خانههای سنتی ایران هرکدام دارای زیبایی بخصوص خود هستند. کشور ما بهخاطر داشتن اقلیمهای گوناگون از دیرباز دارای معماری مسکونی گوناگونی نیز بوده است. بهدلیل قرارگیری اکثر مساحت ایران در نواحی کویری با آبوهوای گرم و خشک شاهد وجود خانههای تاریخی مختلف در شهرهای کویری هستیم که نشاندهنده پیشرو بودن معماران ایران در ساخت خانههایی زیبا و در عین حال کاملا کاربردی و منطبق با محیط هستند. یکی از شهرهای کویری زیبای کشور شهر ابرکوه در استان یزد است که تعداد زیادی منزل تاریخی با معماری حیرتانگیز را در خودش جای داده است. یکی از این منازل قدیمی خانه آقازاده نام دارد که قصد داریم گشتی درون آن بزنیم. با سفرزون همراه باشید تا با این بنای دیدنی بیشتر آشنا شویم.
خانه آقازاده کجاست و چه زمانی ساخته شده است
ابرکوه یا ابرقو شهری است که برای دیدن این خانه باید به آنجا بروید. این شهر توریستی و باستانی در جنوب غربی شهرستان تفت و استان یزد واقع شده و ۱۵۴ کیلومتر با شهر یزد فاصله دارد. با حدود دو ساعت رانندگی از یزد و در بدو رسیدن به ابرکوه مطمئنا بنایی مرتفع و خاص از دور توجه شما را جلب خواهد کرد.
این سازه مرتفع بادگیر دوطبقه خانه آقازاده است! خانهای که به دورهی قاجاریه تعلق دارد و برای سیدحسین ابرقویی که یکی از ثروتمندان این ناحیه بوده ساخته شده است. شهرت اصلی این خانه تاریخی بادگیر خاص و مرتفع آن است که باعث شده تصویرش بر روی محصولات گوناگون و حتی اسکناس چاپ شود.
خرید بلیط هواپیما تهران یزد |
رزرو هتل در یزد |
تماشای یک بنای زیبا و قدیمی
با ثبت این خانه در سال ۱۳۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران و نیز انجام تعمیرات و مرمت تحت عنوان پروژهی پردیسان، امروزه خانهی آقازاده از وضعیتی مناسب و قابل قبول برخوردار است. این خانهی تاریخی امروزه در کنار خانهی موسوی، خانه سیدعلی آقا و خندق تاریخی شهر ابرکوه مجموعهای بنام پردیس ابرکوه را شکل دادهاند و هرکدام از بناهای نام برده شده کاربری گردشگری خاصی بهخود گرفتهاند.
با واگذاری خانه آقازاده به بخش خصوصی در حال حاضر به عنوان رستوران، کافیشاپ و آشپزخانه با ظرفیت ۲۰۰۰ پرس غذا در روز مورد استفاده قرار میگیرد و بازدیدکنندگان میتوانند علاوه بر تماشای معماری زیبای آن وعدهای غذای خوشمزه نیز در این محیط استثنایی میل کنند. علاوه بر این در خانه آقازاده رویدادهای فرهنگی با محوریت ارائه غذاها، آیینها و رسومات بومی و محلی شهر تاریخی ابرکوه برگزار میگردد. برای رسیدن به خانه آقازاده به محله دروازه و از آنجا به میدان ابرقو بروید، هرچند اگر تنها بادگیر مرتفع این بنا را دنبال کنید میتوانید خود را به آن برسانید!
معماری خانه آقازاده
این خانه زیبا با ۸۲۰ متر مربع مساحت و ۵۲۸ متر زیربنا با معماری کویری و سنتی ایرانی و با خشت و آجر ساخته شده است. بهطور کلی خشت جزئی جداییناپذیر از بناهای کویری ایران است. مردمان منطقه یزد از زمانهای قدیم با ساخت دیوارهای قطور خشتی از آن بعنوان عایقی حرارتی و برودتی استفاده میکردهاند.
این دیوارها برخلاف دیوارهای آجری که در تابستان و زمستان غیرقابل تحمل میشوند، دمای هوای درون را بهطور مطبوعی حفظ میکنند. در حقیقت خشت خام و گل دارای ظرفیت بالای حرارتی هستند و پیشینیان ما بوسیله تجربه به این موضوع پی برده و آن را بعنوان هسته اصلی معماری کویری بهکار بردهاند. حال پس از آشنایی با شالودهی بنا، به نمای آن میپردازیم.
خانه آقازاده دارای نمای خارجی ساده و بهدور از تزئینات اضافی است، اما آنچه در این خانه و سایر خانههای کویری جلب توجه میکند رنگ روشن خانه است. استفاده از سطوح خارجی سفیدکاری شده با هدف کاهش حرارت جذب شده خورشید انجام میشده و با وارد شدن به این منازل در گرمای طاقتفرسای تابستان پی خواهید برد که این موضوع بیتاثیر نیست! تقریبا تمامی سطوح خارجی خانه سفید و روشن هستند و نور خورشید را دفع میکنند.
در سفرزون بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی یزد ، شهر دوچرخههای رنگارنگ
تحمل گرمای تابستان در بناهای قدیمی ایران
یکی دیگر از روشهای سنتی برای خنک کردن منازل در نواحی کویری، تعبیه حیاط مرکزی با حوض، درختان و سطوح گیاهکاری شده است تا رطوبت و هوای مطبوع برای منازل اطراف خود ایجاد کند. در خانه آقازاده نیز شاهد این نوع معماری هستیم که تقریبا تصویر ذهنی همهی افراد از معماری سنتی ایرانی است.
