و عبادت برسر می گذارند.
جامگ : پیراهن مردانهای است گشاد و جادار
لنگ : پارچهای است که به دور گردن می آویزند.
پاجامگ : شلوار گشاد و چین دار بلوچی است.
سرین بند : کمربندی است پارچه ای برای شلوار
شال : کت پشمی که زمستان می پوشند
دوبنده : پاافزاری است از جنس پوست گاو
زنان بلوچ اما لباسهایی با تنوع رنگی بالا میپوشند که حکایت از حس هنردوستی و زیباییشناسی این قوم دارد. آنها همراه با «جامگ» و «پاجامگ» مردانه که به تناسب ظرافت و سلیقه زنان تغییراتی داشتهاند، تکو (چارقد) و سریگ (روسری) که بزرگتر از چارقد هست به سر میکنند. کفش و جوراب زنان نیز همان نامها را دارد. زنان اهل زیورآلات نیز هستند: گوشواره، پولک، پولوه، کیگ، سینه ریز، کید، سربند و مِزبری؛ زیور آلاتی است که میتوانید به همراه زنان بلوچ مشاهده کنید.
شاید از دید یک فرد غیر بلوچ و یا افرادی که آشنایی با این لباس ندارند، همه این لباسها یک شکل و یکسان دیده شوند. اما در واقعیت اینگونه نیست و فرم و ساختار لباس و شلوار نشان دهنده خیلی چیزهاست. به عنوان نمونه نوع پوشش و نوع دوخت اهالی شهرهای مختلف بلوچستان به گونهای است که با دیدن لباس و شلوار، میتوان پی برد که آن فرد متعلق به کدام شهر، منطقه یا طایفه بلوچ است.
آداب و رسوم؛ ازدواج قوم بلوچ
بلوچها معمولاً در بهار ازدواج میکنند؛ بهارگاه. برپایی مراسم ازدواج در میان بلوچ های ایرانی کما بیش همچون رسم سال های دور این قوم است و دستکم ۸ مرحله از مراحل عروسی همچنان در میان بلوچها به اجرا درمیآید:
«گِندونِن» که در واقع همان خواستگاری است، «هِبَرجنی» که به نوعی همان بله برون است. «بربند مال» که مراسمی برای تعیین مال عروس و مهریه است. «جُل بندی» که در آن عروس برای رفتن به مراسم عروسی بسط می نشیند و نباید کسی او را در این مدت ببیند. «حِنا دوزوکی» که حنابندان غیررسمی پیش از شب حنابندان است. «حِنا راستکی» که مراسم حنابندان اصلی است. «سرآپی» یا «سرآب» یا «مشاطه» که به آماده کردن عروس و داماد مربوط است. و سرانجام «شب یکجایی» که در آن داماد و عروس یکخانه می شوند و زندگی مشترک از این نقطه آغاز می شود.
خوراکیهای بومی قوم بلوچ
در بلوچستان عمدتاً بنا به اقلیم خاص منطقهای غذای مخصوص به آن اقلیم طبخ می شود. برای مثال ماهی مهمترین غذای مردمان چابهار و کنارک است و انواعی از خوارک ماهی توسط آنها طبخ میشود. یا در آن بخشهایی از استان که درخت نخل وجود دارد غذاهای خرمائی بیشتر مورد مصرف است. در مناطقی با ظرفیت کشاورزی و دامپروری نیز خوراکی هایی از گندم و گوشت حیوانات به مصرف میرسد .
“پترونگ” ( نوعی سبزی کوهی ) ،” راب” ( نوعی سبزی) و”بت” (مخلوطی است از برنج، ماش و سایر حبوبات به همراه روغن و ادویه) غذای عمده مردم بلوچستان است. “اشکنه گشنیز” خوراک مردم سراوان است .”خوراک خرما” (ترکیبی از خرما، نان، برنج و حبوبات) مخصوص چابهاریها است و”نان بلوچی” و “آچار” (نوعی ادویه) به عنوان غذاهای گیاهی در این منطقه سرو میشود. “آبگوشت” و بزقرمه” (گوشت به همراه فلفل قرمز و دارچین زردچوبه که در ظروف سفالی و به سبک غذاهای هندی پخته میشود) توسط میرجاوهای ها خورده میشود . “آب گوشت ماهی” و “ماهی نمک سود” غذای مخصوص نیکشهریها است .”کلهجوش” در زاهدان طبخ میشود که این ها در زمره خوراکیهای حیوانیاند.
