حمام‌های تاریخی همیشه پر از رمز و راز و شگفتی‌اند! چرا که همواره گوشه هایی از نبوغ گذشتگان ما را پیش چشم‌مان می‌اورند. شهر کاشان که تبلوری از شکوه معماری ایرانی است، کلکسیون کم نظیری از حمام‌های تاریخی دارد. در این میان حمام سلطان امیر احمد از زیباترین و بی‌نقص ترین حمام‌های تاریخی ایران است. معماری و تزئینات به کار رفته در حمام سلطان امیر احمد آن را تبدیل به اثری ارزشمند کرده و آن را در زمره جذاب ترین حمام های ایران قرار داده است.

saadatrent

با سفرزون همراه باشید تا شما را با چم و خم این حمام دیدنی آشنا کنیم. در گذشته حمام‌های عمومی در کنار مسجد، بازار، خانه، و آب انبار از عناصر اصلی شهرسازی بودند و به ‌ویژه  در دوره های اسلامی، اهمیتی قابل توجه یافتند؛ تا حدی که از حیث تعداد و اهمیت با مساجد قابل مقایسه بودند. حمام سلطان امیر احمد نیز از حمام‌های تاریخی مهم شهر کاشان است که در سال ۱۳۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این حمام ۱۱۰۲ مترمربع مساحت دارد و نام خود را از امام زاده مجاورش گرفته است.

تاریخچه حمام سلطان امیر احمد

حمام سلطان امیر احمد

با توجه به آثاری که در زلزله سال ۱۱۵۰ به دست آمده این حمام در زمان سلجوقیان ساخته شده اما سربینه آن متعلق به  دوران قاجار است. به نظر عده ای حمام بر روی ویرانه های حمام قبلی بنا شده و حمام کوچکی هم ضمیمه ی آن شده است. شهرداری در سال ۱۳۷۵ این مسجد تاریخی را خرید تا با مرمت و بازسازی، آن را از خطر تخریب نجات دهد. این موزه بعد از مرمت مدتی سفره خانه سنتی بود تا این که در نهایت به موزه تبدیل شد و امروز تحت نظر سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان است.

معماری حمام سلطان امیر احمد

حمام سلطان امیر احمد

حمام به شکل یک تالار هشت ضلعی بزرگ به همراه یک استخر هشت ضلعی در مرکز آن، ساخته و توسط هشت ستون که آن را از محوطه نشستن جدا می‌کند، احاطه شده است. چیزی که در ابتدای امر نگاه‌ها را خیره می‌کند تزئینات، گچبری‌ها و آهک بری‌های جذاب به کار رفته در بناست. کاشی های آبی و طلایی، سقف های طاقی، نقاشی های دیواری و شیشه های رنگی بنای مسجد سلطان امیراحمد را به اثری خاص و تماشایی تبدیل کرده است.

ساخت حمام قوانین خاصی دارد که آن را در زمره پیچیده ترین بناها قرار داده است. به طور مثال برای آنکه انرژی زیادی صرف گرم نگه داشتن حمام نشود و حمام گرم بماند آن را از سطح زمین پایین‌تر می ساختند. برای تامین آب از دو حلقه چاه و برای انتقال آب بین بخش های مختلف حمام از تنبوشه یا لوله های سفالین استفاده شده است. شیشه های رنگین به نام گلجام نیز در سوراخ سقف یا دیوار حمام به چشم می خورند.

پلان و کاربری حمام سلطان امیر احمد

حمام سلطان امیر احمد

این حمام از دو حمام بزرگ و کوچک تشکیل شده که هرکدام کاربری‌های خاص خود را داشتند. حمام بزرگ شامل ورودی، سربینه، گرم‌خانه و تون یا گلخن است. در حمام‌های قدیمی برای ورود به فضای رختکن باید از چندین فضا می‌گذشتند که شامل جلوخان، سردر ورودی، هشتی و راهروی ارتباطی بود. در حمام سلطان امیر احمد راهروی ارتباطی، دالان پرپیچ و خمی‌ است که اجازه نمی‌دهد بین هوای بیرون و داخل حمام به راحتی مبادله ی هوا صورت بگیرد.

ربینه یا همان رختکن حمام از جذاب ترین بخش‌های حمام است و هوایی نیمه گرم دارد. به غیر از تزئیات پیچیده ای که برای طراحی این قسمت از حمام سلطان امیر احمد  به کار رفته وجود نورپردازی ها هم جذابیت آن را دوچندان کرده است. در اینجا ۸ ستون می بینید که فضای سربینه را به دو قسمت تقسیم کرده اند. در وسط سربینه حوضی ۸ ضلعی به چشم می خورد که فواره ای در آن وجود دارد.

گرمخانه هم جایی بوده که برای شست و شو و حمام کردن به کار می رفته است. تزئینات به کار رفته در این قسمت از حمام کمتر از سربینه است اما کاشی های معرقی که برای پوشاندن یک متر از دیوارها به کار رفته جذابیت خاصی را به فضای گرم‌خانه داده است. در اینجا ۴ ستون به کار رفته که باعث شده فضای گرمخانه سه قسمت شود.

حمام کوچک، حمامی با ورودی ساده است که با عبور از دالان به سربینه می رسد. فضایی سربینه حمام کوچک، قاعده‌ هشت و نیم هشت دارد و سکوهایی پیرامون آن دیده می شود. طاقی رسمی بندی بر فراز آن قرار دارد و تزیینات سقف و ازاره‌ی این فضا مشابه سربینه حمام بزرگ هستند.

بام حمام سلطان امیر احمد؛ از زیباترین بام های گنبدی شکل ایران

حمام سلطان امیر احمد

به غیر از زیبایی هایی که در طراحی این حمام به کار رفته بام آن هم جذاب و تماشایی ست و یکی از نمونه های منحصربفرد از بام های گنبدی شکل کشور است. تعدادی گنبد بر روی این بام قرار دارند که روی هر کدام از آنها شیشه‌های عدسی محدب تعبیه شده تا هم نور کافی را به قسمت‌ های مختلف حمام برسانند و هم مانعی برای دید به داخل آن باشند. نور داخلی فضاها توسط جام خانه یا گلجام و به طور مستقیم از سقف حمام تأمین می شده است که امروزه نورهای مصنوعی نیز به کمک آن‌ها آمده اند. این عناصر شیشه ای در سرتاسر فضای بام بنا قرار دارند و در تمام طول سال روشنایی حمام را تامین می کردند.

حمامهای تاریخی شهر کاشان

این بنا تنها یکی از حمام های تاریخی شهر کاشان است و آثار دیگری چون حمام باغ فین، حمام گذرنو، حمام عبدالرزاق خان، حمام محتشم و… نیز در زمره حمام های تاریخی هستند. حمام های تاریخی کاشان، در دوران صفوی در زمره آثاری بودند که مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی قرار گرفتند. شاردن، جهانگرد معروف فرانسوی درباره آن‌ها چنین می گوید:

گرمابه‌های کاشان فوق‌العاده عالی، خوب و تمیز هستند.

دسترسی و جاذبه های اطراف

آدرس حمام سلطان امیر احمد روی نقشه گوگل

حمام سلطان امیر احمد درست در بافت تاریخی شهر کاشان قرار گرفته و در خیابان علوی، کوچه مسجد سلطان امیراحمد واقع شده است. با رفتن به آن محدوده شانس بازدید از جاذبه‌های زیادی مثل خانه بروجردی‌ها، خانه عباسیان و خانه طباطبایی‌ها را دارید.