موزه پارس شیراز ، یادگاری باارزش از دوران زندیه در باغ نظر

خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش. شیراز آنقدر زیباست و جای دیدنی دارد که همیشه یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری ایرانی بوده است. از زیبایی بی‌مانند طبیعت بگیر تا مهم‌ترین آثار تاریخی و فرهنگی کشور، همه را می‌توانید در شیراز پیدا کنید. یکی از این آثار تاریخی موزه پارس شیراز در باغ نظر است. اولین موزه استان فارس با مجموعه‌ای از تعداد زیادی آثار ارزشمند سه دوره پیش از میلاد، پیش از اسلام و دوره اسلامی. این موزه در عمارت کلاه فرنگی برپا شده است که یکی از بناهای بسیار مهم دوران زندیه محسوب می‌شود. سفرزون در این مقاله شما را به گشت و گذاری شاد و آموزنده در باغ نظر و موزه پارس شیراز دعوت می‌کند. با ما همراه باشید:

باغ نظر شیراز کجاست؟

در خیابان کریمخان زند، درست در نزدیکی مجموعه وکیل و ارگ کریمخان، باغی زیبا و بزرگ به وسعت ۷۷۰۰ متر وجود دارد که یکی از مهم‌ترین باغ‌های این شهر تاریخی است. باغ نظر شیراز پیش‌تر میزبان آثار معماری و تاریخی زیادی بوده است که این روزها هم هنوز تعدادی از این آثار در آن قابل مشاهده است. عمارت کلاه فرنگی که به دستور شخص کریمخان زند و برای برگزاری مراسم و اعیاد و پذیرایی از میهمانان و سفرای خارجی ساخته شده است، در میان این باغ قرار دارد؛ عمارتی هشت ضلعی با نمایی آجری و تزئینات دیدنی که مقبره کریمخان زند و همچنین موزه پارس شیراز در آن قرار دارد.

برای دریافت راهنمای سفر به شیراز کلیک کنید.

فضای زیبای باغ نظر

گشت و گذاری نیم‌روزه در باغ نظر شیراز با حال و هوای باصفا و دیدنی‌های بسیارش، بسیار دل‌انگیز است. برای ورود به باغ باید بلیطی ارزان تهیه کنید. به محض عبور از حصارهای زیبای مجموعه، باغی ایرانی با طبیعت روح‌نوازش جلویمان ظاهر می‌شود. درختان بهارنارنج سرسبز باغ و سروهای سربه‌فلک‌کشیده‌اش صفا و لطافتی دل‌نشین به این باغ هدیه کرده‌اند. حیاط باغ سنگفرشی زیبا دارد و هر باغچه با گل‌کاری‌های خیره‌کننده دل از گردشگران می‌برد. کوزه‌هایی که به زیبایی باغچه‌ها را تزئین کرده‌اند ما را به روزهایی در دل تاریخ پرتاب می‌کنند. با ورود به باغ، گذرگاه‌های زیبایی پیش رویمان ظاهر می‌شود که شما را به گشت و گذاری لذت‌بخش در میان درختان و باغچه‌‌ها دعوت می‌کند. وجود نیمکت‌ها در میان درختان باغ هم خستگی را از تنتان درمی‌آورد.

باغ نظر از قرن‌ها پیش با وسعتی بسیار بیش از وسعت امروزی در قلب شهر شیراز جای گرفته بوده است. در زمان کریمخان زند این باغ را سر و سامان بیشتری می‌دهند و در آن آثاری مهم می‌سازند، چنانکه حتی ارگ کریمخانی و تمام محوطه اطراف در احاطه باغ قرار داشته است. بسیاری از درختان این باغ هم توسط سازمان حفاظت از آثار باستانی با پلاک‌هایی با نام «درختان کهن» به ثبت رسیده‌اند. دو حوض کوچک در دو طرف عمارت و حوضی بزرگ در ضلع جنوبی‌اش، فضای باغ را باصفاتر می‌کند. این حوض‌ها با لبه‌های یکپارچه سنگی و آبنماها و فواره‌های زیبای سنگی، از بخش‌های دیدنی باغ محسوب می‌شود. به علاوه، سنگابی بزرگ که با گل‌های حجاری‌شده تزئین شده است، از قرن‌ها پیش برای آب خوردن و وضو گرفتن افراد در ورودی باغ تعبیه شده است. باغ نظر علاوه بر موزه پارس شیراز دیدنی‌های مهم دیگری هم دارد:

آثار تاریخی موجود در محوطه باغ

وقتی در باغ قدم می‌زنید آثار تاریخی مهمی نظرتان را جلب خواهد کرد. سنگ‌ ازاره کاخ خورشید با نقوش شاهنامه و سنگ ازاره دیگری از همین کاخ با تصویر دو شیر بسیار جالب توجه‌اند. کاخ خورشید و کاخ آینه بناهایی است که در دوران قاجاریه، یکی از حاکمان فارس، حسین علی میرزا فرمانفرما، در باغ نظر ساخت و در سال‌ ۱۳۱۳ به منظور احداث خیابان این کاخ‌ها را تخریب کردند. اثر دیدنی دیگری در محوطه باغ، سنگ‌نوشته «تاریخ رامگرد» است که به سال ۵۹۰ هجری قمری باز‌می‌گردد. نقش برجسته‌های دیگری هم در نزدیکی موزه پارس شیراز در باغ نظر وجود دارد که چند پهلوان ایران در دوران زند و قاجار را به تصویر کشیده است.

