کویر خارتوران ، آفریقای ایران زمین

کویر خارتوران که به توران نیز معروف است در شرقی‌ترین بخش استان سمنان و ۱۴۰ کیلومتری جنوب‌شرق شاهرود واقع شده است. ضلع شمالی کویر خارتوران به جاده تهران-مشهد عبور می‌کند و از جنوب شرقی‌ به کویر مرکزی ختم می‌شود. این منطقه‌ حفاظت شده در بخش شرقی خود دارای پناهگاه حیات وحش نیز هست و نواحی میانی پارک ملی خارتوران قرار دارد.

کویر خارتوران ؛ خشک اما سرشار از زندگی

کویر خارتوران به آفریقای ایران شهرت دارد و بزرگترین ذخیره‌گاه زیستی ایران و دومین منطقه بیوسفر جهان پس از سرنگتی تانزانیا محسوب می‌شود. اهمیت خارتوران با نگاهی به تنوع جانوری و گیاهی آن بیشتر روشن‌تر خواهد شد. این پهنه وسیع محل زندگی تعداد زیادی گونه پستاندار، پرنده، خزنده و دوزیست است. یوزپلنگ آسیایی، گور‌خر ایرانی، آهو، جبیر، پلنگ ایرانی، سیاه‌گوش، گوسفند وحشی، کل و بز، گربه شنی، گربه دشتی، گربه پالاس، کفتار راه‌راه، گرگ، شغال زرد، روباه قرمز، شاه روباه، کبک، تیهو، سبزه‌قبا، باقرقره، انواع گنجشک، حواصیل، عقاب طلایی، شاه‌بوف، کرکس مصری، قرقی، زاغ بور، سوسمار، بزمجه، لاک‌پشت مهمیزدار، افعی شاخدار، مار زنگی تنها بخشی از جانورانی هستند که خارتوران آن‌ها را پناه داده و حیات‌وحش بی‌نظیر این کویر دیدنی را تشکیل می‌دهند.

بیشترین تعداد یوزپلنگ آسیایی را می‌توان در خارتوران یافت و در حال حاضر این ناحیه در کنار منطقه حفاظت‌شده بهرام گور فارس آخرین مکانیست که گورخر ایرانی در آن‌ها زندگی می‌کند. پوشش گیاهی خارتوران بخاطر اقلیم خشک و خاصی که دارد از قیچ، خارشتر، گون، گز، تاغ و کاروان‌کش تشکیلی می‌شود و بجز در اطراف قنات‌ها و چاه‌ها خبری از سرسبزی و درخت نیست.

دسترسی به کویر خارتوران

آدرس کویر خارتوران روی نقشه گوگل

راحت‌ترین راه دسترسی به کویر خارتوران از طریق اتوبان شماره ۴۴ که شهرهای مشهد و سمنان را به یکدیگر متصل می‌کند و رفتن به شهر بیارجمند است. از شاهرود تا بیارجمند ۱۲۵ کیلومتر رانندگی در پیش خواهید داشت و باید پس از پشت سر گذاشتن شهر میامی از اتوبان خارج شده و وارد جاده‌ای فرعی بسوی بیارجمند شوید. از بیارجمند بایر مسیری ۲۰ کیلومتری را به سمت روستای خان‌خودی طی کنید.

روستای خان‌خودی جاییست که باید یکی از دو مقصد اصلی سفر را در آن انتخاب کنید، سفر به روستای قلعه‌بالا در نزدیکی خان‌خودی و یا طی کردن مسیری ۷۰ کیلومتری که شما را به روستای احمد‌آباد و رضا‌آباد خواهد رساند. انتخاب بین این دو مسیر به زمانی که برای سفر در اختیار دارید بستگی دارد و هرکدام از روستاهای منطقه جاذبه خاص خودشان را دارند. اما برای دیدن رمل‌های شنی و تپه‌های بزرگ عاری از هرگونه خار ‌و خاشاک باید به احمدآباد و از آن‌جا به رضاآباد بروید. در ادامه به هرکدام از این روستاها سر می‌زنیم و در دل کویر خارتوران به پیش میرویم، با سفرزون همراه باشید.

