بلندترین برج آجری دنیا در شمال ایران قرار دارد در جایی که نام شهر آن گنبد کاووس است. این بنا از چندین نظر مورد توجه معماران و طراحان است. در این مقاله از سفرزون با ما همراه باشید تا شما را با یکی از عجیب ترین برج های آجری جهان آشنا کنیم برجی که فرو نمی ریزد، برجی که شهر به داشتنش افتخار می کند. از برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس حرف میزنیم. برحی دو پوسته است و از آجرهای جادویی ساخته شده است.

saadatrent

کلیاتی در مورد نقش برج ها در ایران

برج گنبد قابوس
میل رادکان چناران

در ایران باستان برای اینکه مسافران راهها و جاده ها را گم نکنند ساختمان های بلندی می ساختند، به این ساختمان ها میل یا منار می گفتند، میل یا منار در لغت به معنای محل نور و آتش است کلمه ای عربی که وارد فرهنگ ما شده است. کاربرد این برج ها این بوده تا در مسیرهایی که مه فراوان است و یا در شب ها راه و مقصد به مسافران نمایش داده بشود. نکته دیگری که این میل ها داشتند اطلاع رسانی به یکدیگر بوده است اگر قسمت دوم از ارباب حلقه ها را دیده باشید متوجه منظورم خواهید بود.

برج گنبد قابوس
برج‌های دوگانه خرقان

در دوره ساسانی این نوع برج ها کمی تغییر کاربری داده اند و از آنها به عنوان آتشگاه استفاده می شد، آتشگاههایی که علاوه بر راهنمایی و نشان دادن مسیر، برای نجوم و موبدان هم بودند تا مراسم های خاص در آنجا برگزار شود. در کشور ما حدودا سی میل وجود دارد که عموما به دوره ساسانی باز می گردند. ساختمان میل یا همان گنبد از پنج بخش اصلی تشکیل شده است. پایه یا سکو، ساقه، سرپوش، راس و پلکان اجزای بدنه گنبد هستند. بدنه اصلی به صورت مربعی شکل و مدور است که به آن ساقه می گویند. بهترین نمونه برجی که می توانید در ایران ببنید شاید برج گنبد قابوس باشد. برجی که از برج گنبد سلطانیه قطعا تاریخی تر و بلند تر است.


در سفرزون بخوانید:  دیدنی های گلستان ، تماشای رخ دلفریب طبیعت


کلیاتی در مورد برج گنبد قابوس

گنبد قابوس، بلندترین برج تمام آجری جهان است و جزو بناهایی است که در سده چهارم به وجود آمده است. این برج در زمان پادشاهی قابوس ابن وشمگیر ساخته شده است و احتمالا دلیل نام این گنبد از همین پادشاه می آید. این بنا اولین ساختمانی است که تفاوتی بین شیوه معماری خراسانی و رازی به شمار می رود.

یک پاراگراف آموزشی، تفاوت سبک معماری رازی و خراسانی چیست؟

سبک خراسانی بیشتر به ساختن مساجد می پرداخته است، این سبک بیشتر تحت تاثیر مساجد عربی روده و سعی داشته بهترین مسجد ها را بسازد.

پلان این بناها معماری بوده، فضای شبستانی در نظر می گرفتند ساده معماری ها ساخته می شده و از قوس های بیضی و تخم مرغی و نازی بسیار استفاده می شده است. این سبک از معماری در فضای قبل از قرن پنج هجری بسیار رواج داشته ولی بعد ها هم بر معماری ایرانی سایه انداخته و رد پای آن را  می توان در نمونه هایی چون مسجد جامع اصفهان، ارگ بم و مسجد جامع تبریز به خوبی دید.

سبک رازی، ما در سبک رازی دیدیم که فضای شبستانی و ستون ها حذف و ایوان های گنبدی با چهار ایوان ساخته شد. در سبک رازی ما فضای ایوانی داریم عموما مصالح آجر هستند، طاق ها  تیزه دار، ساخت زوج مناره بر ایوان جنوبی و استفاده از تزینات از این سبک شروع شده است. از مطرح ترین بناهای سبک رازی  می توان به برج طغرل، گنبد سرخ مراغه، گنبد قابوس گرگان، مسجد عتیق اصفهان اشاره کرد.

محل فعلی برج قابوس، یعنی شهر گنبد کاوس در حومه شهر گرگان بوده است. این برج شکلی سرداب شکل دارد، ارتفاع آن با احتساب پایه اش به هفتاد و دو متر می رسد.

گنبد مخروطی شیب تندی دارد که دو پوسته است. در گنبد درونی مانند گنبد های خاکی به شکل نیم تخم مرغی ساخته و پرداخته شده است. ساقه این گنبد میل مدوار است و پشت بندهای مثلثی شکل با فواصل یکسان از یکدیگر قرار دارند.

کاربری حقیقی برج قابوس

در مورد کاربری حقیقی این برج اختلاف نظرهایی وجود دارد، دسته این برج را آرامگاهی می دانند که سرداب درون تپه را محل دفن قابوس شاه می دانند، آنها می گویند برای جایی که این مقدار آجر سازی صورت گرفته است بعید است که فقط هدف تنها دیدن و دیده بانی باشد. دسته دیگر این مکان را مکان رصد بر می شمارند، آنها به شخصیت قابوس رجوع می کنند و اذعان دارند که او شخصیتی فرهیخته بوده و در پی آن بوده تا برج را مکانی برای رصد در نظر بگیرد.

البته این دعوا بین مورخان معلوم است برخورد سلیقه ای است آن چیزی که مشخص است سازه برج گنبد قابوس بسیار از حیث ساختار و گنبد با سایر میل ها متفاوت است.

این برج هیچ استوار کننده ای ندارد و در این سالها با هیچ باد و زلزله کوچک و بزرگی اتفاقی برایش نیفتاده است. این برج دو زلزله شش ریشتری را از سر گذرانده است و همچنان پا برجاست. به خاطر همین اتفاق ها است که برج گنبد قابوس در زمره مطرح ترین برج ها از نظر معماری و استحکام در جهان خود را مطرح کرده است.

آیا باید از برج بازدید کرد؟

برج فاقد تزئینات بیشمار است اگر به دنبال زیبایی و ظاهر هستید به سراغ این برج نروید، دیدن این برج تنها برای آن افرادی است که به دنبال شکوه و قدرت اند، این برج هر آنچه که از شکوه، ایستادگی و قدرت در معماری وجود داشته باشد را با شما در میان می گذارد. دیدن برج منظره جالبی است. این برج در وسط شهر قرار دارد و در باغ بزرگی قرار دارد، اطراف باغ چندین مکان خرید وجود دارد که می توانید به آنها هم سر بزنید، بازدید برج نهایتا یک ساعت بیشتر طول نمی کشد البته اگر طرفدار مکان های تاریخی نیستید لازم نیست این کار را بکنید.

 


نمای ۳۶۰ درچه برج گنبدقابوس روی نقشه گوگل

سخن پایانی

برج گنبد قابوس یکی از برج های مهم در طول تاریخ ایران است و نشان دهنده تغییر سبک در معماری ایران است این برج بلندترین برج آجری ایران و جهان لقب گرفته است. دیدن چنین برجی شما را به شکوه ایرانی ها بر می گرداند پس اگر می خواهید به شکوه ایرانی ها برگردید پیشنهاد می کنم در دیدن این برج تردید نکنید.

خوشحال خواهیم بود که در سفرزون تجربه شما از برج گنبد کابوس را بشنویم. به ما بگویید آیا دیدن این برج را به بقیه پیشنهاد می دهید؟