عمارت کلاه فرنگی

درون باغ یک کوشک یا عمارت کلاه فرنگی بسیار زیبا خودنمایی می‌کند. این بنا به دستور کریمخان زند برای پذیرایی از میهمانان و سفرای خارجی و برگزاری جشن‌ها و اعیاد ساخته شده است. بنایی به شکل هشت‌ضلعی نامنظم بر روی سکویی یک و نیم متری از سطح باغ که چهار پله یک پارچه و بسیار زیبای حجاری‌شده، ورود به آن را ممکن می‌سازد. چهار ضلع عمارت ۱۰ متر و چهار ضلع کوچک‌تر پنج متر طول دارد و ارتفاع موزه به ۱۲ متر می‌رسد. بنا چهار شاه‌نشین و در حد فاصل هر شاه‌نشین یک گوشواره دارد که هر کدام به زیبایی تزئین شده‌اند.

وقتی از باغ باصفا دل می‌کنید و پله‌ها را بالا می‌روید، وارد فضای درونی گنبددار عمارت می‌شوید. تالار مرکزی عمارت با کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های بسیار زیبا و حوضی بزرگ و هشت‌ضلعی بسیار دیدنی است. این حوض و آبنمایش به صورت یک‌پارچه از سنگ مرمر تراشیده شده است و صفایی خاص به موزه می‌بخشد. کف عمارت نیز به طور کامل سنگفرش است. این محیط به چهار شاه‌نشین در چهار طرف و دو گوشواره یا زاویه در میان شاه‌نشین‌ها محصور شده است. هر اتاق زاویه یک بخاری دیواری نیز دارد. شاه‌نشین شمالی با تزئینات ویژه جلوه‌ای دیگر دارد. انگار که مهم‌تر از سایر اتاق‌ها بوده است. مقرنس‌کاری‌های خاص و ازاره‌هایی از جنس سنگ مرمر که با نقاشی‌های رنگ روغن بسیار زیبا تزئین شده‌اند از ویژگی‌های شاه‌نشین شمالی است.

تزئینات این بنا از شاهکارهای زمان خود به حساب می‌آید. نمای بیرونی موزه پارس شیراز، آجری است و با کاشی‌کاری‌های ظریف و هفت رنگ و طرح‌های گل و مرغ، بسیار دیدنی‌تر شده است. کاشی‌کاری‌ها در دو ضلع بنا به صورت قرینه روایت بر تخت نشستن حضرت سلیمان و در دو ضلع دیگر بنا به صورت قرینه منظره شکارگاه را به زیبایی به تصویر کشیده است. داخل بنا هم با گچ‌بری‌هایی ساده که با هنر لایه‌چین تزئین شده‌اند، کاشی‌کاری‌های گل و مرغ، نقاشی‌های بسیار زیبا و مقرنس‌کاری‌های چشم‌نواز جلوه‌ای بهشتی دارد. طاق‌ها و میان‌طاق‌های گچی بنا نیز به صورت منظم با نقاشی‌های گل و مرغ و خطوط اسلیمی تزئین شده‌اند. یکی دیگر از شاهکارهای بنا یکپارچه بودن ازاره‌های آن است، به این معنی که سنگ‌ها ابتدا در محل خود قرار گرفته‌اند و سپس حجاری شده‌اند. اسپرها و لچکی‌های کاشی‌کاری‌شده هم به زیبایی بنا می‌افزاید.