اقامت در کویر خاتوران ، یک تجربه‌ی خاص

برخلاف باور عمومی که کویرها را مناطقی خالی از حیات می‌پندارند اما امروزه بخاطر توسعه شهرها و جاده‌ها و دور ماندن این مناطق از گزند توسعه انسانی، تبدیل به زیستگاه‌هایی مهم برای جانوران گوناگون شده‌اند. در سال‌های اخیر کویرنوردی رشدی بسیار زیاد پیدا کرده و تورهای متعددی همه‌روزه به این مناطق سفر می‌کنند. خارتوران نیز بخاطر داشتن جاذبه‌های فراوان جانوری، تپه‌های شنی بزرگ، روستاهای قدیمی، بناهای تاریخی و چندین اقامتگاه‌ها بوم‌گردی که در سال‌های اخیر برای پاسخ به نیازهای گردشگران ساخته شده‌اند، مقصدی عالی برای تجربه سفری سحر‌آمیز در دل دورافتاده‌ترین نواحی فلات ایران است.

در سفرزون بیشتر بخوانید: کمپ متین آباد ، جادویی از جنس کویر

قلعه تاریخی؛ سفر در زمان

اگر در جاده‌ای که از روستای خان‌خودی بسمت شمال خارج می‌شود کمی پیش بروید، پس از رسیدن به دوراهی دستجرد بقایای قلعه‌ای در مقابلتان ظاهر می‌شود که بازدید از آن خالی از لطف نیست. شکل دیوارهای قلعه و معماری آن به ارگ بم شباهت دارد و احتمالا قدمتش به پیش از اسلام میرسد. قلعه دارای دیوارهایی بلند است و چهار برج آن که در چهارگوشه محوطه قرار دارد پس از گذشت این همه سال همچنان پابرجا هستند. در کنار دیوارهای قطور قلعه حوضی پر آب وجود دارد که آب قنات در آن ذخیره می‌شود و در اطرافش درختان میوه و محیطی خرم شکل گرفته است. نوشیدن جرعه‌ای از این آب گوارا در سایه دیوارهای قطور این قلعه باستانی شما را به گذشته خواهد برد.

نمای ۳۶۰ درجه کویر خارتوران روی نقشه گوگل

روستای قلعه‌بالا؛ پناه گرفته در سایه کوه

قلعه‌بالا در دامنه کوهی ۲۵۰۰ متری قرار گرفته و یک اقامتگاه بوم‌گردی برایپذیرایی از مسافران در آن وجود دارد. این روستا که دروازه حیات‌وحش توران می‌خوانندش دیدنی‌های فراوانی از جمله چند حمام‌ قدیمی چندصد ساله، قنات‌های پرآب، درختان کهنسال، امکان اقامت در خانه‌های روستایی و تجربه زندگی در روستا، غذاهای محلی و ارگانیک پخته شده با روغن حیوانی و نان‌های داغ و لذیذ محلی را با آغوشی باز در اختیار مهمانانش قرار می‌دهد. مردمان روستا مهربان و میهمان‌نوازند و اقامتی بیادماندنی را برای شما رقم خواهند زد.

روستای دلبر؛ به تماشای گورهای ایرانی بنشینید

با در پیش گرفتن جاده روستای احمدآباد و عبور از گردنه‌ای کوهستانی، درست در پشت کوه مشرف به روستای خان‌خودی روستای دلبر را خواهید یافت. اگر قصد تماشای گورخرهای ایرانی، بز و کل از نزدیک را دارید باید به پاسگاه محیط‌بانی دلبر بروید. عبور از پاسگاه و ورود به منطقه حفاظت شده برای عکاسی نیاز به مجوز دارد که ابتدا باید آن را تهیه کنید. در کنار پاسگاه قلعه‌ای کوچک قرار دارد که به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده و که امکان استراحت و صرف غذا و نوشیدنی را برای مسافران فراهم می‌کند. دیدن گورهای ایرانی که این روزها جزو گونه‌های شدیدا در خطر انقراض هستند تجربه‌ای بسیار خاطره‌انگیز و جذاب خواهد بود.