بادگیر بنا نیز نقش کولر و تهویه مطبوع امروزی را برای منازل کویری بازی میکند و باد را از تمامی جهات به داخل خانه هدایت کرده و در صورت نوزیدن باد نیز تنظیم هوای منزل را انجام میدهد. بادگیر این خانه دوطبقه یا دو اشکوبهای است و بسیار جلب توجه میکند و تنها در کمتر از پنج درصد بادگیرها این نوع معماری ویژه وجود دارد. این بادگیر با داشتن ارتفاع ۱۸ متری و مساحتی به میزان ۱۸ مترمربع دارای ۱۹ دریچه تنظیم هوا در طرفین خود است. علاوه بر این بادگیر دوطبقه یک بادگیر دوم نیز در ارتباط با آن ساخته شده که هوای منزل را هرچه بهتر و سریعتر طراوت میبخشد.
خانه آقازده ، یک بنای باشکوه
در مقابل بادگیر دو طبقه، عمارت کلاه فرنگی قرار گرفته که دارای تزئینات گچبری ظریف و زیبا است. طراحی کلاه فرنگی این خانه به شکلی است که نور آسانتر وارد خانه و روشنایی بهتری برای ساکنین ایجاد شود.
کف حیاط این خانه تاریخی سنگفرش قلوه سنگی بوده و بخشهایی از آن هنوز باقی مانده است. پس از وارد شدن به خانه و ورود به هشتی، دو ناحیه اندرونی و بیرونی آن از یکدیگر جدا میشوند. گودال باغچه، و سه جبههی شمالی، غربی و جنوبی در قسمت اندرونی قرار دارند. بهطور کلی در معماری فلات مرکزی ایران از بخش شرقی خبری نیست زیرا رو به نور تابیده شده از غرب قرار میگرفته که مناسب نبوده است.
نمای ۳۶۰ درجه آقازاده ابرکوه یزد روی نقشه گوگل
نگاهی بر یک بنای پر رمزوراز
در یکی از جبهههای خانه، تالار، پنجدری، خیشخان و بادگیر را شاهد هستیم که کلاه فرنگی نیز در مقابل آن ساخته شده و در جبههای دیگر بخشهای اتاقهای سه دری و پنج دری خانه واقع شدهاند. تزئینات زیر پاکار سقف خانه مقرنسی و قندیلی شکل است که از زیبایی و هماهنگی بسیار مناسبی با معماری کلی بنا برخوردارند. همچنین درها و پنجرههای چوبی بنا با شیشههای رنگی که با ظرافت درونشان قرار داده شدهاند با تابش نور خورشید به نمای داخلی منزل زیبایی وصفناپذیری میبخشند.
با نگاهی کلی به معماری خانه، سادگی و زیبایی را در کنار عملکردگرا بودن در کنار هم میتوان مشاهده کرد. جای افسوس دارد که با وجود داشتن تجربه ساخت منازلی به این زیبایی و بینقص در گذشته دور، امروزه شهرها با ساختمانهایی نامتعارف و ناهمگون پر شدهاند، ساختمانهایی که اکثرا هیچ سنخیتی با اقلیم و مردمانشان ندارند. ای کاش با اندکی مدرن کردن این بناهای تاریخی و الگوگیری از آنها، خانههایی مناسب مردمان ایران در شهرها ساخته میشد تا نمادی از معماری کهن ما نیز باشد.
بادگیر ، نماد معماری مرکز ایران
در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس با بکارگیری بادگیر در معماری منازل و المانهای شهری خود سعی دارند این ابداع معماری را برای خود بومیسازی و ثبت نمایند. با این وجود ما تنها به استفاده تصویری از نمادهایی همچون خانه آقازاده بر روی اسکناس و بستهبندی محصولات قناعت کردهایم، در حالیکه ارزش و پتانسیل این سازه بسیار بیشتر از اینها است. امید است با تدبیر معماران ایرانی و تلاش آنها شاهد بکارگیری تکنولوژیهای سنتی معماری با قابلیت اجرایی در سازههای امروزی باشیم تا به فراموشی سپرده نشوند.
شما باید برای بازدید از عمارت آقازاده بهای پنج هزار تومان و برای بازدید از پشتبام این خانه باید بهایهشت هزار تومان پرداخت نمایید. در انتها پیشنهاد میکنیم پس از رفتن به این منزل تاریخی و زیبا در طول برنامه سفرتان از سایر مکانهای توریستی شهر ابرکوه مثل خانه صولت، یخچال عظیم خشتی و گنبد عالی هم دیدن کنید. راستی اگر دربارهی معماری سنتی ایران اطلاعاتی دارید ما در سفرزون خوشحال میشویم که برایمان بنویسید.
آدرس و مسیر دسترسی به خانه آقازاده
آدرس خانه آقازاده ابرکوه یزد روی نقشه گوگل
آرمین حیدری
مطالب مرتبط
مناسب ترین مقاصد خارجی برای سفر در تابستان
جاهای دیدنی شیراز در بهار | بهارانهای خاطرهساز در شهر بهار نارنج
جاهای دیدنی شیراز برای جوانان | سیاحتی جوانپسندانه در شهر ناز و طرب
جاهای دیدنی شیراز در شب | شبگردی با عطر بهار نارنج
جاهای دیدنی مشهد برای جوانان | گشتوگذاری جانانه در مکانهای جوانپسند مشهد
پربحث ترین مطالب
- تعداد نظرات: 372
- تعداد نظرات: 169
- تعداد نظرات: 162
- تعداد نظرات: 158
- تعداد نظرات: 153
- تعداد نظرات: 146
- تعداد نظرات: 133
- تعداد نظرات: 128
- تعداد نظرات: 122
- تعداد نظرات: 115