مقبره کریمخان زند و ماجرای کینه آقا محمد خان قاجار

کریمخان زند وصیت کرده بود که پس از فوت او را در شاه‌نشین شرقی این عمارت زیبا به خاک بسپرند. پس از مرگ وی در سال ۱۱۹۳ طبق این وصیت عمل کردند و نام آرامگاه وکیل بر این بنا گذاشتند. وقتی در سال ۱۲۰۶ آقا محمد خان قاجار بر تخت نشست، دستور داد کریمخان را نبش قبر کردند و استخوان‌هایش را در کاخ گلستان مدفون ساختند تا هنگام رفت و آمد بر گورش پا بگذارد. همین طور نفرت و کینه آقا محمد خان باعث شد تا دستور تخریب بسیاری از تزئینات و نقاشی‌های خیره‌کننده عمارت را بدهد. پس از سال‌ها، رضاشاه پهلوی دوباره دستور بازگرداندن استخوان‌های کریمخان به مقبره اصلی را داد. سپس در سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۶۴ سقف شاه‌نشین شمالی که بسیار صدمه دیده بود لایه‌برداری شد تا نقاشی‌های دوره زند پدیدار شود. بخش دیگری از نقاشی‌ها نیز توسط استاد محمد باقر جهانمیری به سبک دوره زند با رنگ‌های گیاهی مرمت و بازسازی شده است.

موزه پارس شیراز نمایشگاهی از افتخارات پارسی

در سال ۱۳۱۴ این مجموعه ارزشمند به ثبت ملی رسیده است. در سال ۱۳۱۵ نیز به همت انجمن آثار ملی ایران و با مشارکت علی سامی، فریدون توللی و علی اصغر حکمت شیرازی تغییر کاربری داد و به اولین موزه فارس تبدیل شد.این موزه آثار ارزشمندی از دوران پیش از میلاد تا دوران پبش از اسلام و اسلامی در خود جای داده است. اشیا و آثار چشم‌نواز این موزه، قطعا گشت زدن در را برایتان جذاب خواهد کرد.

آثار دوران پیش از اسلام

در موزه پارس، به هر طرف که نگاه کنی، ویترین‌های شیشه‌ای زیبا، با اشیای ارزشمند خودنمایی می‌کنند. یکی از ویترین‌ها به اشیای مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد متعلق است. خمره‌ای سفالی متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد که در جلیان فسا کشف شده است یکی از این اشیا است. یک کوزه قرمز لوله منقاری متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد که در رودبار کشف شده است هم اثر دیگری‌ است. شی دیگری که از دوران پیش از اسلام در ویترین‌ها خودنمایی می‌کند، سردیس متعلق به دوران ساسانی است که در حاجی‌آباد داراب فارس کشف شده است. همین طور تعدادی ظرف و اشیای مفرغی کشف شده در لرستان که متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است موزه پارس شیراز را دیدنی‌تر می‌کند.

اشیا دوران اسلامی

ظروف بسیار زیبای سفالی نیز از قرون گذشته در این ویترین‌ها به یادگار مانده است. یک کاسه سفالی لعاب‌دار متعلق به قرن هفتم هجری کشف شده در نیشابور و تنگ و کاسه سفالی لعابدار لاجوردی متعلق به قرن ششم و هفتم هجری هم از اشیای دیدنی موزه پارس شیراز است. یک کاشی هشت‌گوش کشف شده در قم متعلق به قرن هشتم، کوبه در متعلق به مسجد عتیق و… دیگر اشیای این مجموعه‌اند. اشیا نفیس زیادی هم در این موزه مربوط به دوران زندیه است. دیدن وسایل شخصی کریمخان زند مثل شمشیر، قلیان طلاکوب و میناکاری، ظرف برنجی قلمزنی و… برای بسیاری حسابی جذاب است. یک زره زنجیربافت فولادی، سپر منقوش به آیات قرآنی و تعدادی سکه از دیگر اشیای مربوط به دوران زندیه در این موزه است. اشیای با ارزش دیگر موزه پارس شیراز عبارت‌اند از: قلمدان‌های لاکی، قاب‌های آینه لاکی کتیبه‌دار، جعبه‌های آرایش لاکی متعلق به دوران صفویه، شمشیر دودم فولادی و کلاه خود فولادی مربوط به عصر صفویه و قلیان نقره قلمزنی مربوط به دوره پهلوی.

قرآن‌ها و آثار مکتوب موزه پارس شیراز

از مهم‌ترین و باارزش‌ترین آثار موجود در این موزه قرآن‌هایی تاریخی با خط منسوب به امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام صادق(ع) و چند تن از صحابه پیامبر اکرم(ص) است که پیش‌تر در مسجد عتیق شیراز نگهداری می‌شده است. دیگری یک جز قرآن اثر استاد یحیی جمال‌الصوفی است که به خط ثلث طلاریزی و مذهب در قرن هشتم به دستور ملکه تاش خاتون نگاشته شده و به شاهچراغ اهدا شده است. قرآن خط خلیفه سوم، عثمان که چند قطره خون او هنگام قتلش بر آن ریخته شده است هم اثر دیدنی دیگر موزه است.

