به هر‌جای ایران‌زمین که سفر کنید، اثری از صنایع دستی این مرز پر‌گهر، توجه شما را به خود جلب می‌کند. بعضی از این آثار چنان زیبا، دلفریب و خواستنی هستند که وسوسه‌ی داشتن نمونه‌ای از آن‌ها در خانه، شما را رها نمی‌کند. ظروف مینا از جمله‌ی این صنایع دستی است که بهترین نمونه‌های آن را در اصفهان پیدا خواهید کرد. لعاب‌های آبی و فیروزه‌ای، چنان بدنه‌ی نقره‌ای و طلاییِ بشقاب‌ها و گلدان‌ها را آراسته‌اند که هوش از سر آدم می‌برند. مینا‌کاری هنر کهن و ظریفی است که خواستگاهی ایرانی دارد. قصد داریم تا در این مطلب شما را بیشتر با این هنر و سوغات ایرانی آشنا کنیم. سفرزون را تا انتها همراهی کنید.

تاریخچه و خواستگاه

مینا‌کاری هنر بسیار کهنی است که هزاره‌ها را پشت سر گذاشته است. برخی تاریخ ابداع آن را به ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت می‌دهند. عده‌ای هم آن را هنری ۵۰۰۰ ساله می‌دانند. هر‌کدام از روایات که درست باشد،‌ چیزی از اهمیت این میراث گران‌بها و مسئولیت ما در قبال حفظ و نگه‌داری آن کم نمی‌کند. مطالعات ثابت کرده که این هنر ابتدا در ایران شکل گرفته و سپس به سایر نقاط جهان نظیر بیزانس صادر شده است. نمونه‌هایی از مینای مرصع بر روی شش انگشتر یافت‌شده در قبرس و همین‌طور بر روی مجسمه‌ی مشهور زئوس در یونان باستان گزارش شده است. اما باز هم کارشناسان خاستگاه این هنر ارزشمند را در ایران و سرزمین پارس می‌دانند. در دوره‌های مختلفی از تاریخ ایران، نظیر هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، سلجوقیان، تیموریان و صفویان نمونه‌هایی از این هنر اصیل گزارش یا کشف شده است.

برای دریافت راهنمای سفر به اصفهان کلیک کنید.

مینا‌کاری چیست؟

به زبان ساده، میناکاری هنر نقاشی و تزئین فلزاتی مثل طلا، نقره و مس و گاهی نیز شیشه و سرامیک است؛ آن‌ هم به‌وسیله‌ی رنگ‌های لعابدار مخصوصی که در حرارت بسیار زیاد پخته می‌شوند. مینا ماده‌ی شفافی است که از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در حرارت های بالای ۷۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد به دست می‌آید. در واقع هنر مینا، هنر خاک و آتش است و دو عنصر از چهار عنصر حیاتی در لیست عناصر قدیمی، در ساختار آن نقش اساسی دارند. در درجه حرارت‌های مشخص و بر اساس مدت زمان مجاورت، رنگ‌های مشخصی شکل می‌گیرند. در میان آن‌ها رنگ آبی و هم‌خانواده‌های آن نظیر نیلی و فیروزه‌ای از بقیه مشهور‌ترند و از جلا و جلوه‌ خاصی برخوردارند. اما رنگ‌های متنوعی نظیر زرد و سبز و قرمز به همراه مکمل‌هایشان نیز، در ظروف مینا کاربرد دارند.

ظروف میناکاری

عمده‌ی فلزات گران‌بها از جمله طلا، نقره، مس، برنج و برنز که به وسیله‌ی لعاب سفید یا رنگی پوشیده شده باشند قابلیت مینا‌کاری دارند. اما امروزه این هنر بیشتر روی مس انجام می‌شود که علت اصلی آن مقرون به صرفه بودن برای خرید است. البته اجرای مینا‌ روی طلا، قابلیت ایجاد طرح‌ها و ریزه‌کاری‌های بیشتری را دارد که خب به همان نسبت قیمت و ارزش آن نیز بالا‌تر می‌رود.

محصولات مینا‌کاری

تنوع محصولات مینا زیاد است و به طور کلی هر شیئی را که بتواند رنگ‌های مینا را بر روی خود بپذیرد، در‌بر‌می‌گیرد. بشقاب، گلدان، کاسه، قدح، قاب‌های عکس، ظروف شربت خوری و چای خوری از جمله مهم‌ترین اشیاء میناکاری‌شده هستند. اشیاء تزئینی نظیر جعبه‌های آرایش زنانه، جعبه قرآن، زره، آیینه، قلمدان، قلیان، کمربند، حباب‌های میناکاری، گلاب‌پاش، آلبوم عکس، و غلاف خنجر و همین‌طور زیور‌آلاتی نظیر گوشواره، سینه‌ریز، گلوبند، انگشتر و مدال نیز می‌توانند در دسته‌بندی  محصولات این هنر زیبا قرار گیرند.

