باغ نگارستان ، یکی از دنج‌ترین باغ‌های قجری

اگر به عنوان یک پایتخت‌نشین قرار باشد جاهانی دیدنی این شهر را به گردشگران معرفی کنید، لیست پیشنهادی‌تان شامل کدام دیدنی‌ها خواهد بود؟ مسلما هر کس به فراخور سلیقه و علاقه‌اش لیست متفاوتی از دیدنی‌های تهران تدارک می‌بیند اما احتمالا بعضی جاها در تمام لیست‌ها مشترک هستند و بی‌تردید در بالای لیست هم جاخوش کرده‌اند. یکی از دیدنی‌های تهران که در تمام لیست‌های پیشنهادی جاهای دیدنی حضور پررنگ دارد، باغ نگارستان است که در قلب بافت قدیمی و تاریخی تهران قرار دارد.

این باغ که قدمتش به اوایل دوره قاجاریه برمی‌گردد در طول عمرش شاهد اتفاقات مهمی بوده است و امروز هم یکی از جذاب‌ترین دیدنی‌ها ی پایتخت است. این بار در مجله سفرزون می خواهیم از نگارستان برایتان بگوییم؛ از تاریخش و گوشه و کنارش و اینکه در این باغ چه دیدنی‌های در انتظارتان است. اگر می‌خواهید در این روزهای خوش بهاری سری به این باغ سرسبز و مصفا بزنید و یا قبلاً رفته اید و دوست دارید درباره‌اش بیشتر بدانید با ما در مجله سفرزون همراه شوید.

باغ نگارستان ، اقامتگاه تابستانی قاجارها

فتحعلی شاه قاجار که استعداد و قریحه خاصی در خوشگذرانی و فراهم کردن اسباب موردنیاز داشت در سال ۱۲۲۲ هجری قمری دستور داد باغ باصفا خارج از شهر و در فاصله نزدیک به پایتخت برای گذراندن تابستان‌های داغ ساخته شود. باغی که به دستور شاه قاجار ساخته شد مساحت زیادی داشت و برطبق اسناد موجود از شرق تا دروازه شمیران و از شمال تا میدان بهارستان و از غرب تا خیابان صفی‌علیشاه امتداد داشت.

در این باغ چندین عمارت و تالار و حوضخانه وجود داشت که امروز هم وجود دارند و تماشای آنها ما را به روزگار دیگری می‌برد. فتحعلی شاه انقدر به باغ نگارستان علاقه داشت که بخشی از تابستان در باغ اقامت داشت و اگر می‌خواست سفری برود اول به باغ سر می‌زد. علاقه پادشاه به این محل باعث شد که دائم بر تزئیناتش اضافه می‌کرد. در دوران محمدشاه قاجار باغ زیبای نگارستان مبدل به قتلگاه قائم‌مقام فراهانی شد. به دستور پادشاه صدراعظم مقتدر در زیرزمین عمارت دلگشای باغ به قتل رسید. ‌باغ باصفای نگارستان تاریخ پرفراز و نشیب و جذابی را پشت‌سر گذاشته تا به شکل و شمایل امروزیش درآمده است. سال‌ها بعد و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه پایتخت وسیع‌تر شد و این باغ دلگشا داخل حصارهای شهر قرار گرفت. در این زمان در روستای ییلاقی شمیران چندین اقامتگاه تابستانی برای پادشاه ساخته شده بود و باغ داستان ما در اختیار اداره‌های حکومتی قرار گرفت.

در زمان سلطنت مظفرالدین‌شاه، شاه که در سفر مسکو از مدرسه کشاورزی این شهر بازدید کرده بود تصمیم گرفت مدرسه مشابهی در پایتخت دایر کند و قرار شد نگارستان محل مدرسه باشد. در همین زمان کمال‌الملک، نقاش مشهور دوران، مدرسه صنایع مستظرفه را در بناهای بخش جنوبی باغ دایر کرد. بعضی از آثار دانش‌آموختگان این مدرسه در یکی از تالار به نمایش گذاشته شده است.

تاریخچه باغ نگارستان

باغ نگارستان بهارستان، یکی از جاذبه‌های تاریخی طهران محسوب می‌شود که ۲۰۰ سال پیش به دستور مستقیم فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. او این عمارت زیبا را قصر نگارستان نام‌گذاری کرد و از آن به عنوان یک عمارت ییلاقی و حکومتی استفاده می‌نمود. شاید برای شما جای تعجب باشد، اما قصر نگارستان در آن دوران، در محدوده خارج از شهر و دار الخلافه قرار داشته است! در ابتدا این باغ چشم نواز دارای سه عمارت با نام‌های دلگشا، قلمدان و نگارستان و همچنین چند حوضخانه مختلف بوده است.