قرآن معروف «هفده من» هم در این موزه قرار دارد. قرآنی بسیار بزرگ در دو جلد با وزنی ۴۰ کیلوگرمی که متعلق به قرن نهم هجری قمری است. این قرآن را شاهزاره سلطان ابراهیم پسر شاهرخ تیموری به خط محقق بسیار قوی و با قلم شش دانگ نوشته است. این قرآن تا مدت‌ها بر سر در دروازه قرآن در محل تنگ الله اکبر قرار داشت تا اینکه در سال ۱۳۱۶، آن را به موزه پارس شیراز انتقال دادند. مردم اعتقاد داشتند که هر برگ این قرآن «هفده من» است اما معجزه این قرآن این است که وزن کل قرآن به صورت کلی هم بیش از «هفده من» نیست. قرآن «هفده من» به مهر و یادگارهایی از بسیاری از شخصیت‌های تاریخی معروف منقوش است.

از آثار مکتوب دیگری که در موزه پارس شیراز حسابی دیدن دارد می‌توان به ۱۳ برگ منتخب مثنوی معنوی اشاره کرد که به خط صدرالمتألهین نگاشته شده است. همین طور دیدن قباله‌های ازدواج مربوط به زمان‌های دور در این موزه، لبخند روی لبتان می‌نشاند. یک طلسم با حروف ابجد هم در جای دیگری به چشم می‌خورد که ارزش آن به ظرافت و ریز بودن نوشته‌ها و اعداد موجود در آن است.

نقاشی‌ها

اولین نقاشی‌هایی که در موزه پارس شیراز نظرتان را جلب خواهد کرد، نقاشی‌هایی است که بر روی بدنه و طاقچه‌های تالار مرکزی به چشم می‌خورد. این نقاشی‌ها اثر نقاشان مشهور دوران زندیه همانند آقا صادق نقاش هستند. جنگ نادرشاه افشار و محمد شاه هندی، داستان شیخ صنعان و دختر ترسا، داستان یوسف و زلیخا و… صحنه‌هایی هستند که به زیبایی در این نقاشی‌ها به تصویر کشیده شده است.

نقاشی دیگر مربوط به دوره زند، کریمخان در حال کشیدن قلیان اثر جعفر، نقاش این دوره، است که تصویر بسیاری از درباریان زند را نیز نشان می‌دهد. تابلوی چهره کریمخان زند اثر صدرالدین شیرازی نقاش معاصر، تعدادی از نقاشی‌های آبرنگ لطفعلی صورتگر، تابلوی نقاشی حافظ و شاخه نبات اثر میرمصور از شاگردان کمال‌الملک و اثار دیگری از نقاشان دوره زند تا دوران معاصر نیز در این موزه به چشم می‌خورد.

مسیرهای دسترسی به باغ نظر شیراز

موزه پارس شیراز درست روبروی ارگ کریمخان قرار دارد. خودتان را به میدان شهدا برسانید و در خیابان زند باغ نظر را پیدا کنید. پارک ماشین در این منطقه بسیار سخت است. شما می‌توانید از اتوبوس‌هایی که در میدان شهدا ایستگاه دارند استفاده کنید و با کمی پیاده‌روی خود را به موزه برسانید. همین طور ایستگاه زندیه مترو شیراز در ۵۰۰ متری موزه است.

آدرس موزه پارس شیراز در نقشه گوگل

دیدنی‌های اطراف

شیراز انقدر دیدنی دارد که روزها گشت و گذار در آن هم کفاف دیدن همه زیبایی‌هایش را نمی‌دهد. یک روز را می‌توانید برای دیدن موزه پارس و جاذبه‌های اطرافش بگذارید. از ارگ کریمخانی دیدن کنید. به مجموعه افتخارآمیز وکیل سری بزنید. در بازار وکیل بچرخید و سوغات خوشگل و خوشمزه شیراز را برای دوستانتان هدیه بگیرید. آخر سر هم در رستوران‌های درجه یک اطراف غذاهای سنتی شیرازی نوش جان کتید.

کی به موزه پارس شیراز برویم؟

موزه پارس شیراز، همیشه دیدنی است. در شش ماه اول سال که هوا گرم‌تر است از ساعت هشت و نیم صبح تا هقت و نیم شب می‌توانید از این باغ موزه دیدن کنید. اگر بهار به ویژه در اردیبهشت به باغ نظر بیایید، قطعا عطر بهارنارنج‌ها مستتان خواهد کرد. لذت سفر در این فصل به شیراز را از دست ندهید.

با هم گشتی در باغ نظر و موزه پارس شیراز زدیم. شما تا به حال به شیراز سفر کرده‌اید؟ کدامیک از دیدنی‌های شیراز را بیشتر دوست دارید؟ خاطرات و تجربیات خود را با مخاطبان سفرزون به اشتراک بگذارید.

برای آشنایی بیشتر با دیدنی های شیراز کلیک کنید.

بگرد، بخند، زندگی کن

تور های سفرزون

تور یک روزه و تور چند روزه

تور های سفرزون

تور طبیعت گردی و تور شیراز