سایداسفر

پاییز…افسونگر و دلربا…زیبا و فریبا…یادآور ناب ترین احساسات آدم ها…پاییز فصل عاشقی و شیدایی است. فصل شب های سرد و رنگ های گرم…فصل زردها و قرمزها…خاص ترین فصل خدا… پاییز فصل هیجان است…فصل گذار و ناپایداری…هم حس شروع دارد و هم پایان…الهام بخش شاعران و نقاشان… می توان همیشه توصیفش کرد و به یاد خاطرات زیبایش نوشت…پاییز را باید همواره ستود…کاری که گذشتگان ما از دیرباز می کرده اند…در شروع و میانه و پایانه اش… پاییز امسال به میانه اش رسیده. بناست به سنت نیاکان هوشمندمان رسم شکرگذاری اش را بجا آورده و با شما همراهان همیشگی سفرزون عید باستانی برگ ریزان پاییز را زنده نگاه داریم.

سرزمین باستانی مان ایران، مهد جشن ها و آیین هاست. از نوروز و یلدا و مهرگان گرفته تا سپندارمزگان و آبانگان، همگی نشان از سرزندگی مردمان کهن و تجلی پیوند ناگسستنی انسان با طبیعت بوده اند. با نگاهی به گاهشمار اعیاد باستانی آشکارا پیداست که پاییز دراین میان جایگاه ویژه ای دارد. از طرفی جشن مهرگان را داریم  که به مناسبت شادباشِ آغاز فصل پاییز در اول مهر ماه برگزار می شده و پس از نوروز بزرگترین عید ایران باستان بوده است و از طرف دیگر جشن آبانگان که در دهم آبان ماه (طبق روزشمار باستانی) در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهید که ایزد آب های روان بوده برگزار می شده است. حتی جشن آذرگان هم بوده که در روز نهم آذرماه به مناسبت ایزد آذر خدای مهم ایران باستان نامگذاری شده.

جشن برگ ریزان پاییز در ائل گلی تبریز
جشن برگ ریزان پاییز در ائل گلی تبریز

اما در این میان شاید جشن میانه پاییز از همه مهجورتر مانده باشد. ایرانیان باستان در گاهشماری خود روز ۱۵ آبان ماه را به عنوان میانه فصل پاییز به نام “ایاثَرِم” و در اوستایی “ایاثرمه” نامگذاری کرده اند. این لغت در زبان پهلوی میانه به معنای «آغاز سرما» بوده و در سبک زندگی کشاورزی و دامپروری مقارن با زمانی بوده که گله‌ های گوسفند از چراگاه‌ های تابستانی به محل زمستانی خود باز می‌ گشته اند. در باور سنتی زرتشتیان، ایاثرم هنگامی است که خداوند گیاهان و رستنی‌ها را آفریده است و این نکته ای است که عنصر اجتماعی این جشن‌ها را برای ما روشن تر می کند. در جشن های پاییزانه زن و مرد، پیر و جوان، فقیر و غنی، ارباب و رعیت، همه و همه یکسان شرکت می‌کردند و در یکجا گرد می‌آمدند و از یک سفره غذا می‌خوردند و این امر باعث هم‌بستگی بیشتر اجتماعی می‌شد. در پایان مراسم هم آن چه از خوردنی باقی مانده بود به خانه افراد بینوا و نیازمند فرستاده می‌شد.

اما این جشن ها از عناصر دینی و آیینی هم خالی نبودند. آداب مراسم به این صورت بوده که مؤبدان به هنگام جشن، نیایش می خواندند و حاضرین در جشن دست یکدیگر را می‌گرفتند و به اصطلاح “همازور” می شدند. لغتی که در ادبیات اوستایی به معنای هم پیمان و هم باور و هم اندیش است. و این همازوری و اتحاد به ویژه در گذشته رمز پیروزی و استیلا در برابر خطرات و بلایای طبیعی بود.

در سفرزون بخوانید: پاییز در تهران ، سمفونی باشکوه پادشاه فصل ها در پایتخت

جشن برگ ریزان پاییز هنوز هم در میان برخی اقوام نظیر مردم کرمانشاه برگزار می شود که از مناسک آن می‌توان به خواندن دعا و پختن خروس به تعداد فرزندان خانواده نام برد. در کشورهایی نظیر چین و ویتنام نیز این جشن به لحاظ زمانی مقارن با جشن محبوب برداشت محصول است و چینی ها با به راه انداختن اژدهاهای مخصوصشان در کارناوال ها آن را جشن می گیرند.

چه بهتر که ما هم در امتداد سنت های نیاکان مان، جشن برگ ریزان پاییز را با دید و بازدیدهای همدلانه از خانواده و دوستان و آشنایان جشن بگیریم و به شکرانه نعمت های خدادادی دست به دعا برداریم و مادر طبیعت را برای آفرینش این سرزمین چهارفصل ستایش کنیم.

آری…پاییز را باید زیست…باغ بی برگی که می گوید که زیبا نیست؟!