صنایع دستی قوم بلوچ
مهم ترین صنعت دستی منطقه بلوچستان رودوزی و بافتنی است. سوزن دوزی یکی از مهم ترین انواع رودوزی است و این صنعت دستی در تمام منطقه بلوچستان به جز چابهار که در آن ماهی گیری رواج دارد دیده میشود. سوزن دوزی به بلوچ دوزی هم معروف است و سند هویت و موجودیت زن بلوچ است.
سفالگری و سرامیکسازی دیگر شاخه صنعت دستی منطقه است که مهمترین سازندگان آن در محدوده شهرستان سراوان به ویژه در روستای “گلپورگان” مشغول به کارند. ساخت این سفال ها بسیار ساده و سنتی انجام می شود و یکی از دلایل خرید این صنعت دستی توسط خارجی ها شیوه تولید به شدت سنتی آن است .
برای آشنایی بیشتر با دیدنی های سیستان و بلوچستان کلیک کنید.
طاها رضایی
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ
21 دیدگاه
مطالب مرتبط
پربحث ترین مطالب
- تعداد نظرات: 372
- تعداد نظرات: 169
- تعداد نظرات: 162
- تعداد نظرات: 158
- تعداد نظرات: 153
- تعداد نظرات: 146
- تعداد نظرات: 133
- تعداد نظرات: 128
- تعداد نظرات: 122
- تعداد نظرات: 115
من به جهت هم کار وهم تفریح حدود بیست روز مهمان یکی از دوستان بلوچ سنی مذهب بودم منزلی که در آن سکونت داشتم باغ بسیار زیبایی داشت
و دو سری سازه که یک طرف خانواده ایشان بودند ودر طرف دیگر من سکونت داشتم بنده در کل چهار بار همسر ومادر وخواهر ایشان را دیدم، یکی زمان ورود دو بار طرف سکونت گاه خودشان مهمان بودم ویکبار زمان خدا حافظی ، این عزیز برای راحتی من از بازار سجاده ومهر وتربیت خریده بود اکثر روزها که ناهار را بیرون بودم ولی شام را با کلیه مخلفات توسط برادر ده ساله برای من میفرستادند، نکته حائز اهمیت این دوست عزیز همان اول حد تردد در باغ را برای راحتی خانواده خود نشان و داد کل منزل وباغ حدود سه هزار متر بود در زمانی که برادرش برایم غذا می آورد کمی پیش من مینشست واین آخری ها به من داشت زبان بلوچی را یاد میداد ، واما باغ درختان موز سه نمونه انجیر مختلف و تعدادی درخت مو وچند درخت که میوه هایشان قابل خوردن نبود ولی مصرف دارویی داشت ، در این مدت البته این دوست بنده خودش هم شبها می آمد وباهم گپ میزدیم ، من با گرما میانه خوبی ندارم واین عزیز وقتی متوجه شد در استخر کوچک یا حوض بزرگی که اتفاقا سرحد تردد من بود چهار بار من را باخود به آبتنی برد البته به جهت احترام به ایشان بالباس شنا میکردم گرچه خانمها مارا نمیدیدند ولی حریم خودم را حفظ میکردم در روز بازگشتنم یک دست لباس بلوچی هدیه گرفتم وهمسر ایشان هم برای خواهرانم تعدادی لباس وصندل هدیه کردند .
مخلص کلام بلوچ غیرتمند، مهمان نواز و سختکوش است
امیدوارم دوستان خوب بیشتری در جای جای ایران پیدا کنید
جناب مدیر سایت سفرزون
با درود بی پایان خدمت شما گرامی
متاسفانه در این دهه های اخیر شاهد مصادره نمادهای قوم سکایی سیستانی به دیگر اقوام هم زیست در استان سیستان و بلوچستان هستیم گرامیان شما که سواد تاریخی ندارید و فرق قوم سیستانی و بلوچ را نمی دانید چرا نمادهای سیستان همانند یعقوب لیث صفار و یا اشکانیان و رستم دستان را به دیگر اقوام ربط می دهید یعقوب پارس زبان و سیستانی و حتی ریشه های مشترک بیشتر با مردم تاجیک خراسان دارد تا بلوچ..خواهش تصحیح بفرمایید سیستانی ها متفاوت با بلوچ ها هستند
هیچی نیستن
من یه بلوچ هستم
و خیلی دوست دارم کشورم به خصوص بلوچستان از نظر علم پیشرفت چشم گیری داشته باشه
مهمانی نوازی بلوچ حرف نداره
خانواده ام برای کاری زاهدان رفتن وقتی رسیدن به زاهدان ساعت ۵ صبح بود و نمی دانستن خونه فامیلمون کدوم هستش برایم همین یه در رو زدن در رو یه آقای بلوچی باز میکنه و از خانواده ام به خونه اش دعوت میکنه بعد از اینکه ساعت ۱۰ صبح شد خانواده ام می خواستن برن خونه فامیل آقای ه و خانومش از اون میخوان که اگه خونه فامیل رو پیدا نکردن دوباره بگردن همینجا درود بر همه ایران ها
بلوچ اگر بلوچ بود و قدرت و اعتماد بنفس داشت حال و روزش این نبپد قدیما بلوچ بودند امروزه بزرگترین طایفه ایتا تریاک پلوج است حتی با اینهمه پولی که دارند همت ندارند خودشون بخودسون برسند بعد میگه همسایه ب همسایه کمک و دفاع میکنند اینا افسانه باغبست
ببین تو واقعا مردی این حرف تو بلوچستان بزن
بلوچ هرچیم باشه ولی با شرف غیرت زندگی میکنه با جانشون بازی می کنن ایا تو جرعت همچین کاری داری پی خودت ی ترسو بی همه چیز هستی هر قومی خوب بدشو داره ولی ب عنوان ی بلوچ افتخار میکنم.