به علاوه، تابلو‌های مینا می‌توانند با هنر‌های دیگری نظیر طلاکاری، خاتم‌کاری، مینیاتور و جواهرسازی ترکیب شوند و آثار چشمگیری خلق کنند. یک کاربرد مقدس هم برای این هنر شگفت‌انگیز وجود دارد. درها، پنجره‌ها و ضریح‌های اماکن متبرکه و مکان‌های مذهبی شیعیان در کربلا و نجف و سامرا و مشهد و قم و حرم حضرت عبدالعظیم نیز ردی از هنر مینا‌ را بر خود دارند.

اصفهان؛ مهد مینا‌کاری ایران

هرچند که در شهر‌هایی نظیر شیراز نیز هنرمندان در این رشته مشغول فعالیت‌اند ولی در سطح جهانی، اصفهان را به عنوان مهد اصلی مینای ایران و جهان می‌شناسند. در اصفهان، استادان برجسته‌ی این هنر‌، مشغول کار هستند و آثار کم نظیری خلق می کنند.

میدان نقش‌جهان اصفهان، ویترینی کم‌نظیر از هنر میناکاری اصفهان است و می‌توانید محصولات مختلف استادان هنر‌مند اصفهانی را در رنگ‌ها و طرح‌های متعدد و متنوع مشاهده کنید. برای داشتن یادگاری گرانبها از اصفهان زیبا و حتی بردن سوغاتی برای عزیزانی که دوستشان دارید، هیچ انتخابی بهتر از ظروف مینا نخواهد بود.

آدرس بازار بزرگ اصفهان روی نقشه گوگل

نکاتی به هنگام خرید ظروف مینا

اگر قصد خرید ظروف مینا را دارید، بهتر است قدری در موررد اصالت و قیمت آن اطلاعاتی داشته باشید. زیرساخت مینای مرغوب باید یک‌نواخت و فاقد قسمت‌های زائد و اضافی باشد. لبه‌های آن باید عاری از رنگ سبز و سطح آن‌ها بدون تَرک بوده و تیز و برنده نباشد. لعاب مینا باید فاقد ترک، پریدگی، پوسته، حباب، سوراخ و زبری باشد و غلظت آن به‌گونه‌ای باشد که در همه قسمت‌ها یکسان بوده و دارای نقاط برجسته‌تر در سطح شیء نباشد. اگر هنگام دست کشیدن بر روی ظروف مینا، زبری و ناصافی احساس کردید، بدانید که کیفیت آن‌ها نامناسب است. سطح ظرف مینا باید از درخشندگی کافی برخوردار باشد. شفافیت، براق بودن و صیقلی بودن ظروف مینا، نشان‌دهنده استفاده از رنگ مرغوب و خوب پخته شدن آن‌ها در کوره است.

قیمت اقلام میناکاری، عموماً به جنس کالایی که روی آن مینا قرار گرفته بسیار وابسته است. معمولاً برای خرید یک بشقاب مینای اصل و دست ساز باید حدود پانصد هزار تومان پرداخت کنید. قیمت میناکاری روی مس برای یک گلدان ساده حدود هشتصد هزار تومان خواهد بود. طبیعتاً میناکاری روی نقره و طلا گران‌تر است و باید انتظار ارقام بسیار بالایی را داشته باشید.

روش نگهداری

اگر یک ظرف مینا خریداری کردید، باید آن را در ویترین یا جای مناسبی در خانه نگه دارید. چرا که ظروف مینا حساس و ظریف هستند و باید در جای امنی نگه‌داری شوند. برای شست‌و‌شو، از آنجا که نقوش مینا با لعاب شفاف پوشانده شده است، شستن با آب گرم و اسفنج صدمه‌ای به ظروف نمی‌زند. ولی از کشیدن اشیاء نوک تیز و برنده و ضربه زدن به آن جلو‌گیری کنید. چرا که ضربه باعث لب‌پر شدن یا حتی شکسته‌شدن آن‌ها می‌شود. مجاورت با حرارت زیاد و نامتناسب نیز بعضی از رنگ‌های مینا را می‌سوزاند.

مینا‌کاری یک هنر اصیل ایرانی است و ظروف مینا یکی از گران‌بها‌ترین سوغات ایران.

برای آشنایی بیشتر با دیدنی های اصفهان کلیک کنید.

طبیعت گردی

برای مشاهده‌ی تورهای طبیعت گردی سفرزون کلیک کنید.

تور اصفهان

برای مشاهده‌ی تور اصفهان سفرزون کلیک کنید.

لیست کامل

تور طبیعت گردی و تور اصفهان

تور یک روزه

برای مشاهده‌ی تورهای یک روزه سفرزون کلیک کنید.

تور چند روزه

برای مشاهده‌ی تورهای چند روزه سفرزون کلیک کنید.

لیست کامل

تور یک روزه و تور چند روزه