اما جای بسی تاسف است که در طول تاریخ این عمارت‌ها یک به یک تخریب شدند. این مساله تا زمانی ادامه داشت که در دوران پهلوی اول، ساختمان امروزی یا همان عمارت مرکزی باغ نگارستان با چهار سالن و ۶۴ اتاق احداث شد. در همان دوران این باغ مساحتی چندین برابر مساحت امروزی خود داشت و از غرب به خیابان صفی علی شاه، از شرق به دروازه شمیران و از شمال به میدان بهارستان می‌رسید. اما امروزه تنها ۱۱ هزار متر مربع از آن باقی مانده است. با این وجود هنوز هم این باغ زیبایی خود را از دست نداده و ما چندمین نسلی هستیم که از این باغ چشم نواز لذت می‌بریم.

نگارستان پس از قاجار

پس از پایان دوره قاجار این باغ نگارستان مدت کوتاهی در اختیار وزارت دادگستری آن زمان قرار گرفت. چند سال بعد وزارت معارف یا همان آموزش و پرورش تصمیم گرفت در این محل دانشسرای عالی معلمان را تأسیس کند و به همین منظور به الکسی مارکوف، معمار مشهور روس، سفارش داد با رعایت اصول معماری ایرانی در باغ چندین عمارت طراحی کند. برای طراحی باغ هم از سیدعلی اکبر خان باغبان کمک گرفتند تا سبک معماری ایرانی در باغ حفظ شود. در سال ۱۳۱۵ کتابخانه‌ای در آن ساخته شد که مدیریت آن را پروین اعتصامی بر عهده داشت.

از سال ۱۳۳۵ عمارت نگارستان در اختیار موسسه لغت‌نامه دهخدا و موسسه زبان‌‌های خارجی قرار گرفت و کلاس‌های عمومی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران هم در آن برگزار می‌شد. از سال ۱۳۳۷ هم به موسسه تحقیقات اجتماعی و تعاون واگذار شد و تا سال ۱۳۷۰ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در این باغ نگارستان قرار داشت. بعد از انتقال دانشکده علوم اجتماعی به محل فعلی قرار بود عمارت واگذار و در نهایت تخریب شود اما به واسطه پیگیری‌های انجام شده توجه‌ها به این باغ زیبا معطوف شد و بازسازی آن در دستورکار قرار گرفت و قرار است در آینده نزدیک موزه تاریخ و مفاخر دانشگاه تهران در باغ تأسیس شود.

نمای ۳۶۰ درجه باغ نگارستان

حافظیه در باغ نگارستان تهران

حافظیه را می‌توان یک شیراز کوچک در دل شلوغی و همهمه پایتخت دانست. دقیقا در جوار کافه دنج باغ نگارستان تهران، بنایی به یادبود حافظیه شیراز ساخته شده است که بازدید کنندگان می‌توانند زیر سقف آن روی میز و صندلی چوبی بنشینند و یک دمنوش گرم نوش جان کنند. با وجود آنکه باغ نگارستان به دستور فتحعلی شاه قاجار و به قصد ساخت یک عمارت ییلاقی ساخته شد، اما امروزه تبدیل به یک مرکز فرهنگی بسیار بزرگ و زیبا شده که در جای جای آن شاهد عناصر مختلف هنری و فرهنگی هستیم. شاید جالب باشد اگر بدانید که اولین مدرسه صنایع مستظرفه نیز به سرپرستی کمال الملک در این محل ساخته شد. بنای حافظیه در کنار حوضی فیروزه‌ای قرار دارد و با گل‌های شمعدانی در گلدانی ساده تزئین شده است.

موزه مکتب کمال ‌الملک

موزه مکتب کمال‌الملک در عمارت مرکزی باغ نگارستان تهران قرار دارد. این عمارت همانطور که اشاره کردیم، در دوران پهلوی اول و به دستور رضاخان به جهت ایجاد فضایی برای تحصیل و تربیت متخصصین هنر و علوم انسانی ساخته شد. حال این عمارت زیبا تبدیل به موزه مکتب کمال الملک شده و آثار تماشایی این نقاش بی‌نظیر و تاریخ ساز را در خود جای داده است. علاوه بر آثار خود استاد کمال الملک، آثار افرادی که تا دو نسل بعد، از کمال الملک تاثیر گرفته بودند نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است. در ضمن نقاشی معروف صف سلام فتحعلی شاهی نیز در این موزه قرار دارد و می‌توانید از آن دیدن فرمایید. البته موزه مکتب کمال الملک تنها به آثار نقاشی خلاصه نمی‌شود و می‌توانید شاهد آثار نقره قلم زنی اصفهانی و مجسمه‌های مینیاتوری نیز در آن باشید.