قوم سکاها پارت ها و حکومت اشکانیان همه بلوچ بودن بلوچ ها جز اولین شهر نشینان و تمدن سازان جهان هستن مهر گر بلوچستان تاریخش یازده هزار ساله و ایران هفت هزار ساله تاریخش و در طول تاریخ مردم بلوچ چه در زمان اسکندر چه در زمان اشکانیان و جمهوری روم یا مغول یا هر متجاوز دیگه ای رو شکست دادن حتی همین زبان فارسی رو یعقوب لیث صفاری نجات داد در زمان حمله عرب ها وگرنه ایرانی وجود نداشت و فرهنگ زبانی ازش نمیموند و مردمی اگه ما بلوچ ها دشمنان کشور رو شکست نمیدادیم ولی گویا دست مون بی نمکه امروزه گویا این مسائل مهم تاریخی رو زیاد نمیگن گرچه جهانیانی که شکست خوردن از بلوچ ها خوب میدونن تاریخ و اصالت قوم بلوچ رو و اکثیریت اقوام ادغام شده هستن و در جهان هیچ قومی نیست که اصالت قوم و ملت بلوچ رو داشته باشه و اخلاق نیک و صفات پسنیده مردم ما رو
من ب شخصا ب بلوچ ها افتخار میکنم
درسته بلوچ ها ادم های خشنی. هستن ولی خیلی ادم های خوب و معربان و مهمان نواز هستن ن اهل زاهدانم ب زاهدان افتخار میکنم
شاید شما فارس ها ماماوک ها را نشناسید ان ها درسته میکشن؟…
وبی ادم های خوبی هستن ما همه با هم داش و خواهریم ب امید روزحق ک کشورمان را پس بگیریم
زنده باد بلوچ و بلوچستان
بلوچ قومی از اقوام مختلف دنیاست که اصالتی ایرانی دارد. به جرات می توان گفت بزرگترین قبایل ایرانی را مردمان بلوچتشکیل داده اند که در جنوب خاوری کشور در استان پهناور سیستان و بلوچستان ساکن هستند. پژوهش های بسیاری دررابطه با ریشه نژادی این قوم اصیل ایرانی صورت گرفته است که بیانگر آن می باشد که قوم بلوچ ریشه در عهد باستان و حتیریشه در هزاران سال پیش از میلاد دارند. زمانی که آریایی ها در روزگاران بسیار کهن در دشت پامیر و آسیای میانه و ارتفاعاتکارپات میزیسته اند، بعدها در اثر زیاد شدن جمعیت و تغییرات آب و هوایی به مهاجرت پرداخته اند و گروهی از راه خوارزمبه سوی بلخ روانه شدند و در حدود شرقی و شمال شرقی ایران سکنی گزیدند. همین گروه به سوی غرب آمده و قوم بلوچنیز از همین اقوام آریایی جدا شده و از ناحیه شمالی به جنوبی آمده اند. با توجه به اینکه بسیاری از مشخصات اقوام بلوچ باآریایی ها یکسان است در آریایی بون آنها شکی وجود ندارد. علاوه بر این نظریات اگر به کتبتاریخی بنگریم نام قوم بلوچ را در حکاکی های هخامنشی یا نوشته های یونانی که به سال های قبل از میلاد باز می گردند،می توان یافت. به عنوان مثال در کتیبه بیستون و کتیبه ای در تخت جمشید از قومی به نام گدروزیا یاد شده است که طبقنظر باستان شناسان این واژه از واژه مکران گرفته شده است که مکران نام ناحی های از سواحل بلوچستان می باشد. بنا برایندر این پژوهش برآنیم تا از طریق داده های تحلیلی- توصیفی به پیشینه تاریخی قوم بلوچ آریایی بپردازیم.