روستای احمدآباد؛ در آغوش ماسه‌های روان

با بازگشت به جاده خان‌خودی-احمدآباد و حدودا یک ساعت رانندگی به روستای زیبای احمدآباد میرسیم. این روستا در کنار ماسه‌های روان و در دل کویر قرار دارد و رودخانه کال‌شور از کنارش عبور می‌کند. امکان اقامت در روستای احمدآباد وجود دارد و اگر تجهیزات کمپینگ همراه خود داشته باشید می‌توانید در میان تپه‌های ماسه‌ای و زیر نور ستارگان شب را بگذرانید. گذراندن شب در کویر و تماشای آسمان درخشانش جاذبه اصلی کویرنوردی است، اما باید بیاد داشته باشید که شب‌ها دمای هوا شدیدا کاهش پیدا می‌کند و باید تجهیزات گرمایشی مناسب نیز با خود همراه داشته باشید.

در روستای احمدآباد پمپ بنزین نیز وجود دارد که در دل کویر واقعا غنیمت است! با طی مسافت پنج کیلومتری جاده‌ای خاکی از روستا که در امتداد رودخانه کال شور پیش می‌رود می‌توانید به مکانی پر از تپه‌های شنی در نزدیکی احمدآباد برسید. مردم محلی با موتورسیکلت از این مسیر عبور می‌کنند و چندان برای خودرو مناسب نیست. پیاده‌روی در این جاده و دیدن تپه‌های شنی در انتهایش می‌تواند سفری کوتاه و لذت‌بخش باشد.

روستای رضاآباد؛ همزیستی انسان و کویر

آدرس روستای رضا آباد روی نقشه گوگل

برای رفتن به روستای دیدنی و اسرارآمیز رضاآباد باید یک کیلومتر قبل از احمدآباد وارد جاده‌ای خاکی شده و ۳۰ کیلومتر رانندگی کنید. با وجود خاکی بودن جاده اما امکان عبور با خودروهای سواری معمولی نیز وجود دارد. رضاآباد درست در کنار رمل‌های شنی غول‌پیکر واقع شده و رودخانه کال‌شور از کنار آبادی عبور می‌کند. تپه‌های شنی رضا‌آباد واقعا حیرت انگیزند، تپه‌هایی بسیار بزرگ و بدون هیچ پوشش گیاهی که قدم زدن با پای برهنه بر رویشان اولین چیزیست که به ذهن خطور می‌کند.

روستا دارای اقامتگاه بوم‌گردی است که که اقامت شبانه در آن ممکن است اما ت شبمانی در کویر را هرگز از دست ندهید. مناطق اطراف روستا برای کمپینگ امن هستند و در صورت داشتن تجهیزات، چادر زدن در کنار رمل‌ها را توصیه می‌کنیم. بعلاوه این روستا محل زندگی طایفه چوداری می‌باشد که در فصل کوچ سیاه‌چادرهایشان را برپا می‌کنند و امکان اقامت و بازدید گردشگران از این چادرها و خرید محصولاتشان وجود دارد. تجربه اقامتی هرچند کوتاه در این سیاه‌چادرها لذت‌بخش خواهد بود.

هزینه اقامتگاه‌های بوم‌گردی منطقه در سال ۹۶ برای یک شب اقامت به ازای هر نفر ۲۰ هزار تومان و در صورت صرف صبحانه، ناهار و شام نفری ۶۰ هزار تومان بوده است. امکانات اقامتگاه‌ها در برابر هزینه‌‌ای که دریافت می‌کنند مناسب می‌باشد.