تالار اسفرجانی

عمارت مرکزی باغ نگارستان طهران، دارای چهار تالار مختلف است. یکی از این تالارها، تالار اسفرجانی نام دارد. استاد علی اسفرجانی، یکی از اساتید هنری کشور ما محسوب می‌شود و همه ایشان را به داشتن آثار بی‌نظیر مینیاتور و همچنین معرق چرم می‌شناسند. ۱۸ نمونه از آثار تابلو مینیاتور او به همراه سوخت معرق، به دانشگاه تهران اهدا شده است. اما از مابقی آثار این استاد گران قدر، در تالار اسفرجانی باغ نگارستان بهارستان مراقبت می‌شود. در بازدید خود حتما از آثار بی‌نظیر استاد اسفرجانی دیدن فرمایید تا با سبک منحصر به فرد و بدون تقلید وی بیشتر آشنا شوید.

تالار منیر فرمانفرمائیان

خاندان فرمانفرمائیان یکی از قدیمی‌ترین خاندان‌های ایرانی و البته طهرانی هستند که پیش از دوران قاجار نیز در تهران زندگی می‌کردند. این خانواده نقش مهمی در رخداد‌های سیاسی تا اوایل دوران پهلوی نیز داشتند. منیر شاهرودی فرمانفرمائیان، یکی از مهم‌ترین کلکسیونر‌های تهرانی محسوب می‌شود که توانسته آثار درخشانی را از جای جای کشور کنار هم جمع کند. خود او نیز یکی از نقاشان نامی تهرانی به شمار می‌آید. به همین خاطر، به افتخار او نام یکی از تالارهای باغ نگارستان را تالار منیر شاهرودی فرمانفرمائیان گذاشته‌اند. در این تالار، حدود ۵۱ مورد از آثار وی و همچنین کلکسیون‌های او به نمایش گذاشته شده است. در این میان می‌توانید شاهد نقاشی‌های پشت شیشه و همچنین آینه‌کاری‌های هندسی باشید.

کافه و رستوران های باغ نگارستان

در دل باغ تماشایی نگارستان تهران، کافه‌ای دنج وجود دارد که می‌تواند گزینه مناسبی برای شستن خستگی از تن بازدیدکنندگان باشد. کافه رستوران باغ نگارستان را می‌توان یکی از زیباترین و دلبازترین کافه رستوران‌های پایتخت دانست. این کافه در میان باغ سرسبز گلستان، میز و صندلی‌های نوستالژیک چوبی چیده و کنار آن را با گلدان‌های شمعدانی تزئین کرده است. یک میز VIP زیر بنای یادبود حافظیه باغ جا خوش کرده که در مجاورت حوضی لاجوردی قرار دارد. اکثر مشتریان ترجیح می‌دهند که ساعت‌ها روی این صندلی‌های چوبی بنشینند و از دیدن مناظر زیبای طبیعی لذت ببرند. باید بدانید که کافه رستوران باغ، همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۰ شب آماده خدمت رسانی به بازدیدکنندگان عزیز است.

گردش در باغ دلپذیر نگارستان

در باغ زیبای نگارستان همه امکانات برای گذراندن یک روز بی‌نظیر و خاطره‌انگیز فراهم است. پا که به داخل باغ می‌گذارید زیبایی عمارت‌ها و طراحی باغ توجه‌تان را به خود جلب می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم دور و بر باغ قدم بزنید و از زیبایی بناها که اثر معماری هستند که بسیاری از بناهای مهم تهران را طراحی کرده است لذت ببرید. بعد از گردش در باغ، نوبت به بازدید موزه‌هاست که بنابه علاقه‌تان می‌توانید به آنها سر بزنید. اما پیشنهاد می‌کنیم حتی اگر علاقه زیادی به موزه‌گردی هم ندارید گردش در تالارهای عمارت‌های نگارستان را از دست ندهید.

مسیر دسترسی به باغ دلگشای نگارستان

باغ نگارستان در میدان بهارستان، خیابان دانشسرا واقع شده است. در کل دسترسی به این محل بسیار آسان است. اگر از اتوبوس استفاده می‌کنید باید اتوبوس‌های به مقصد میدان بهارستان را سوار شوید. اگر مترو را ترجیح می‌دهید باید از طریق خط ۲ خودتان را به ایستگاه بهارستان برسانید. بعد از خروج از مترو و یا ایستگاه اتوبوس سراغ خیابان دانشسرا را بگیرید، در ابتدای خیابان دانشسرا راهنمای باغ نگارستان را خواهید دید و بعد از حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به مقصد می‌رسید.

آدرس باغ نگارستان روی نقشه گوگل

اطلاعات بازدید از باغ نگارستان

آدرس باغ نگارستان بهارستان: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمدار رفیع

شماره تماس: ۰۲۱٣٣١١٩۵٨۶

ساعت بازدید محوطه باغ: ۹ صبح تا ۱۰ شب

ساعت کاری موزه و عمارت: همه روزه به جز دوشنبه‌ها، ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر

هزینه بازدید از باغ: سه هزار تومان

هزینه بازدید از موزه‌ها: پنج هزار تومان