مردم بلوچ برخلاف آنچه رسانه ها ازآنهاچهرهای خشن نشان میدهند،مردمانی فوق العاده مهربان ومهمانوازند.خشونت مردم بلوچ دربرابر بیگانگان،مخصوصاانگلیس بوده که شوربختانه اصلابه آن پرداخته نشده. درود به همه اقوام ایرانی
بنی آدم اعضای یک پیکرند چون در آفرینش ز یک گوهرند درود بر اولاد آدم (ع) و درود بر بلوچستان
گاراج چط
گاراج چط کلمه ای است که شیرابادی ها میگویند برای چه به تو چه
چندوقت پیش یک خانواده ازتهران اومده بودن استان عزیزمان برای گردش وتفریح خیلی هم ادمای خوبی بودن به ماگفتن که اونجا بلوچها سرمیبرن و شب و روز ادم میکشن وجنگ واین حرفاست حالاماباترس اومدیم اینجاحالاکه ماشمارومیبینیم خیلی ادمای خوب و مهمان نوازی هستی نه جنگی نه سربریدنی این ادم خوب وخراب همه جای دنیاهست نمیشه گفت که همه خرابن پنج انگشت برادرهستن ولی برابرنیستن ماهمه ی هموطنانمون رودوست داریم همه برادریم
ادم خوب وخراب همه جای دنیاهست نمیشه گفت که همه خرابن پنج انگشت برادرهستن ولی برابرنیستن ماهمه ی هموطنانمون رودوست داریم همه برادریم
زنده باد قوم بلوچ و همه اقوام ایرانی
من خودم یه دختر بلوچم کلی از این خرافاتی که درباره مردم بلوچ میگن حقیقت نداره باور کنین مردم بلوچ خیلی خیلی مهربان باوفا مهمون نواز با غیرت شجاع فداکار بافرهنگ هستن البته درسته که مردم بلوچ در فقیر هستن اما بسیار دست و دل باز آند مردم بلوچ مثل شیر قوی هستن میدونید تو بلوچ ها همجوره مرگ رو تجربه کردن از گرسنگی و فقر بگیر تا سرما از جنگ بگیر تا اعدام خلاصه همجوره مرگ رو تجربه کردن ولی تا حالا هیچ بلوچی از ترس نمرده
من به عنوان یه بلوچ به مردم ایران عزیز تر از جانم میگویم ای مردم بدونید ما مردم بلوچ خطرناک نیستیم اینها همه شایعات بیش نیستند
شما نمیدونید ما با چه سختی یه لقمه نون حلال درمیاریم حتی توی بلوچستان مردم بدون برق بدون آب بدون گاز بدون تلفن زندگی میکنن حتی اونها از یه خانه خوب هم بی نصیب ان اونا توی. کپر زندگی میکنن که دیوار از کاهگل و سقف از برگهای درخت خرما ساخته شده
هر ایرانی این متن رو میخونه بدونه ما مردم بلوچ با اصل و نصبیم ما مسلمانیم ما دوستدار ایرانیم ما عاشق مردم کشور مان هستیم
از طرف دختر ۱۴ ساله بلوچ خطاب به مردم ایران
از طرف سفرزون سلام میکنیم به همه اقوام عزیز ایران زمین که با نجابت و مهمان نوازی خودشون در جای جای ایران حضور دارن
ما همیشه جز تعریف و محبت اقوام مختلف چیزی نشنیدیم
قوم بلوچ هم از همین عزیزان هستند و امیدواریم روزی برسه که از بهترین شرایط و امکانات بهره ببرند
من به عنوان یه ایرانی واقعا به خودم افتخار میکنم که با همچین مردم باغیرت و اصیل و مهربانی مثل مردم بلوچ هم میهن هستم
قسمتم بشه میخوام با چنین مردم باحیا و شوهر دوست و وفاداری وصلت کنم
به نام خدا
ملت بلوچستان ملتی مهمان نواز با آداب و رسوم های زیبایی هستند و باید به سیستانیها درباره ی وحدت و باهم بودن با بلوچ ها تبریک گفت.
ملت بلوچ نخواهند گذاشت اسم زیبای بلوچستان از میهن عزیزمان ایران حذف شود.
ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست عرض خود میبری و زحمت ما می داری